Bài giảng môn Sinh học Lớp 10 - Bài 30: Sự nhân lên của virut trong tế bào chủ - Trần Quang Phúc

Chµo mõng quý thÇy c« vµ c¸c em häc sinh !... 
Tr­êng PHPT B¸n c«ng Th¹ch Hµ 
 GVGD : Trần Quang Phóc 
KIỂM TRA BÀI CỦ 
 Nêu cấu tạo của virut ? 
BÀI 30. 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ 
I. CHU TRÌNH NHÂN LÊN CỦA VIRUT. 
II. HIV/AIDS 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ 
I. Chu trình nhân lên của virut 
 Quan sát đoạn băng sau , cho biết chu trình nhân lên của virut gồm những giai đoạn nào ? 
I. Chu trình nhân lên của virut 
Virut động vật 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ 
I. Chu trình nhân lên của virut 
Phagơ 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ 
 Chu tr×nh nh©n lªn cña Viruts gåm 5 giai ®o¹n: 
	 1. HÊp phô . 
 	2. X©m nhËp . 
 	 3. Sinh tæng hîp . 
	4. L¾p r¸p . 
 	 5. Phãng thÝch . 
I. Chu trình nhân lên của virut 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ 
PHIẾU HỌC TẬP 
1. 
2. 
3. 
4. 
5. 
Các giai đoạn 
Đặc điểm 
Sự hấp phụ 
Xâm nhập 
Sinh tổng hợp 
Lắp ráp 
Phóng thích 
Gai glicoprotein bám đặc hiệu vào bề mặt tế bào chủ 
  Đối với phagơ : En zim lizôzim phá vỡ thành TB để bơm axit nuclêic vào tế bào chất . 
  Đối với virut động vật : Đưa cả nuclêôcápit vào , sau đó cởi vỏ để giải phóng axit nuclêic . 
 Sử dụng nguyên liệu và enzim của tế bào chủ để tổng hợp Axit nu và protêin cho virut 
Lắp lõi axit nucleic vào vỏ protein tạo virut hoàn chỉnh 
Phá vỡ tế bào , chui ra ngoài . 
virus động vật 
Phagơ 
I. Chu trình nhân lên của virut 
Giai đoạn 1: Sự hấp phụ 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ 
 Nhờ có gai glycôprôtêin ( viruts động vật ) và gai đuôi ( phagơ ) phải đặc hiệu với thụ thể bề mặt tế bào  Viruts bám một cách đặc hiệu lên thụ thể bề mặt tế bào . 
Gai glyc«pr«tªin 
Gai ® u«i 
I. Chu trình nhân lên của virut 
Giai đoạn 1: Sự hấp phụ 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ 
Gai glyc«pr«tªin 
Gai ® u«i 
Sự bám đặc hiệu của viruts trên bề mặt tế bào có ý nghĩa gì ? 
Mỗi loại vi rút chỉ có thể xâm nhập vào một số loại tế bào nhất định . 
I. Chu trình nhân lên của virut 
Giai đoạn 1: Sự hấp phụ 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ 
Phagơ : Enzim lizôzim phá huỷ thành tế bào để bơm axit nuclêic vào tế bào chất , vỏ nằm bên ngoài . 
VRĐV : Đưa cả nuclêôcapsit vào tế bào chất , sau đó cởi vỏ để giải phóng axit Nuclêic . 
I. Chu trình nhân lên của virut 
Giai đoạn 2: Xâm nhập 
virus động vật 
Phagơ 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ 
 Các nguyên liệu và enzim mà virut sử dụng có nguồn gốc từ đâu ? 
Do tế bào chủ cung cấp , một số trường hợp VR có enzim riêng . 
I. Chu trình nhân lên của virut 
Giai đoạn 3: Sinh tổng hợp 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ 
 Lắp ráp axit nuclêic vào prôtêin vỏ để tạo thành virut hoàn chỉnh . 
I. Chu trình nhân lên của virut 
Giai đoạn 4: Lắp ráp 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ 
Viruts ph¸ vì tÕ bµo chñ ®Ó å ¹t chui ra ngoµi . 
