Bài giảng môn Sinh học Lớp 10 - Bài 30: Sự nhân lên của virut trong tế bào chủ (Chuẩn kiến thức)

Chaỡo caùc em. 
Chuùc caùc em 
coù mọỹt tióỳt hoỹc 
thuù vở 
Kiểm tra bài cũ 
Tại sao người ta nói virus là một dạng sống đ ặc biệt ? 
VR chưa có cấu tạo TB, nhưng vẫn có kh ả sống , nhân lên trong TB chủ ( trong TB vật chủ VR hoạt đ ộng nh ư 1 thể sống , ngoài TB chúng lại nh ư 1 thể vô sinh ). 
SặÛ NHÁN LÃN CUÍA VIRUT TRONG TÃÚ BAèO CHUÍ 
Bài 30 
I- Chu trỗnh nhỏn lón cuớa virut :II- HIV/AIDS. 
SặÛ NHÁN LÃN CUÍA VIRUT TRONG TÃÚ BAèO CHUÍ 
I- Chu trỗnh nhỏn lón cuớa virut : 
Hãy quan sát 2 đoạn băng sau và cho biết : Có thể chia chu trình nhân lên của virus thành mấy giai đoạn ? Đ ó là những giai đoạn nào ? 
Tóm tắt diễn biến các giai đoạn đ ó . 
SặÛ NHÁN LÃN CUÍA VIRUT TRONG TÃÚ BAèO CHUÍ 
I- Chu trỗnh nhỏn lón cuớa virut : 
Gồm 5 giai đoạn : 
1. Hấp phụ 
2. Xâm nhập 
3. Sinh tổng hợp 
4. Lắp ráp 
5. Giải phóng 
SặÛ NHÁN LÃN CUÍA VIRUT TRONG TÃÚ BAèO CHUÍ 
I- Chu trỗnh nhỏn lón cuớa virut : 
virus đ ộng vật 
Phage 
Vi rut thực hiện hoạt đ ộng nào ? Cấu trúc nào giúp virut thực hiện hoạt đ ộng này ? 
- V irus bám bề mặt tế bào vật chủ nhờ có gai glycôprôtêin (virus đ ộng vật ) và gai đ uôi (phage) gai này đ ặc hiệu với các thụ thể trên bề mặt tế bào 
 1) Sổỷ hỏỳp phuỷ : 
SặÛ NHÁN LÃN CUÍA VIRUT TRONG TÃÚ BAèO CHUÍ 
I- Chu trỗnh nhỏn lón cuớa virut : 
virus đ ộng vật 
Phage 
 1) Sổỷ hỏỳp phuỷ : 
Sự bám đ ặc hiệu của virus trên bề mặt tế bào có ý nghĩa gì? 
-> Mỗi loại virus chỉ có thể kí sinh trong một loại tế bào nhất đ ịnh 
SặÛ NHÁN LÃN CUÍA VIRUT TRONG TÃÚ BAèO CHUÍ 
I- Chu trỗnh nhỏn lón cuớa virut : 
 2) Xỏm nhỏỷp : 
virus đ ộng vật 
Phage 
Qu á trình xâm nhập của phage và của virus đ ộng vật khác nhau nh ư thế nào ? 
- Enzim lizôzim phá huỷ thành tế bào để bơm axit nuclêic vào tế bào chất , vỏ nằm bên ngoài . 
 - Đưa cả nuclêôcapsit vào tế bào chất , sau đ ó cởi vỏ để giải phóng axit Nuclêic 
SặÛ NHÁN LÃN CUÍA VIRUT TRONG TÃÚ BAèO CHUÍ 
I- Chu trỗnh nhỏn lón cuớa virut : 
 3 ) Sinh tọứng hồỹp : 
Trong giai đoạn này , virus đã tổng hợp những vật chất nào ? 
- Virus thực hiện qu á trình tổng hợp axit nuclêic và prôtêin của mình 
 Các nguyên liệu và enzim mà virus sử dụng có nguồn gốc từ đâu? Đ iều này thể hiện phương thức sống của VR nh ư thế nào ? 
nhờ vào enzim và nguyên liệu của tế bào chủ cung cấp ... 
SặÛ NHÁN LÃN CUÍA VIRUT TRONG TÃÚ BAèO CHUÍ 
I- Chu trỗnh nhỏn lón cuớa virut : 
 4 ) Làừp raùp : 
Diễn biến của giai đoạn này nh ư thế nào ? 
 Lắp ráp axit nuclêic vào prôtêin vỏ để tạo virus hoàn chỉnh . 
SặÛ NHÁN LÃN CUÍA VIRUT TRONG TÃÚ BAèO CHUÍ 
I- Chu trỗnh nhỏn lón cuớa virut : 
 5 ) Phoùng thờch : 
- Virus phá vỡ tế bào chủ để ồ ạt chui ra ngoài . 
