Bài giảng môn Sinh học Lớp 12 - Bài 36: Quần thể sinh vật và mối quan hệ giữa các cá thể trong quần thể

Ể 
1. Quần thể sinh vật 
Lấy một vài ví dụ về quần thể ? 
Ví dụ : 	 - Quần thể voi rừng 
	- Quần thể ong mật 
	- Quần thể cá trắm trong ao 
Quần thể sinh vật : 
Là tập hợp các cá thể cùng loài 
Cùng sống trong một khoảng không gian xác định , tại một thời điểm nhất định . 
Có khả năng sinh sản và tạo thế hệ mới. 
BÀI 36: QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ MỐI QUAN HỆ 
GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
I. QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH 
THÀNH QUẦN THỂ 
1. Quần thể sinh vật : 
I. QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH QUẦN THỂ 
2. Quá trình hình thành quần thể 
2. Quá trình hình thành quần thể 
Nghiên cứu SGK và quan sát mô hình sau : Cho biết quá trình hình thành quần thể diễn ra như thế nào ? 
BÀI 36: QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ MỐI QUAN HỆ 
GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
Quá trình hình thành quần thể sinh vật 
Phát tán ra môi trường mới 
Hình thành quần thể mới 
Không thích nghi 
Bị tiêu diệt 
hoặc di cư 
Thích nghi 
Quần thể bọ ngựa 
BÀI 36: QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ MỐI QUAN HỆ 
GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
I. QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH 
THÀNH QUẦN THỂ 
1. Quần thể sinh vật : 
2. Quá trình hình thành quần thể 
II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
Các cá thể trong quần thể có những mối quan hệ nào ? 
BÀI 36: QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ MỐI QUAN HỆ 
GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
I. QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH 
THÀNH QUẦN THỂ 
1. Quần thể sinh vật : 
2. Quá trình hình thành quần thể 
II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
Quan hệ hỗ trợ và quan hệ cạnh tranh 
Quan hệ hỗ trợ và quan hệ cạnh tranh 
Xem phim , quan sát tranh và hoàn thành nội dung phiếu học tập sau : 
 Kiểu qh 
Nội dung 
Quan hệ hỗ trợ 
Quan hệ cạnh tranh 
Nguyên nhân 
Biểu hiện 
Ý nghĩa 
Ví dụ 
BÀI 36: QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ MỐI QUAN HỆ 
GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
I. QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH 
THÀNH QUẦN THỂ 
1. Quần thể sinh vật : 
2. Quá trình hình thành quần thể 
II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
 Quan hệ hỗ trợ và quan hệ cạnh tranh 
Quan hệ hỗ trợ 
BÀI 36: QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ MỐI QUAN HỆ 
GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
I. QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH 
THÀNH QUẦN THỂ 
1. Quần thể sinh vật : 
2. Quá trình hình thành quần thể 
II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
 Quan hệ hỗ trợ và quan hệ cạnh tranh 
Quan hệ cạnh tranh 
BÀI 36: QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ MỐI QUAN HỆ 
GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
I. QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH 
THÀNH QUẦN THỂ 
1. Quần thể sinh vật : 
2. Quá trình hình thành quần thể 
II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
Quan hệ hỗ trợ và quan hệ cạnh tranh 
Quan hệ hỗ trợ và quan hệ cạnh tranh 
Xem phim , quan sát tranh và hoàn thành nội dung phiếu học tập sau : 
Nhóm cây bạch đàn 
Đàn bồ nông 
Các cá thể hổ 
Các cá thể báo 
BÀI 36: QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ MỐI QUAN HỆ 
GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
 Kiểu quan hệ 
Nội dung 
Quan hệ hỗ trợ 
Quan hệ cạnh tranh 
Nguyên nhân 
Biểu hiện 
Ý nghĩa 
Ví dụ 
Các cá thể sống đơn lẻ khó tìm thức ăn , bạn tình và chống lại kẻ thù nên chúng có xu hướng sống bầy đàn và hỗ trợ nhau 
- Do mật độ cá thể trong QT tăng cao , nhu cầu sống không đủ cung cấp cho các cá thể trong QT. 
- Do tranh giành con cái hoặc ngược lại trong mùa sinh sản . 
Thể hiện lối sống bầy đàn ở động vật , sống thành bụi , khóm ở thực vật nhằm giúp đỡ nhau trong quá trình sống 
Cạnh tranh về nơi ở, cạnh tranh về nguồn thức ăn và sinh sản làm cho thực vật tự tỉa thưa và động vật thì cách li cá thể . 
Đảm bảo quần thể tồn tại một cách ổn định và khai thác tối ưu nguồn sống , tăng khả năng sống sót và sinh sản 
Số lượng và sự phân bố của các cá thể trong quần thể duy trì ở mức phù hợp , đảm bảo sự tồn tại và phát triển 
 Các cây phi lao ở bãi biển hỗ trợ chống gió bão . 