I. Chu trình nhân lên của virut 
Giai đoạn 5: Phóng thích 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ 
 Khi virus nhân lên mà làm tan tế bào thì gọi là chu trình sinh tan 
 Khi ADN của virus gắn xen vào ADN của tế bào mà tế bào vẫn sinh trưởng bình thường thì gọi là chu trình tiềm tan. 
Nh÷ng virut nµy gäi lµ Virut ® éc 
Nh÷ng virut nµy gäi lµ Virut «n hßa 
I. Chu trình nhân lên của virut 
Giai đoạn 5: Phóng thích 
A 
B 
Nêu sự khác nhau trong hai trường hợp A và B? 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ 
Một số thông tin về HIV/AIDS 
Tính đến hết ngày 15/12/2009, cả nước có trên 156.800 người nhiễm HIV đang còn sống , trong đó có 34.391 bệnh nhân AIDS còn sống và 44.232 người đã chết . 
Toàn quốc có 70,51% xã / phường , 97,53% quận / huyện và 63/63 tỉnh / thành phố đã phát hiện có người nhiễm HIV. 
Việt Nam đứng thứ 6 trên thế giới về số người có HIV. 
Việt Nam 
II. HIV/AIDS 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ 
Ước tính số lượng người bị HIV/AIDS trên thế giới cuối năm 2008: 
“ Đừng nhìn vào các con số , hãy nhìn vào nguy cơ ”. 
Ước tính 
Khoảng 
Số người chết vì AIDS năm 2008 
2.0 triệu 
1.7-2.4 triệu 
Số trẻ em chết vì AIDS năm 2008 
0.28 triệu 
0.15-0.41 triệu 
Năm 1991 
Hơn 25 triệu người chết vì AIDS 
Đến cuối 2008 
Phụ nữ chiếm 50% số người lớn bị HIV trên thế giới 
Xu hướng HIV trên toàn cầu 
“ Đừng nhìn vào các con số , hãy nhìn vào nguy cơ ”. 
II. HIV/AIDS 
1. Khái niệm về HIV 
Virut HIV là gì ? 
HIV: (Human Immune Deficiency Virus) : Virut gây suy giảm miễn dịch ở người 
Nguời bị nhiễm virut HIV mắc bệnh gì ? Bệnh có các biểu hiện như thế nào ? 
 HIV gây nên bệnh AIDS, với các biểu hiện : sốt kéo dài , sút cân , vàng da , tiêu chảy  
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ 
T¹i sao virut HIV l¹i g©y nªn bÖnh AIDS víi c¸c biÓu hiÖn nh ­ vËy ? 
 Virut HIV gây nhiễm và phá huỷ các tế bào của hệ thống miễn dịch . 
 Cơ thể mất khả năng miễn dịch  mắc bệnh ( Bệnh AIDS: Hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người ) 
 VSV cơ hội : Các VSV khác lợi dụng cơ thể bị suy giảm miễn dịch để tấn công . 
 Bệnh cơ hội : Bệnh do các VSV cơ hội gây ra . 
II. HIV/AIDS 
1. Khái niệm về HIV 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ 
C¸c tÕ bµo mµ HIV tÊn c«ng 
§¹i thùc bµo 
TÕ bµo limphoT4 
II. HIV/AIDS 
1. Khái niệm về HIV 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ 
HÊp phô 
X©m nhËp 
Sao m· ng­îc 
Cµi xen ( tiÒn virus) 
5. Sinh tæng hîp 
6. L¾p r¸p 
7. Gi¶i phãng 
Chu trình nhân lên của HIV trong tế bào LimphôT4 
2. Ba con ®­ êng l©y truyÒn HIV 
 M¸u 
 T×nh dôc 
 MÑ truyÒn sang con 
HIV/AIDS th­êng l©y truyÒn qua nh÷ng con ®­ êng nµo ? 
II. HIV/AIDS 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ 
 § èi t­îng nµo ®­ îc xÕp vµo nhãm cã nguy c¬ l©y nhiÔm cao ? 