Trong giai đoạn này , hoạt đ ộng của virus nh ư thế nào ? 
Bằng cách nào virus thực hiện đư ợc hoạt đ ộng này ? 
( virus có hệ gen mã hoá enzim lizôzim làm tan thành tế bào vật chủ ) 
SặÛ NHÁN LÃN CUÍA VIRUT TRONG TÃÚ BAèO CHUÍ 
 Theo em khi virut đã xâm nhập vào tế bào vật chủ th ì kết qu ả nào sẽ xảy ra ? 
Làm tan tế bào chủ . 
b) Không làm tan tế bào chủ 
Chu trình sinh tan 
Chu trình tiềm tan 
Dựa vào hai đoạn phim trên , hãy cho biết : 
Thế nào là chu trình sinh tan? 
Thế nào là chu trình tiềm tan? 
 V irus nhân lên mà làm tan tế bào 
 ADN virus gắn vào ADN của TB vật chủ và nhân lên cùng với tế bào vật chủ(không làm tan TB chủ ) 
 Sơ đ ồ mối quan hệ giữa chu trình  sinh tan và tiềm tan 
(1) 
(2) 
(3) 
(4) 
(5) 
(6) 
(7) 
(8) 
Hấp phụ 
Xâm nhập 
Sinh tổng hợp 
Lắp ráp 
Giải phóng 
Cài xen 
Nhân lên 
Cảm ứng 
(TB tiềm tan) 
SặÛ NHÁN LÃN CUÍA VIRUT TRONG TÃÚ BAèO CHUÍ 
II- HIV/AIDS: 
Tớnh đến hết năm 2006: 
- Thế giới cú 39,5 triệu người bị nhiễm HIV , trong đú , trẻ em dưới năm tuổi chiếm khoảng 2,3 triệu . Số ca nhiễm mới trong năm 2006 là 4,3 triệu người , số người tử vong do AIDS tớch lũy được là 2,9 triệu người . 
- Việt Nam phỏt hiện được 114.367 người nhiễm HIV , trong đú cú 19.695 người chuyển sang AIDS và trờn 11.468 trường hợp đó tử vong do AIDS. 
Em coù bióỳt ? 
SặÛ NHÁN LÃN CUÍA VIRUT TRONG TÃÚ BAèO CHUÍ 
II- HIV/AIDS: 
1. Khái niệm về HIV/ AIDS 
virus HIV là gì ? 
- HIV là virus gây suy giảm miễn dịch ở người . 
Người bị nhiễm VR HIV sẽ bị bệnh gì? Biểu hiện lâm sàng của bệnh ? 
- VR HIV gây nên bệnh AIDS, với biểu hiện : Sốt kéo dài, sút cân, tiêu chảy,viêm da , sưng hạch, lao ...-> chết 
Tại sao VR HIV lại gây nên bệnh AIDS với các biểu hiện nh ư vậy ? 
- HIV nhiễm và phá huỷ các TB của hệ thống miễn dịch -> mất kh ả năng miễn dịch => các vsv lợi dụng cơ hội này để tấn công  gây ra các bệnh cơ hội . 
(AIDS: HC suy giảm MD mắc phải ở người ) 
 (Human Immunodeficiency Virus) 
SặÛ NHÁN LÃN CUÍA VIRUT TRONG TÃÚ BAèO CHUÍ 
II- HIV/AIDS: 
2. Ba con đư ờng lây truyền HIV 
Máu 
Tình dục 
Mẹ truyền sang con 
HIV/AIDS lây truyền qua những con đư ờng nào ? 
SặÛ NHÁN LÃN CUÍA VIRUT TRONG TÃÚ BAèO CHUÍ 
II- HIV/AIDS: 
3. Ba giai đoạn phát triển của bệnh : 
Nghiên cứu SGK phần : Các giai đoạn phát triển của bệnh và hoàn thành phiếu học tập sau trong thời gian 3 phút . 
Giai đoạn 
Thời gian 
kéo dài 
Triệu chứng 
1. Sơ nhiễm 
2. Gđ không triệu chứng 
3. Gđ biểu hiện triệu chứng AIDS 
2 tuần -3 tháng 
Không hoặc nhẹ 
1-10 năm 
Số lượng tế bào 
Limph ô T-CD4 giảm dần 
Sau 1 đ ến 10 năm 
Xuất hiện các bệnh cơ hội : sốt,tiêu chảy , sút cân , ung th ư  chết 
0 
1 
2 
3 
SặÛ NHÁN LÃN CUÍA VIRUT TRONG TÃÚ BAèO CHUÍ 
II- HIV/AIDS: 
4. Cách phòng tránh HIV/AIDS : 
 Hiểu biết về AIDS 
 Sống lành mạnh 
 Loại trừ tệ nạn xã hội 
 Vệ sinh y tế 
Chúng ta có thể phòng tránh HIV/AIDS bằng cách nào ? 
