Bài giảng môn Sinh học Lớp 11 - Bài 36: Phát triển ở thực vật có hoa

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM! 
 KIỂM TRA BÀI CŨ Hoàn thành bảng về hoocmon thực vật 
Nhóm hoocmon 
Tên hoocmon 
Tác dụng chính 
Liên quan đến chín , ngủ của hạt ; 
đóng mở khí khổng 
Kích thích nguyên phân , tham gia 
 nhiều hoạt động sống 
Tăng nguyên phân , kích thích nảy 
 mầm , tạo quả không hạt . 
Làm chậm già hóa , có vai trò trong 
nuôi cấy mô TV 
Thúc quả chín nhanh ; rụng lá 
Kích thích 
sinh trưởng 
Ức chế 
sinh trưởng 
Auxin 
Giberelin 
Xitokinin 
Acid abxixic 
Etilen 
BÀI 36 
PHÁT TRIỂN Ở THỰC VẬT CÓ HOA 
Nội dung 
I. Phát triển là gì ? 
II. Những nhân tố chi phối sự ra hoa 
Tuổi của cây 
Nhiệt độ thấp và quang chu kì 
Hoocmon ra hoa 
III. Mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển 
IV. Ứng dụng kiến thức về sinh trưởng và phát triển 
QUY ƯỚC 
Chữ màu đen : nội dung ghi bài 
Chữ màu đỏ : câu hỏi , lệnh . 
Chữ màu xanh dương : câu trả lời , tên sơ đồ , hình vẽ . 
Chữ màu xanh lục : ví dụ , kiến thức mở rộng ( không phải ghi ). 
I. Phát triển là gì ? 
Thực vật sinh trưởng đến một mức độ nào đó thì xuất hiện những biến đổi . 
Ra hoa 
Tạo quả 
Những biến đổi đó là biểu hiện cho sự phát triển của cơ thể thực vật . 
 Vậy , phát triển của thực vật là gì ? 
- Là toàn bộ những biến đổi diễn ra theo chu trình sống . 
 Phát triển bao gồm mấy quá trình ? Đó là những quá trình nào ? 
Bao gồm ba quá trình liên quan với nhau : 
Sinh trưởng 
Phân hóa 
Phát sinh hình thái tạo nên các cơ quan của cơ thể 
I. Phát triển là gì ? 
Phát triển : 
Sinh trưởng 
Phân hóa 
Phát sinh hình thái 
Những biến đổi theo chu trình sống 
Mùa xuân , hoa mai khoe sắc 
Mùa hạ rực rỡ với hoa phượng 
Mùa thu đặc trưng với sắc vàng của dã quỳ 
Hoa lí Thái Lan vẫn nở trong mùa đông giá lạnh 
II. Những nhân tố chi phối sự ra hoa 
Nghiên cứu II/143,144/sgk. 
Cho biết : những nhân tố chủ yếu nào chi phối sự ra hoa ? 
 Nhân tố : 
Nội tại 
Ngoại cảnh 
Nhiệt độ thấp ( Xuân hóa ) 
Ánh sáng ( quang chu kì ) 
Tuổi của cây 
II. Những nhân tố chi phối sự ra hoa 
1. Tuổi của cây 
Quan sát hình . 
Cho biết : 
- Khi nào cây cà chua ra hoa ? 
Dựa vào đâu để xác định tuổi của thực vật một năm ? 
Cà chua ra hoa khi đạt 14 lá . 
Dựa vào số lá để tính tuổi của cây một năm . 
Hoa 
Lá thứ 14 
II. Những nhân tố chi phối sự ra hoa 
1. Tuổi của cây 
Tùy vào giống và loài , đến độ tuổi xác định thì cây ra hoa 
II. Những nhân tố chi phối sự ra hoa 
2. Nhiệt độ thấp và quang chu kì 
a/ Nhiệt độ thấp 
Nghiên cứu II.2.a/144/sgk. 
Cho biết : Xuân hóa là gì ? 
II. Những nhân tố chi phối sự ra hoa 
2. Nhiệt độ thấp và quang chu kì 
a/ Nhiệt độ thấp 
Xuân hóa : là sự phụ thuộc của hiện tượng ra hoa vào nhiệt độ thấp . 
Cây mùa đông và cây hai năm chỉ ra hoa , kết hạt sau khi đã trải qua mùa đông giá lạnh tự nhiên hoặc được xử lí bởi nhiệt độ dương thấp . 
Bông tuyết chỉ ra hoa ở nhiệt độ thấp 
Hoa lí Thái Lan chỉ nở vào mùa đông 
Bắp cải ( cây hai năm ) cũng ra hoa vào mùa lạnh 
Có nhiều loài cây ra hoa quanh năm , nhưng cũng có một số loài chỉ ra hoa vào một mùa nhất định . 
Bằng cách nào thực vật nhận biết các mùa của năm ? 
 chúng đo thời gian và “ nhận biết ” các mùa trong năm để điều tiết nhịp phát triển của cơ thể qua sự cảm nhận quang chu kì . 
II. Những nhân tố chi phối sự ra hoa 
2. Nhiệt độ thấp và quang chu kì 
b/ quang chu kì 
Nghiên cứu II.2.b/144/sgk. 
Cho biết : quang chu kì là gì ? 
