Bài giảng môn Sinh học Khối 11 - Bài 41: Sinh sản vô tính ở thực vật (Chuẩn kiến thức)

I- Khái niệm 
Là hình thức sinh sản có sự hợp nhất của giao tử đ ực (n) và giao tử cái (n) tạo thành hợp tử (2n) phát triển thành cơ thể mới 
Nghiên cứu sgk , hãy cho biết sinh sản hữu tính là gì ? 
Sinh sản hữu tính có những đ ặc trưng gì? 
- Có qu á trình hình thành và hợp nhất của giao tử đ ực và giao tử cái 
- Có sự trao đ ổi và tái tổ hợp của hai bộ gen 
- Có gắn với qu á trình giảm phân để hình thành giao tử 
Có 
Không 
Gắn với giảm phân 
Có 
Không 
Sự trao đ ổi và tái tổ hợp của hai bộ gen 
Có 
Không 
Qu á trình hình thành và hợp nhất của giao tử đ ực và giao tử cái 
Sinh sản hữu tính 
Sinh sản vô tính 
chỉ tiêu so sánh 
Phiếu học tập 
Sinh sản hữu tính có đ iểm gì ưu việt hơn so với sinh sản vô tính ? 
- Tăng kh ả năng thích nghi của thế hệ sau đ ối với môi trường sống luôn biến đ ổi 
- Tạo sự đa dạng di truyền cung cấp nguồn nguyên liệu phong phú cho chọn lọc tự nhiên và tiến hoá 
II- sinh sản hữu tính ở thực vật có hoa 
1- Cấu tạo của hoa 
Quan sát cấu tạo của hoa lưỡng tính,em hãy mô tả cấu tạo của hoa lưỡng tính ? 
Cấu tạo hoa lưỡng tớnh 
 tràng 
nhụy 
nhị 
Bầu nhuỵ 
Láđài 
đài 
nhụy 
tràng 
nhị 
Cuống hoa 
đài 
Lá đ ài 
Cuống hoa 
1 
2 
3 
5 
4 
6 
7 
1 
2 
3 
4 
5 
7 
6 
Bầu nhuỵ 
Mô tả cấu tạo của hoa đơn tính ? 
 Hoa lưỡng tính gồm : cuống hoa , đài, tràng ( cánh hoa ) nhị , nhuỵ 
Hoa đơn tính gồm : cuống hoa , đài, tràng(cánh hoa ) 
nhị hoặc nhuỵ 
II- sinh sản hữu tính ở thực vật có hoa 
2- Qu á trình hình thành hạt phấn và túi phôi 
Quan sát H 42.1, hãy mô tả qu á trình hình thành hạt phấn và túi phôi ? 
 H 42.1:Sự phát triển của hạt phấn và túi phôi 
1 tế bào mẹ hạt phấn 
2n 
n 
n 
n 
n 
Nhân sinh sản 
Nhân sinh dưỡng 
Giảm phân 
Nguyên phân 
Hạt phấn 
Qu á trình hình thành hạt phấn .  
Qu á trình hình thành hạt phấn .  
 hạt phấn ( thể GT đ ực ): 2 TB 
 - TB sinh sản ( bé ). 
 - TB ống phấn ( lớn ). 
1TB mẹ (2n) trong bao phấn của nhị hoa 
4 TB con(n ): tiểu bào tử (n) 
GP 
NP 1 lần 
2n 
n 
n 
n 
n 
Giảm phõn 
Tiờu biến 
2 trợ bào 
trứng 
Tế bào cực 
3 tế bào đối cực 
Tế bào mẹ của đại bào tử 
3 lần nguyờn phõn 
Qu á trình hình thành túi phôi . 
Qu á trình hình thành túi phôi . 
1TB mẹ (2n) của noãn trong bầu nhụy 
4 TB con (n): 3 tiêu biến , 1 sống sót (ST hình ô van) 
* 7 TB trong túi phôi : 
 - TB trứng(n ). 
