Bài giảng môn Sinh học Lớp 11 - Bài 18: Tuần hoàn máu (Chuẩn kiến thức)

I – Cấu tạo và chức năng  của hệ tuần hoàn 
1. Cấu tạo chung 
Hệ tuần hoàn được cấu tạo chủ yếu bởi các bộ phận sau đây 
 Dịch tuần hoàn : máu hoặc hỗn hợp máu – dịch mô 
 Tim: Là một cái máy bơm hút và đẩy máu chảy trong mạch máu 
 Hệ thống mạch máu : Gồm hệ thống động mạch , hệ thống mao mạch và hệ thống tĩnh mạch 
2. Chức năng chủ yếu của hệ tuần hoàn 
 Hệ tuần hoàn có chức năng vận chuyển các chất từ bộ phận này đến bộ phận khác để đáp ứng cho các hoạt động sống của cơ thể . 
II – Các dạng hệ tuần hoàn ở động vật 
Ở động vật đa bào có kích thước cơ thể lớn , do trao đổi chất qua bề mặt cơ thể không đáp ứng được nhu cầu của cơ thể dẫn đến các động vật đó có hệ tuần hoàn . 
Động vật đa bào có cơ thể nhỏ , dẹp và động vật đơn bào không có hệ tuần hoàn , các chất được trao đổi qua bề mặt cơ thể . 
Hệ tuần hoàn ở động vật gồm các dạng sau 
Hệ tuần hoàn 
Hệ tuần hoàn hở 
Hệ tuần hoàn kín 
Hệ tuần hoàn đơn 
Hệ tuần hoàn kép 
Hệ tuần hoàn đơn 
Hệ tuần hoàn kép 
II – Các dạng hệ tuần hoàn ở động vật 
1. Hệ tuần hoàn hở : 
	 Có 1 đoạn máu không chảy trong mạch nên gọi là hệ tuần hoàn mở 
II – Các dạng hệ tuần hoàn ở động vật 
 Hệ tuần hoàn hở có ở đa số động vật thân mềm ( ốc sên , trai ,) và chân khớp ( côn trùng , Tôm ,) 
Hệ tuần hoàn hở có 2 đặc điểm chủ yếu : 
 Máu được tim bơm vào động mạch và sau đó tràn vào khoang cơ thể . Ở đây , máu trộn lẫn với dịch mô tạo thành hỗn hợp máu – dịch mô ( gọi chung là máu ). Máu tiếp xúc à trao đổi chất rtực tiếp với các tế bào , sau đó trở về tim . 
 Máu chảy trong động mạch dưới áp lực thấp , tốc độ máu chảy chậm 
II – Các dạng hệ tuần hoàn ở động vật 
2. Hệ tuần hoàn kín 
 Có máu chảy trong mạch kín nên gọi là hệ tuần hoàn kín 
Hệ tuần hoàn kín có ở mực ống , bạch tuộc , giun đốt và động vật có xương sống 
Hệ tuần hoàn hở có 2 đặc điểm chủ yếu : 
 Máu được tim bơm đi lưu thông liên tục trong mạch kín , từ động mạch qua mao mạch , tĩnh mạch và sau đó về tim . Máu trao đổi chất với tế bào qua thành mao mạch 
 Máu chảy trong động mạch dưới áp lực cao hoặc trung bình 
II – Các dạng hệ tuần hoàn ở động vật 
Hệ tuần hoàn hở 
Hệ tuần hoàn kín 
 Máu tiếp xúc trực tiếp với các tế bào 
 Máu chảy trong động mạch dưới áp lực thấp , tốc độ máu chảy chậm 
 Điều hòa phân phối máu đến các cơ quan chậm 
 Máu có chứa sắc tố hô hấp ( hêmôxianin ) 
Máu tiếp xúc gián tiếp với các tế bào 
 Máu chảy trong động mạch dưới áp lực cao , tốc độ máu chảy nhanh 
 Điều hòa phân phối máu đến các cơ quan nhanh 
 Máu có chứa sắc tố hô hấp ( hêmôglôbin ) 
So sánh Hệ tuần hoàn kín và Hệ tuần hoàn hở 
 II – Các dạng hệ tuần hoàn ở động vật  2. Hệ tuần hoàn kín 
a. Hệ tuần hoàn đơn : Có ở động vật có xương sống như cá  
 Hệ thống tuần hoàn đơn là hệ thống tuần hoàn mà máu chỉ đi qua tim một lần trước khi đến các mô của cơ thể . 
 Trong hệ tuần hoàn đơn , máu từ tim đi ra dưới áp suất cao và chảy đến mang qua động mạch vào mang . 
 Sau khi được ô-xy hóa , máu được tập trung vào động mạch ra mang , chúng gom lại để thành một mạch máu lớn duy nhất gọi là động mạch chủ lưng chảy dọc theo thân cá . Các nhánh của động mạch chủ lưng trực tiếp đi đến các cơ quan trong cơ thể . 
 Sau khi được khử ô-xy , máu được tập trung dưới áp suất thấp vào một khoang chứa máu lớn gọi là xoang tĩnh mạch . Các xoang chứa máu có thể tích lớn , từ đó máu chảy đến tim . 
 II – Các dạng hệ tuần hoàn ở động vật  2. Hệ tuần hoàn kín 
b. Hệ tuần hoàn kép : Có ở động vật có xương sống , nhóm động vật có phổi như lưỡng cư , bò sát , chim và thú 
Hệ thống tuần hoàn kép là hệ thống tuần hoàn trong đó máu sau khi được ô-xy hóa sẽ trở lại tim lần thứ hai trước khi được phân phối đến các mô trong cơ thể . Hệ thống tuần hoàn kép gồm hai vòng tuần hoàn nhỏ hơn là vòng tuần hoàn phổi và vòng tuần hoàn hệ thống . 
Vòng tuần hoàn phổi : Máu sau khi bị khử ô-xy được đưa vào tâm nhĩ phải ở trong tim , từ đây máu được chuyển sang tâm thất phải và được bơm lên phổi qua động mạch phổ i . Ở phổi , máu giải thoát khí CO2 và hấp thụ ô-xy rồi quay trở lại tim qua tĩnh mạch phổi . 
Vòng tuần hoàn hệ thống : máu chảy dưới áp lực cao từ tâm thất trá i qua động mạch chủ để phân phối đi khắp cơ thể . Sau khi trao đổi chất với các tế bào trong mô , máu trở lại tâm nhĩ phải qua tĩnh mạch chủ trên và tĩnh mạch chủ dưới kết thúc vòng tuần hoàn . 
	Ở lưỡng cư và bò sát ( trừ cá sấu ) có sự pha trộn máu giàu O2 với máu giàu CO2 ở tâm thất vì tim lưỡng cư có 3 ngăn , tim bò sát có 4 ngăn nhưng vách ngăn ở tâm thất không hoàn toàn . 
Loài thằn lằn đẻ con ( Phrysonoma ) sinh sống trong các sa mạc của Mexico có 1 cách tự vệ độc đáo . Khi gặp nguy hiểm , các huyết áp trong các động mạch nhỏ ở màng chớp của mắt tăng lên đột ngột làm cho các mạch máu này vỡ tung . Các tia máu bắn ra làm kẻ thù phải hoảng sợ và chạy trốn . 
Cảm ơn các bạn đã chú ý theo dõi 
Thực hiện : Tổ 3 ♥ Lớp 11 Văn 
Hết