Dựa vào đặc điểm của phản ứng quang chu kì , người ta chia thực vật thành những nhóm nào ? 
II. Những nhân tố chi phối sự ra hoa 
2. Nhiệt độ thấp và quang chu kì 
b/ Quang chu kì 
Là sự phụ thuộc của hiện tượng ra hoa vào tương quan độ dài ngày và đêm . 
Dựa vào đặc điểm của phản ứng quang chu kì , chia thực vật thành 3 nhóm chính : 
 + Cây ngày dài 
 + Cây ngày ngắn 
 + Cây trung tính 
Cây trung tính 
Đậu cô ve 
Cà chua 
Dưa chuột 
Cây ngày ngắn 
Mía 
Cà phê 
Cây ngày dài 
Cỏ ba lá (Me đất ) 
Râm / dâm bụt 
Hoạt động nhóm trong 2’. Hoàn thành phiếu học tập 1 
Nhóm TV 
Ngày dài 
Ngày ngắn 
Trung tính 
Đại diện 
Điều kiện ra hoa 
Râm bụt , cỏ ba lá  
Cà phê , mía  
Cà chua , dưa chuột  
Độ dài của ngày >= 14h 
 Độ dài của ngày <14h 
Không phụ thuộc ngoại cảnh 
Phân loại thực vật theo quang chu kì 
II. Những nhân tố chi phối sự ra hoa 
2. Nhiệt độ thấp và quang chu kì 
c/ Phitocrom 
Phitocrom là gì ? 
Là sắc tố : 
- Cảm nhận quang chu kì 
- Cảm nhận ánh sáng trong các loại hạt cần ánh sáng để nảy mầm . 
Hoạt động nhóm trong 2’.  Hoàn thành phiếu học tập 2 
Phitocrom 
P đ 
Hấp thụ ánh sáng đỏ (660 nm) 
P đx 
Hấp thụ ánh sáng đỏ xa (730 nm) 
Ánh sáng đỏ 
Ánh sáng đỏ xa 
Các dạng tồn tại của Phitocrom 
II. Những nhân tố chi phối sự ra hoa 
3. Hoocmon ra hoa ( Florigen ) 
Khi cây ở điều kiện quang chu kì thích hợp , cơ chế nào chuyển cây từ trạng thái sinh dưỡng sang trạng thái ra hoa ? 
Lá hình thành hoocmon ra hoa , di chuyển từ lá đến đỉnh sinh trưởng của thân làm cho cây ra hoa . 
Hoocmon ra hoa là gì ? 
II. Những nhân tố chi phối sự ra hoa 
3. Hoocmon ra hoa 
- Bản chất : là các chất hữu cơ 
- Được hình thành ở: lá 
- Được vận chuyển đến : các điểm sinh trưởng của thân  làm cho cây ra hoa . 
III. Mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển 
Quan sát hình 36/143/sgk. 
Cho biết : 
 Mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển ? 
III. Mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển 
Trong chu trình sống của thực vật , sinh trưởng và phát triển là hai quá trình liên quan với nhau . 
Sinh trưởng gắn với phát triển 
Phát triển trên cơ sở của sinh trưởng 
IV. Ứng dụng kiến thức về sinh trưởng và phát triển 
1. Ứng dụng kiến thức về sinh trưởng 
Người ta ứng dụng kiến thức về sinh trưởng trong những lĩnh vực nào ? Ví dụ ? 
Trong ngành trồng trọt 
 - Dùng Giberelin thúc hạt/củ nảy mầm sớm 
 - Điều tiết sinh trưởng của cây gỗ trong rừng 
Trong công nghiệp rượu bia 
 Dùng Giberelin để tăng quá trình phân giải tinh bột thành mạch nha . 
 Dùng Giberelin thúc hạt / củ nảy mầm sớm 
Điều tiết sinh trưởng của cây gỗ trong rừng 
Dùng Giberelin tăng phân giải tinh bột thành mạch nha trong công nghiệp rượu bia 
IV. Ứng dụng kiến thức về sinh trưởng và phát triển 
2. Ứng dụng kiến thức về phát triển 
- Chọn cây trồng theo vùng địa lí , theo mùa . 
- Xen canh , luân canh , chuyển , gối vụ cây nông nghiệp 
- Trồng rừng hỗn loài 
Chọn cây chịu lạnh trồng ở vùng nhiệt độ thấp 
Xen canh 
CỦNG CỐ 
Câu 1 : Thời điểm ra hoa ở thực vật một năm có phản ứng quang chu kì trung tính được xác định theo : 
A. Chiều cao của thân 
B. Đường kính gốc 
C. Số lượng lá trên thân 
D. Cả A, B, C 
CỦNG CỐ 
Câu 2 : sắc tố tiếp nhận ánh sáng trong phản ứng quang chu kì của thực vật là : 
A. Diệp lục b 
B. Carotenoit 
C. Diệp lục a, b và Phitocrom 
D. Phitocrom 
CỦNG CỐ 
Câu 3: Nêu các biện pháp thúc đẩy sự ra hoa của cây mà em biết . 
Các vườn hoa Cúc thường thắp đèn vào ban đêm 
Dùng Giberelin  ra hoa dễ dàng 
Cảm ơn quý thầy cô và các em !