Bài giảng môn Sinh học Khối 11 - Bài 37: Sinh trưởng và phát triển ở động vật (Bản mới)

ật 
 
VD: Trẻ em mới sinh nặng khoảng 2,5 -> 4 kg và cao khoảng 60 cm, trưởng thành nặng khoảng 40 -> 65 kg và cao khoảng 1m50 -> 1m75 
I. KHÁI NIỆM SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT 
Bài 37 : Sinh trưởng và phát triển ở động vật 
- Khái niệm sinh trưởng : 
Là quá trình tăng kích thước của cơ thể do tăng số lượng và kích thước tế bào . 
- Giai đoạn nào biểu hiện quá trình sinh trưởng ? 
- Giai đoạn nào biểu hiện quá trình phân hóa tế bào , phát sinh hình thái các cơ quan và cơ thể ? 
Quan sát hình vẽ sơ đồ quá trình phát triển của người . Hãy chỉ ra : 
- Khái niệm sinh trưởng : 
- Khái niệm phát triển : 
Là quá trình biến đổi bao gồm sinh trưởng , phân hóa ( biệt hoá ) tế bào và phát sinh hình thái các cơ quan và cơ thể . 
I. KHÁI NIỆM SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT 
Bài 37 : Sinh trưởng và phát triển ở động vật 
 
Phát triển ở động vật là gì ? Cho ví dụ ? 
Sơ đồ quá trình phát triển ở người 
 Hợp tử 
2 tuần 
3 tuần 
4 tuần 
5 tuần 
mới sinh 
trưởng thành 
già 
 Ng ày 4 
 Ng ày 10 
Ng ày 11 
 Ng ày 12 
 Ng ày 13 
 Ng ày 14 
Ng ày 19 
 Ng ày 21 
Ng ày 21 
- Khái niệm phát triển : 
 + Động vật đẻ con 
+ Động vật đẻ trứng 
Giai đoạn hậu phôi 
Giai đoạn phôi 
- Khái niệm sinh trưởng : 
I. KHÁI NIỆM SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT 
Bài 37 : Sinh trưởng và phát triển ở động vật 
 
Giai đoạn sau sinh 
Giai đoạn phôi thai 
- Khái niệm sinh trưởng : 
- Khái niệm phát triển : 
Em có nhận xét gì về sự thay đổi hình thái của ếch từ khi là nòng nọc đến khi trưởng thành ? 
- Biến thái : 
Là sự thay đổi đột ngột về hình thái , cấu tạo và sinh lí của động vật sau khi sinh ra hoặc nở từ trứng ra . 
I. KHÁI NIỆM SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT 
Bài 37 : Sinh trưởng và phát triển ở động vật 
 
- Khái niệm phát triển : 
- Phân loại phát triển : 
Phát triển của 
 động vật 
Phát triển không 
qua biến thái 
Phát triển qua 
biến thái 
Phát triển qua biến 
 thái không hoàn toàn 
Phát triển qua biến 
 thái hoàn toàn 
- Biến thái : 
- Khái niệm sinh trưởng : 
I. KHÁI NIỆM SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT 
Bài 37 : Sinh trưởng và phát triển ở động vật 
 