► Ng­êi tiªm chÝch ma tóy 
► G¸i m¹i d©m 
2. Ba con ®­ êng l©y truyÒn HIV 
II. HIV/AIDS 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ 
Nghiªn cøu SGK phÇn “ C¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña bÖnh ” vµ hoµn thµnh phiÕu häc tËp sau trong thêi gian 5 phót . 
3. Ba giai đoạn phát triển của bệnh 
II. HIV/AIDS 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ 
Giai ®o¹n 
Thêi gian 
kÐo dµi 
§ Æc ® iÓm 
1. S¬ nhiÔm 
2. Thêi kú 
 kh«ng triÖu chøng 
3. Thêi kú biÓu hiÖn triÖu chøng AIDS 
2 tuÇn -3 th¸ng 
Kh«ng cã triÖu chøng 
1-10 n¨m 
Sè l­îng tÕ bµo 
Limph « T4 gi¶m dÇn 
Sau 1 ® Õn 10 n¨m 
XuÊt hiÖn c¸c bÖnh c¬ héi : sèt,tiªu ch¶y , sót c©n , ung th ­  chÕt 
2. Ba giai đoạn phát triển của bệnh 
3. Biện pháp phòng ngừa 
II. HIV/AIDS 
 HiÓu biÕt vÒ AIDS 
 Sèng lµnh m¹nh 
 Lo¹i trõ tÖ n¹n x· héi 
 VÖ sinh y tÕ 
 Chóng ta cã thÓ phßng tr¸nh HIV/AIDS b»ng c¸ch nµo ? 
HiÖn nay ®· cã thuèc ch÷a ®­ îc bÖnh do virus HIV ch­a? T¹i sao ? 
 Do virus kÝ sinh trong tÕ bµo do ®ã c¸c thuèc kh¸ng sinh kh«ng t¸c ® éng ®­ îc ® Õn virus, hoÆc tr­íc khi tiªu diÖt ®­ îc virus th × chÝnh thuèc ®· ph¸ huû tÕ bµo 
3. Biện pháp phòng ngừa 
II. HIV/AIDS 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ 
BiÖn ph¸p tèt nhÊt ®Ó chèng l¹i c¸c bÖnh do virus hiÖn nay ® ang ®­ îc sö dông lµ g× ? 
 Tiªm v¨cxin phßng bÖnh ® Þnh k× t¹i c¸c trung t©m y tÕ (d¹i, sëi , quai bÞ , ® Ëu mïa ) 
3. Biện pháp phòng ngừa 
II. HIV/AIDS 
SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ 
 1. Hãy quan sát hình ảnh , xác định giai đoạn của chu trình nhân lên của phagơ ? 
Củng cố 
Hình 2: 
A. Hấp phụ 
B. Xâm nhập 
C. Sinh tổng hợp 
D. Lắp ráp 
 1. Hãy quan sát hình ảnh , xác định giai đoạn của chu trình nhân lên của phagơ ? 
Hình 4: 
A. Hấp phụ 
B. Xâm nhập 
C. Sinh tổng hợp 
D. Lắp ráp 
Củng cố: 
2. Hoạt động nào sau đây không lây nhiễm HIV? 
A. Sử dụng dụng cụ tiêm chích với người nhiễm HIV. 
B. Bắt tay qua giao tiếp 
 C. Truyền máu đã nhiễm HIV 
D. Tất cả các hoạt động trên 
4. Đối với người nhiễm HIV, chúng ta cần phải : 
A. Tránh sự kì thị và phân biệt đối xử . 
B. Chia sẻ , động viên họ vượt qua mặc cảm . 
C. Giúp họ sống có ích và lành mạnh 
D. Cả 3 câu A, B, C. 
Dặn dò về nhà : 
 Trả lời các câu hỏi trong SGK 
 Đọc mục " Em có biết ? " Trang 159 SGK. 
 Chuẩn bị bài mới tiếp theo : Sưu tầm tranh ảnh một số virut gây bệnh và ứng dụng của nó . 
Xin chân thành cảm ơn !