Bài giảng môn Sinh học Lớp 10 - Bài 18: Chu kì tế bào và quá trình nguyên phân (Bản đẹp)

CHƯƠNG IV: PHÂN BÀO 
BÀI 18 
CHU KÌ TẾ BÀO VÀ QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN 
Chu kì tế bào là gì? Ví dụ? 
 Chu kì tế bào là khoảng thời gian giữa hai lần phân bào liên tiếp. 
 Ví dụ: 
Chu kì tế bào giai đoạn sớm của phôi thai: 15-20 phút. 
TB ruột là 12giờ, Tb gan là 6 tháng 
I. CHU KÌ TẾ BÀO 
 Quan sát hình: chu kì tế bào gồm những thời kì nào? 
 Kì trung gian chiếm phần lớn thời gian của chu kì tế bào. 
 Ví dụ: TB người nuôi cấu trong ống nghiệm có chu kì TB là 24h, trong đó kì trung gian chiếm 23h . 
Nguyên phân 
I. CHU KÌ TẾ BÀO 
1. Khái niệm chu kì tế bào 
- Chu kì tế bào là khoảng thời gian giữa hai lần phân bào liên tiếp. 
- Chu kì tế bào gồm kì trung gian và nguyên phân . 
Nguyên phân 
I. CHU KÌ TẾ BÀO 
 2. Kì trung gian 
 Kì trung gian bao gồm những pha nào? 
 Trình bày đặc điểm chính 3 pha của chu kì tế bào? 
Nguyên phân 
I. CHU KÌ TẾ BÀO 
 2. Kì trung gian (gian kì) 
 Kì trung gian là thời kì sinh trưởng của TB bao gồm 3 pha: G1, S, G2 
 Diễn biến của kì trung gian: 
+ Pha G1: TB tổng hợp các chất cần thiết cho sự phân bào. 
+ Pha S: Nhân đôi AND và NST. 
+ Pha G2: Tổng hợp tất cả những gì còn lại cần cho quá trình phân bào. 
I. CHU KÌ TẾ BÀO 
 Điều hoà chu kì tế bào 
- Chu kì tế bào được điều khiển một cách rất chặt chẽ đảm bảo cho sự phát triển bình thường của cơ thể. 
 Nếu cơ chế điều khiển phân bào bị rối loạn hoặc trục trặc cơ thể có thể bị lâm bệnh (Bệnh ung thư) 
I. CHU KÌ TẾ BÀO 
- Nguyên phân là hình thức phân chia TB phổ biến ở sinh vật nhân thực. 
Nguyên phân bao gồm phân chia nhân và phân chia TBC . 
- Quá trình phân chia nhân được chia làm mấy ki? Là những kì nào? 
II:QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN 
Nguyên phân 
Phân chia nhân 
Qs hình: C ho biết qt nguyên phân gồm mấy quá trình? Đó là những qt nào? 
Nguyên phân gồm 2 quá trình 
1. Phân chia nhân 
Quan sát hình:cho biết phân chia nhân gồm những kì nào? 
Phân chia nhân 
Phân chia tế bào chất 
Sự phân chia nhân diễn ra gồm 4 kì: kì đầu, kì giữa, kì sau, kì cuối. 
Hình 29.1: Chu kì nguyên phân 
Quan sát hình 29.1 và thông tin SGK/55 hoàn thành bảng sau: 
các kì 
những diễn biến cơ bản ở các kì 
kì đầu 
kì giữa 
kì sau 
kì cuối 
+Thoi phân bào được hình thành,các NST kép đóng xoắn,co ngắn và đính vào thoi phân bào ở tâm động. 
+Màng nhân và nhân con đã biến mất,các NST kép co ngắn đóng xoắn cực đại tập trung thành 1 hàng ở mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào. 
+Từng NST kép tách ở tâm động thành 2 hàng của NST đơn phân li về 2 cực của tế bào. 
+Thoi phân bào biến mất,màng nhân và nhân con lại tái hiện,NST có dạng sợi dài mảnh. 
 Bảng 29: Những diễn biến cơ bản của các kì trong nguyên phân 
NST sau khi nhân đôi không tách nhau ngay mà còn dính nhau ở tâm động sẽ có lợi ntn? 
NST dính với nhau ở tâm động giúp cho việc 
 phân chia đồng đều vật chất di truyền 
Tại sao NST lại phải co xoắn tới mức cực đại rồi mới phân chia về 2 cực của TB? 
NST co xoắn về 2 cực của TB để 
khi phân ly không bị rối. 
Do đâu nguyên phân lại tạo ra được 2 TB con có bộ NST giống hệt TB mẹ? 
TB con có bộ NST giống TB mẹ là do NST 
được nhân đôi sau được phân chia đồng đều. 
Hình 29.1: Chu kì nguyên phân 
Quan sát hình:Sự phân chia tế bào chất diễn ra rõ nhất ở kì nào? 
Sự phân chia tế bào chất diễn ra rõ nhất ở kì cuối, bởi sự phân chia này có thể bắt đầu diễn ra ở cuối kì sau nhưng chưa thật rõ rệt 
Điểm khác nhau cơ bản trong sự phân chia tế bào chất ở tế bào động vật và tế bào thực vật thể hiện như thế nào? 
Điểmkhác nhau cơ bản trogn phân chia tế bào chất ở tế bào động vật và tế bào thực vật là: 
 Tế bào động vật Tế bào thực vật 
Màng tế bào thắt lại ở vị trí giữa tế bào Xuất hiện một vách ngăn ở mặt phẳng 
(mặt phẳng xích đạo) xích đạo và phát triển ra 2 phía. 
Nguyên nhân của sự xuất hiện vách ngăn trong quá trình phân chia tế bào chất ở thực vật được giải thích như thế nào? 
Tế bào thực vật xuất hiện vách ngăn là vì: tế bào thực vật có thành tế bào bằng xenlulozo làm tế bào không vận động được. 
Kết quả của quá trình nguyên phân là: 
 1 TB mẹ ( 2n) NP 2 TB con (2n) 
2n 
2n 
2n 
2n 
 III. Ý NGHĨA CỦA QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN 
Ý nghĩa của quá trình nguyên phân? 
- Đối với sinh vật nhân thực đơn bào? 
- Đối với sinh vật nhân thực đơn bào: nguyên phân là phương thức sinh sản: 1TB mẹ  2 TB con giống mẹ. 
 III. Ý NGHĨA CỦA QUÁ TRÌNH NGUYÊN PHÂN 
 Đối với sinh vật nhân thực đa bào? 
- Nguyên phân làm tăng số lượng tế bào giúp cơ thể sinh trưởng và phát triển 
 Mỗi NST nhân đôi thành NST kép gồm 2 nhiễm sắt tử (crômatit ) dính nhau ở tâm động là đặc điểm của kỳ nào dưới đây? 
a. Trung gian b. Đầu 
c. Giữa d. Sau e. Cuối 
Câu 1 
a. Kỳ đầu 
b. Kỳ giữa 
c. Kỳ sau 
d. Kỳ cuối 
Câu 2: Hãy quan sát hình ảnh, xác định giai 
đoạn của quá trình nguyên phân ? 
 Một tế bào loài A có 2n=8 thực hiện nguyên phân liên tiếp 4 đợt thì 
3.1. Số tế bào con tạo ra là : 
a.6 b.8 
c.12 d.16 
3.2.Số NST có trong kỳ đầu của mỗi tế bào khi đang phân chia là: 
a.12 b.16 
c.24 d.64 
3