Hấp phụ 
Xâm nhập 
Sao mã ngược 
Cài xen 
Sinh tổng hợp 
Lắp ráp 
Phóng thích 
Sơ đ ồ chu trình nhân lên của virus HIV 
trong tế bào Limph ô T4 
Hấp phụ 
Xâm nhập 
Sao mã ngược 
ARN 
ARN 
ADN 
Cài xen 
Sinh tổng hợp 
Prôtêin 
HIV mới 
Giải phóng 
Lắp ráp 
1 
2 
3 
4 
5 
1- Âỏy laỡ taùc nhỏn gỏy bóỷnh AIDS: 
H 
I 
V 
A 
I 
D 
S 
L 
À ế 
P 
R 
Aẽ 
P 
M 
Aẽ 
U 
5 - Giai õoaỷn naỡy tóỳ baỡo vỏỷt chuớ õaợ bở 
 virut phaù vồớ : 
N 
G 
T 
H 
ấ 
C 
P 
H 
Oẽ 
H 
V 
T 
U 
R 
I 
2- Âỏy laỡ tổỡ vióỳt tàừt cuớa họỹi chổùng suy giaớm mióựn dởch màừc phaới ồớ ngổồỡi . 
3 - Nhổợng virut mồùi õổồỹc hỗnh thaỡnh ồớ giai õoaỷn naỡy : 
4- Âỏy laỡ mọỹt trong nhổợng con õổồỡng 
 lỏy truyóửn cuớa virut HIV: 
10 
9 
8 
7 
6 
5 
4 
3 
2 
1 
0 
Hiện nay đã có thuốc chữa đư ợc các bệnh do virus nói chung và virus HIV nói riêng chưa? Tại sao ? 
Chưa - Do virus kí sinh trong tế bào nên thuốc kháng sinh không tác đ ộng đư ợc đ ến virus, hoặc trước khi tiêu diệt đư ợc virus th ì chính thuốc đã phá huỷ tế bào 
Biện pháp tốt nhất để chống lại các bệnh do virus hiện nay đ ang đư ợc sử dụng là gì ? 
Tiêm văcxin phòng bệnh đ ịnh kì tại các trung tâm y tế (dại, sởi , quai bị , đ ậu mùa ), kiểm soát vật trung gian truyền bệnh , vệ sinh ... 
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ 
1- Trả lời cỏc cõu hỏi và bài tập ở SGK 
2- Trả lời cỏc lệnh ở phần bài học . 
3- Tỡm hiểu những lợi ớch và tỏc hại của virut . 
 Chu trình nhân lên của virus HIV 
trong tế bào Limph ô T4 
Chu trình nhân lên của HIV trong tế bào Limph ô T4 có thể đư ợc chia thành mấy giai đoạn? Đ ó là những giai đoạn nào ? 
Có 7 giai đoạn: 
Hấp phụ 
Xâm nhập 
Sao mã ngược 
Cài xen ( tiền virus) 
5. Sinh tổng hợp 
6. Lắp ráp 
7. Giải phóng 
Các tế bào mà HIV tấn công 
Đại thực bào 
Tế bào limphoT 
BỆNH AIDS 
Tỏc nhõn : Con người bị lõy nhiễm virus HIV từ những giống khỉ dạng người cư trỳ tại Trung Phi, nhiều khả năng nhất là từ Shimpanze . Đó cú tới gần 24 triệu người chết vỡ AIDS. 
Con người bị lõy nhiễm virus HIV từ những giống khỉ dạng người cư trỳ tại Trung Phi 
Ng ười b ị b ệnh AIDS 
virus HIV 
Typ HIV I g õ y b ệnh ph ổ bi ến tr ờ n th ế gi ới , HIV II g õ y b ệnh ch ủ y ếu ở ch õ u Phi. 
C ả 2 typ n ày được Luc Montagnie r v à Robert Gallo ph õ n l ập . 
Typ I ph õ n l ập ở Ph ỏp n ă m 1983 v à 
Typ II phõn lập ở ch õ u Phi n ă m 1986 ( ở Ghinea -Bissau được đặt tờn là HIV-2) 
 Robert Gallo & Luc Montagnier 
 Mối quan hệ giữa chu trình sinh tan và chu trình tiềm tan 
Chu trình sinh tan và tiềm tan có quan hệ với nhau nh ư thế nào ? 
 Khi cảm ứng ( chiếu tia UV), virus đ ang ở trạng thái tiềm tan có thể chuyển thành trạng thái sinh tan.(có khoảng 10 -5 -10 -2 TBVK tự phát hoạt đ ộng làm tan tế bào )