 - TB cực (2n):nhân phụ 
 - 3 TB đ ối cực (n). 
 - 2 TB kèm (n). 
 GP 
3 lần NP 
7TB(8 nhân ): túi phôi ( thể GT cái ). 
tham gia vào thụ tinh 
3-Quá trình thụ phấn và thụ tinh  
II- sinh sản hữu tính ở thực vật có hoa 
a- Thụ phấn 
Thế nào là sự thụ phấn ? 
 Là qu á trình vận chuyển hạt phấn từ bao phấn đ ến núm nhuỵ 
 Thụ phấn có thể không dẫn đ ến thụ tinh nếu không tương hợp (do đ ặc đ iểm di truyền , thời gian từ thụ phấn đ ến thụ tinh ) 
 Có mấy hình thức thụ phấn ? Phân biệt và cho biết hình thức nào tiến hóa hơn ? 
- Hai hình thức thụ phấn : - tự thụ phấn 
 - thụ phấn chéo 
 Tự thụ phấn : là hiện tượng hạt phấn nảy mầm trên núm nhuỵ của hoa đó hoặc trên núm nhuỵ của một hoa khác cùng một cây , tự thụ phấn có sự tái tổ hợp NST có cùng nguồn gốc 
 Thụ phấn chéo : là hiện tựợng hạt phấn nảy mầm trên múm nhuỵ của hoa một cây khác cùng loài , thụ phấn chéo có sự tái tổ hợp NST từ hai nguồn gốc khác nhau . 
 Đ ộng vật , gió 
Tác nhân thụ phấn là gì? 
b- Thụ tinh 
Thụ tinh là gì? 
Là sự hợp nhất của nhân giao tử đ ực với nhân của tế bào trứng trong túi phôi để hình thành nên hợp tử(2n) 
Xem đoạn phim về qu á trình thụ tinh ở thực vật có hoa 
Nêu đ ặc đ iểm qu á trình thụ tinh ở thực vật có hoa ? 
1 GT đ ực (n) x TB trứng (n) 
1 GT đ ực (n) x nhân phụ (2n) 
hợp tử (2n) 
TB (3n) 
( nội nhũ ) 
Thế nào là thụ tinh kép ? 
* Thụ tinh kép : ( chỉ có ở TV hạt kín ) 
ý nghĩa của thụ tinh kép ? 
 Thụ tinh kép là hiện tượng hai giao tử đ ực (n) cùng tham gia thụ tinh 
 Cung cấp chất dinh dưỡng cho sự phát triển của phôi và thời kì đ ầu của cá thể mới,đảm bảo cho thế hệ sau kh ả năng thích nghi cao với đ iều kiện biến đ ổi của môi trường sống giúp duy tr ì nòi giống 
4- Qu á trình hình thành hạt , qu ả. 
II- sinh sản hữu tính ở thực vật có hoa 
a- Hình thành hạt 
Em hãy cho biết hạt đư ợc hình thành nh ư thế nào?Có mấy loại hạt? 
- Noãn đư ợc thụ tinh ( chứa hợp tử 2n và tế bào 3n) phát triển thành hạt. 
 + Hợp tử (2n) phát triển thành phôi . 
 + TB (3n) phân chia tạo thành một khối đa bào giàu chất dinh dưỡng gọi là nội nhũ (mô nuôi dưỡng phôi phát triển ). 
- Có hai loại hạt: 
 + Hạt có nội nhũ (hạt cây 1 lá mầm ). 
 + Hạt không có nội nhũ (hạt cây 2 lá mầm ). 
 Căn cứ vào : 
 + Có hay không có nội nhũ trong hạt. 
 + Vị trí của chất dinh dưỡng dự tr ữ trong hạt. 
Căn cứ vào đâu để phân thành 2 loại hạt? 
- Hạt có nội nhũ(phôi nhũ ): là kho dự tr ữ chất dinh dưỡng của hạt. 
