Bài giảng môn Sinh học Lớp 11 - Bài 2: Vận chuyển các chất trong cây

SỞ GD – ĐT TỈNH THÁI NGUYÊNTRƯỜNG THPT LƯƠNG THẾ VINH 
Bài 2 
VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT TRONG CÂY 
Giáo viên : Dương Văn Hinh 
SINH HỌC 11 
HỎI BÀI CŨ 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
1. Con đường thành TB- gian bào 
2. Con đường chất NS – không bào 
3. Lông hút 
4. Biểu bì 
5. Vỏ 
6. Nội bì 
7. Trung trụ 
8. Ống mạch gỗ 
9. Đai caspari 
 1. Hãy chú thích các bộ phận cũng như chỉ ra con đường xâm nhập của nước và muối khoáng từ đất vào mạch gỗ ? 
Tiết 2 – Bài 2: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT TRONG CÂY 
 Trong cây có hai dòng vận chuyển : 
 + Dòng mạch gỗ ( còn gọi là dòng nhựa nguyên hay dòng đi lên ) 
 + Dòng mạch rây ( còn gọi là dòng nhựa luyện hay dòng đi xuống ) 
Tiết 2 – Bài 2: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT TRONG CÂY 
I. DÒNG MẠCH GỖ 
1. Cấu tạo của mạch gỗ 
 Hãy mô tả con đường vận chuyển của dòng mạch gỗ trong cây ? 
 Dòng mạch gỗ từ rễ qua thân lên lá , qua các tế bào nhu mô cuối cùng qua khí khổng ra ngoài . 
H.2.1 Con đường của d òng mạch gỗ trong cây 
 Dòng mạch gỗ từ rễ qua thân lên lá  qua các tế bào vỏ  khí khổng ra ngoài . 
Tiết 2 – Bài 2: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT TRONG CÂY 
I. DÒNG MẠCH GỖ 
1. Cấu tạo của mạch gỗ 
Mạch gỗ cấu tạo nh ư thế nào ? 
 Mạch gỗ gồm các tế bào chết ( quản bào và mạch ống ) nối kế tiếp nhau tạo thành con đường vận chuyển nước và các ion khoáng từ rễ lên lá . 
Giống nhau 
Khác nhau 
Đường 
kính 
Quản bào 
Mạch ống 
Chiều 
dài 
Cách 
Nối 
1. Cấu tạo của mạch gỗ : 
- Gồm 2 loại : quản bào và mạch ống 
 Nêu những điểm giống và khác nhau giữa quản bào và mạch ống ? Bằng cách điền vào PHT. 
* Tế bào chết ống rỗng thấm lignin bền chắc 
* Các lỗ bên xếp khít nhau cặp lỗ  lối đi vận chuyển ngang . 
Nhỏ 
Lớn 
Tế bào dài 
Tế bào ngắn , rộng 
Gối đầu lên nhau , 
hơi vát 
Các đầu ống xếp kế tiếp nhau 
2. Thành phần của dịch mạch gỗ 
Hãy nêu thành phần của dịch mạch gỗ ? 
Nước , muối khoáng và các chất hữu cơ 
3. Động lực đẩy dòng mạch gỗ 
Hãy cho biết nước và các ion khoáng được vận chuyển trong mạch gỗ nhờ những động lực nào ? 
Nhờ 3 động lực : 
+ Áp suất rễ ( động lực đầu dưới ) tạo ra sức đẩy nước từ dưới lên . 
+ Lực hút do thoát hơi nước ở lá ( động lực đầu trên ) hút nước từ dưới lên . 
+ Lực liên kết giữa các phân tử nước với nhau và với thành mạch gỗ  dòng vận chuyển liên tục từ rễ lên lá . 
+ Áp suất rễ ( động lực đầu dưới ) tạo ra sức đẩy nước từ dưới lên . 
+ Lực liên kết giữa các phân tử nước với nhau và với thành mạch gỗ  dòng vận chuyển liên tục từ rễ lên lá . 
+ Lực hút do thoát hơi nước ở lá ( động lực đầu trên ). 
Giải thích hiện tượng ứ giọt ? 
 Không khí bão hòa hơi nước  nước ứ lại qua mạch gỗ ở tận các đầu cuối của lá , nơi có khí khổng . 
 Các phân tử nước có lực liên kết với nhau tạo nên sức căng bề mặt , hình thành nên giọt nước treo đầu tận cùng của lá . 
Sự ứ giọt ở lá cây dâu đất 
Tiết 2 – Bài 2: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT TRONG CÂY 
II. DÒNG MẠCH RÂY 
Qs H.2.5 – 2.6 SGK  Mô tả cấu tạo của mạch rây ? Thành phần dịch của mạch rây ? Động lực vận chuyển ? Từ đó nêu điểm khác nhau giữa dòng mạch gỗ và dòng mạch rây ? Bằng cách điền vào PHT: 
II. Dòng mạch rây : 
Mạch gỗ 
Mạch rây 
Cấu tạo 
Thành phần dịch 
Động lực 
+ Là những tế bào chết 
+ Thành tế bào có chứa lignin 
+ Các tế bào nối với nhau thành những ống dài từ rễ lên lá 
+ Nước , muối khoáng và các chất hữu cơ được tổng hợp ở rễ 
 Là sự phối hợp của 3 lực : 
+ Áp suất rễ 
+ Lực hút do thoát hơi nước ở lá 
+ Lực liên kết giữa các phân tử nước với nhau và với vách tế bào mạch gỗ 
+ Là những tế bào sống , gồm ống rây và tế bào kèm 
+ Các ống rây nối đầu với nhau thành những ống dài đi từ lá xuống rễ . 
 Là các sản phẩm được đồng hóa ở lá : 
+ Saccarôzơ , axit amin .. 
+ Một số ion khoáng được sử dụng lại 
 Là sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa cơ quan nguồn ( lá ) và cơ quan chứa ( rễ ) 
Mạch gỗ 
Mạch rây 
Cấu tạo 
Động lực 
Ống rây 
Bản rây 
Tb kèm 
Lỗ 
Nhân 
II. Dòng mạch rây : 
CỦNG CỐ 
 Vì sao khi ta bóc 1 khoanh vỏ quanh cành hay thân cây thì một thời gian sau phía trên chỗ vỏ bị bóc phình to ra ? 
Dòng mạch gỗ 
Dòng mạch rây 
Tế bào nguồn 
Tế bào chứa 
Sự 
lưu 
thông 
giữa 
Mạch 
gỗ và 
Mạch rây