Dựa vào biến thái : 
H 37.1. Quá trình phát triển phôi thai người : 
 1,2,3,4,5,6,7: Giai đoạn phôi . 
 8: Giai đoạn thai nhi 
 * Đại diện : 
 Ví dụ : Người , gà , voi , cá , chim , mực , bạch tuộc , giun đất ... 
Thế nào là phát triển không qua biến thái ? 
Đa số ĐVCXS và nhiều loài ĐVKXS 
1. Giai đoạn phôi thai : 
Diễn ra trong dạ con: hợp tử → ph ôi → thai nhi 
Đặc điểm của giai đoạn sau sinh ? 
2. Giai đoạn sau sinh : 
Con có đặc điểm hình thái , cấu tạo , sinh lý tương tự như con trưởng thành . 
Đặc điểm của giai đoạn phôi thai ? 
 * Kết luận : 
Phát triển không qua biến thái : là kiểu phát triển mà con non có đặc điểm hình thái , cấu tạo và sinh lí tương tự con trưởng thành . Con non phát triển thành con trưởng thành không trải qua giai đoạn lột xác . 
II. PHÁT TRIỂN KHÔNG QUA BIẾN THÁI 
Bài 37 : Sinh trưởng và phát triển ở động vật 
 * Đặc điểm : 
Trứng 
Gà trưởng thành 
Gà con 
Voøng ñôøi sinh tröôûng phaùt trieån cuûa GAØ 
Bài 37 : Sinh trưởng và phát triển ở động vật 
Phát triển ở châu chấu 
Phát triển ở bướm 
III. PHÁT TRIỂN QUA BIẾN THÁI 
Bài 37 : Sinh trưởng và phát triển ở động vật 
Quan sát hình và nhận xét về hình thái của con non sau khi nở ra từ trứng so với con trưởng thành ? 
Thảo luận nhóm (5 phút ): 
Quan sát hình kết hợp với nghiên cứu thông tin trong mục III/SGK/149+150, hãy hoàn thành phiếu học tập : Tìm hiểu về phát triển qua biến thái hoàn toàn và biến thái không hoàn toàn . 
 Nhóm I, III: Tìm hiểu về phát triển qua biến thái hoàn toàn . 
 Nhóm II, IV: Tìm hiểu về phát triển qua biến thái không hoàn toàn . 
III. PHÁT TRIỂN QUA BIẾN THÁI 
Bài 37 : Sinh trưởng và phát triển ở động vật 
Phiếu học tập : Tìm hiểu về phát triển qua biến thái hoàn toàn và biến thái không hoàn toàn (5 phút ) 
1. Biến thái hoàn toàn 
2. Biến thái không hoàn toàn 
Đại diện 
- 
- 
Đặc điểm 
- 
- 
- 
- 
III. PHÁT TRIỂN QUA BIẾN THÁI 
Bài 37 : Sinh trưởng và phát triển ở động vật 
Phát triển ở châu chấu 
Phát triển ở bướm 
III. PHÁT TRIỂN QUA BIẾN THÁI 
Bài 37 : Sinh trưởng và phát triển ở động vật 
Phát triển qua biến thái không hoàn toàn 
Phát triển qua biến thái hoàn toàn 
1. Biến thái hoàn toàn 
2. Biến thái không hoàn toàn 
Đại diện 
Đặc điểm 
Đa số các loài côn trùng ( Ong , bướm , muỗi , ruồi ...) và lưỡng cư ( ếch ) 
Cào cào , châu chấu , gián , 
ve sầu ... 
a. Giai đoạn phôi : 
b. Giai đoạn hậu phôi : 
Diễn ra trong trứng đã thụ tinh : 
 hợp tử → ph ôi → s âu bướm 
Biến đổi về hình thái : 
 Sâu bướm → Nh ộng → B ướm 
- Biến đổi về sinh lý : 
+ Ở giai đoạn sâu non: ăn lá cây , có đầy đủ các enzym tiêu hóa protein, lipit , carbohydrat . 
+ Ở giai đoạn bướm trưởng thành : ăn mật hoa , chỉ có enzym saccaraza . 
 - Biến đổi về hình thái : 
Ấu trùng 1 → Ấu trùng 2 → Ấu trùng 3 → Ấu trùng 4 → con tr ưởng thành 
- Biến đổi về sinh lý : 
Ấu trùng và con trưởng thành đều ăn lá cây và trong ống tiêu hóa đều có các enzym giống nhau 
a. Giai đoạn phôi : 
b. Giai đoạn hậu phôi : 
Diễn ra trong trứng đã thụ tinh : 
 hợp tử → ph ôi → Ấu trùng 1 
Đáp án phiếu học tập : 
Tìm hiểu về phát triển qua biến thái hoàn toàn và biến thái không hoàn toàn 
Muỗi trưởng thành 
trứng 
Ấu trùng 
Ấu trùng 
Chu trình sống của mu ỗi 
Chu trình sống của Ếch 
Thức ăn của sâu bướm 
Thức ăn của con trưởng thành 
	 Sâu đục thân bướm hai chấm : 
Bệnh do sâu cuốn lá nhỏ 
Ve sầu trưởng thành 
Trứng 
ấu trùng 
ấu trùng 
ấu trùng 
ấu trùng 
Chu trình sống của ve s ầu 
Phát triển qua biến thái không hoàn toàn ở động vật 
Giai đoạn sâu và nhộng có tác dụng gì đối với sự tồn tại của loài ? 
Sâu ăn lá cây nên không cạnh tranh về thức ăn với bướm ( bướm ăn mật hoa ) 
Giai đoạn nhộng giúp động vật sống qua được điều kiện sống khắc nghiệt ( mùa đông lạnh giá , khan hiếm thức ăn ) 
Sâu bướm 
Nhộng 
Bướm 
	 Tại sao sâu bướm phá hoại cây cối , mùa màng rất ghê gớm , trong khi đó bướm trưởng thành thường không gây hại cho cây trồng ? 