- Hạt không nội nhũ : chất dinh dưỡng đư ợc dự tr ữ trong lá mầm , còn nội nhũ th ì tiêu biến dần qua qu á trình phát triển phôi thành hạt. 
4- Quỏ trỡnh hỡnh thành hạt , quả 
II- sinh sản hữu tính ở thực vật có hoa 
b- Hình thành qu ả 
Qu ả đư ợc hình thành nh ư thế nào ? 
- Qu á trình hình thành qu ả xảy ra đ ồng thời với qu á trình hình thành hạt . 
- Qu ả do bầu nhụy sinh trưởng dày lên chuyển hoá thành có chức năng bảo vệ hạt. 
Nêu cấu tạo qu ả ? 
- Qu ả không có thụ tinh noãn ( qu ả gi ả) gọi là qu ả đơn tính ( không có hạt). 
- Qu ả không có hạt chưa hẳn là qu ả đơn tính vì hạt có thể bị thoái hoá. 
Em hiểu gì về qu ả đơn tính ? Có phải tất cả những qu ả không hạt đ ều là qu ả đơn tính ? 
Qu ả không hạt đư ợc hình thành trong tự nhiên theo 2 kiểu : 
 + Qủa đư ợc tạo ra không qua thụ tinh . 
 + Qủa đư ợc tạo ra có qua thụ tinh nhưng phôi không phát triển mà bị thui đi do nhiệt độ qu á thấp . 
 Nguyên nhân tạo qu ả không hạt: 
 Do hàm lượng auxin nội sinh trong bầu cao . Cho phép bầu phát triển thành qu ả mà không cần lượng auxin trong hạt giải phóng ra . 
Người ta dùng phương pháp nào để tạo qu ả không hạt? 
Qu ả không hạt đư ợc tạo ra bằng phương pháp nhân tạo ( dùng các hoocmon ngoại sinh ) : 
 - Auxin ( cà chua , dưa hấu ). 
 - Giberêlin ( táo , lê,nho ). 
Qu á trình chín của qu ả diễn ra nh ư thế nào ? 
Do những biến đ ổi về mặt sinh lí , sinh hoá làm cho qủa chín có độ mềm , màu sắc , hương vị hấp dẫn thuận lợi cho sự phát tán hạt 
Qu ả có vai trò gì đ ối với đ ời sống con người ? 
Cung cấp nguồn dinh dưỡng quý (vitamin, khoáng chất , đư ờng và các chất khác ) 
V-CỦNG CỐ: 
 Cõu 2: Sự thụ tinh là : 
 a. Sự hũa làm một của hai giao tử 
 b. Sự hũa làm một của hai giao tử đực và cỏi 
 c. Sự lớn lờn của hợp tử 
 d. Là sự hợp nhất của nhõn giao tử đực với nhõn tế bào trứng trong tỳi phụi để hỡnh thành hợp tử 
Cõu 1: Một tế bào mẹ hạt phấn giảm phõn cho bao nhiờu hạt phấn : 
 a. 8 
 b. 16 
 c. 4 
 d. 1 
Cõu 3: ý nghĩa sinh học của hiện tượng thụ tinh kép ở thực vật hạt kín là : 
a. Tiết kiệm vật liệu di truyền 
b. Hình thành nội nhũ cung cấp dinh dưỡng cho phôi phát triển 
c. Hình thành nội nhũ chứa các tế bào tam bội 
d. Cung cấp dinh dưỡng cho sự phát triển của phôi và thời kì đ ầu của cá thể mới . 
V-CỦNG CỐ: 
1-Tại sao giao phấn lại tiến hóa hơn tự thụ phấn trong sinh sản hữu tính ở thực vật ? Tại sao cây có qu ả nhiều hạt , cây có qu ả ít hạt? 
2- Tr ả lời câu hỏi 1,2,3,4 sgk trang 166. 
3- Chuẩn bị bài thực hành 43 trang 167 . 
VI- Bài tập về nhà :