Sâu bướm ăn lá cây nhưng không có enzim tiêu hoá xenlulozo nên sự tiêu hoá và hấp thụ thức ăn có hiệu quả rất thấp . Vì vậy , sâu phải ăn rất nhiều lá cây mới đáp ứng được nhu cầu dinh dưỡng cho cơ thể . Trong khi đó , hầu hết các loài bướm chỉ ăn mật hoa nên không phá hoại cây trồng mà còn giúp cây trồng thụ phấn . 
▼ Cho biết sự khác nhau giữa phát triển qua biến thái hoàn toàn và phát triển qua biến thái không hoàn toàn ? 
* Phát triển qua biến thái hoàn toàn : là kiểu phát triển mà ấu trùng có hình dạng , cấu tạo và sinh lí rất khác con trưởng thành . Ấu trùng trải qua nhiều lần lột xác và qua giai đoạn trung gian ( nhộng ở côn trùng ) biến đổi thành con trưởng thành . 
* Phát triển qua biến thái không hoàn toàn : là kiểu phát triển mà ấu trùng phát triển chưa hoàn thiện , trải qua nhiều lần lột xác ấu trùng biến đổi thành con trưởng thành . 
▼ Cho biết sự khác nhau giữa phát triển qua biến thái và phát triển không qua biến thái ? 
* Phát triển không qua biến thái : là kiểu phát triển mà con non có đặc điểm hình thái , cấu tạo và sinh lí tương tự con trưởng thành . Con non phát triển thành con trưởng thành không trải qua giai đoạn lột xác . 
* Phát triển qua biến thái : là kiểu phát triển mà ấu trùng có hình dạng , cấu tạo và sinh lí khác con trưởng thành . Ấu trùng trải qua lột xác nhiều lần biến đổi thành con trưởng thành . 
Rắn lột xác có phải là biến thái không ? 
 Rắn lột bỏ da không phải là biến thái vì rắn thay lớp da cũ bằng lớp da mới không có sự biến đổi về hình thái , cấu tạo và sinh lí . 
- Khái niệm phát triển : 
- Phân loại phát triển : 
- Biến thái : 
- Khái niệm sinh trưởng : 
I. KHÁI NIỆM SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT 
Bài 37 : Sinh trưởng và phát triển ở động vật 
II. PHÁT TRIỂN KHÔNG QUA BIẾN THÁI 
III. PHÁT TRIỂN QUA BIẾN THÁI 
1. Phát triển qua biến thái hoàn toàn : 
2. Phát triển qua biến thái không hoàn toàn : 
NHANH TAY, NHANH MẮT 
Thể lệ trò chơi : 
 Mỗi đội sẽ cử ra 1 bạn để sắp xếp hoàn chỉnh sơ đồ phát triển của châu chấu và của bướm . Thời gian hoàn thành là 30 giây . Đội nào sắp xếp đúng và nhanh hơn sẽ là đội chiến thắng . 
Phát triển ở châu chấu 
Phát triển ở bướm 
Phát triển qua biến thái không hoàn toàn 
Phát triển qua biến thái hoàn toàn 
Chúc mừng chiến thắng 
Hướng dẫn học ở nhà 
- Học bài và trả lời các câu hỏi SGK/151 
- Sưu tầm các hình ảnh hoặc phim động về sinh trưởng và phát triển ở động vật không qua biến thái , qua biến thái hoàn toàn , qua biến thái không hoàn toàn . 
- Chuẩn bị bài 38/SGK/152, 153, 154: Cho biết tên và vai trò của các hoocmon ảnh tới sinh trưởng và phát triển ở động vật . 
Giê häc cña chóng ta ® Õn ®©y lµ kÕt thóc 
	 Xin tr©n träng c¶m ¬n! 
Cột A 
Cột B 
Cột C 
1. Phát triển không qua biến thái 
2. Phát triển qua biến thái hoàn toàn 
3. Phát triển qua biến thái không hoàn toàn 
Cá quả 
Bọ ngựa 
Châu chấu 
Người 
Khỉ 
Ruồi 
Ếch 
Bướm 
Bò 
Câu 1: Hãy chọn nội dung ở cột B sao cho phù hợp nội dung cột A và điền vào cột C. 
1- a,d,e,i 
2- f, g,h 
3- b,c 
Củng cố 
Câu 2 . ST&PT ở động vật không qua biến thái là kiểu sinh trưởng và phát triển mà : 
Con non có đặc điểm , hình dạng , cấu tạo , sinh lý gần giống con trưởng thành . 
Con non phát triển dần lên , mang đặc điểm khác con trưởng thành . 
Có sự lột xác biến đổi thành con trưởng thành . 
Con non có đặc điểm hình thái,cấu tạo,sinh lý tương tự với con trưởng thành . 
Câu 3. Chu trình biến thái ở bướm gồm các giai đoạn theo trình tự nào sau đây : 
Sâu 	 bướm 	 nhộng 	 trứng . 
Bướm 	 trứng 	 sâu 	 nhộng . 
Trứng 	 sâu 	 nhộng 	 bướm . 
Trứng 	 sâu 	 kén 	 bướm . 
Câu 4. Trong quá trình sinh trưởng và phát triển ở bướm : các mô , các cơ quan cũ của sâu tiêu biến đi , đồng thời các mô,các cơ quan mới được hình thành ở giai đoạn nào ? 
Giai đoạn trứng . 
Giai đoạn sâu . 
Giai đoạn nhộng . 
Giai đoạn bướm .