 Đàn trâu rừng bảo vệ trâu con 
Các con sư tử tranh giành thức ăn 
 Gà trống đá nhau giành gà mái 
BÀI 36: QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ MỐI QUAN HỆ 
GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
I. QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH 
THÀNH QUẦN THỂ 
1. Quần thể sinh vật : 
2. Quá trình hình thành quần thể 
II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
 Quan hệ hỗ trợ và quan hệ cạnh tranh 
Quan sát các tranh và hoàn thành nội dung bảng 36 SGK. 
Q uan hệ hỗ trợ và quan hệ cạnh tranh 
Quá trình hỗ trợ của các cá thể trong nhóm cây bạch đàn có ý nghĩa gì ? 
Quá trình hỗ trợ của các cây thông liền rễ có ý nghĩa gì ? 
Đàn bỗ nông xếp hàng bắt cá có ý nghĩa gì ? 
Đàn chó rừng hỗ trợ nhau trong đàn nhằm mục đích gì ? 
Nhóm cây bạch đàn 
Đàn bồ nông 
Đàn chó rừng bắt mồi 
Cây thông liền rễ 
BÀI 36: QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ MỐI QUAN HỆ 
GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
I. QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH 
THÀNH QUẦN THỂ 
1. Quần thể sinh vật : 
2. Quá trình hình thành quần thể 
II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
 Quan hệ hỗ trợ và quan hệ cạnh tranh 
II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
 Quan hệ hỗ trợ và quan hệ cạnh tranh 
Quan sát hiện tượng tỉa thưa trong tự nhiên ở thực vật và cho biết nguyên nhân của hiện tượng tỉa thưa ? Ví dụ 
* Nguyên nhân : là do các cây mọc gần nhau nên thiếu ánh sáng , chất dinh dưỡng ,  khi đó cạnh tranh giữa các cá thể xảy ra gay gắt tranh dành ánh sáng , nước và muối khoáng . 
Ví dụ : 	 Quần thể bạch đàn 
	 Quần thể keo lá tràm 
Nhóm cây bạch đàn 
BÀI 36: QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ MỐI QUAN HỆ 
GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
I. QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH 
THÀNH QUẦN THỂ 
1. Quần thể sinh vật : 
2. Quá trình hình thành quần thể 
II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
Quan hệ hỗ trợ và quan hệ cạnh tranh 
II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
Quan hệ cạnh tranh 
Nguyên nhân và hiệu quả của việc phát tán cá thể ra khỏi đàn ? Ví dụ ? 
Khi số lượng cá thể trong đàn ong quá lớn thì sẽ xảy ra hiện tượng gì ? 
* Nguyên nhân : Do sự cạnh tranh về nơi ở, thức ăn , con đực tranh giành con cái do tập tính của từng loài chỉ tồn tại với một số lượng cá thể nhất định . 
Hiệu quả : Giảm nhẹ cạnh tranh , hạn chế sự cạn kiệt nguồn thức ăn , giảm mật độ cá thể và hạn chế ô nhiễm . 
Ví dụ : 	 Tách đàn của ong . 
	 Tách đàn ở trâu rừng . 
Đàn ong 
BÀI 36: QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ MỐI QUAN HỆ 
GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
I. QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH 
THÀNH QUẦN THỂ 
1. Quần thể sinh vật : 
2. Quá trình hình thành quần thể 
II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
Quan hệ hỗ trợ và quan hệ cạnh tranh 
Quan hệ hỗ trợ và quan hệ cạnh tranh 
Quan sát các tranh sau và cho biết tác động của con người đối với môi trường ảnh hưởng đến các cá thể trong quần thể như thế nào ? 
II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
BÀI 36: QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ MỐI QUAN HỆ 
GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
 đàn sếu đi về trong khói nhà máy, trong bụi đá từ những vụ nổ mìn khai thác đá núi làm nguyên vật liệu. 
BÀI 36: QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ MỐI QUAN HỆ 
GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
 Nhưng nguyên nhân quan trọng nhất khiến số lượng sếu đầu đỏ ở khu vực Kiên Lương - Hà Tiên giảm dần là do mất đi các vùng đất ngập nước. 
BÀI 36: QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ MỐI QUAN HỆ 
GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
I. QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH 
THÀNH QUẦN THỂ 
1. Quần thể sinh vật : 
2. Quá trình hình thành quần thể 
II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
Quan hệ hỗ trợ và quan hệ cạnh tranh 
II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
Quan hệ cạnh tranh 
Các hoạt động của 
con người đã vô tình 
 hay cố ý làm mất 
đi môi trường sống , 
cạn kiệt nguồn thức 
ăn của sinh vật , 
 làm cho chúng cạnh 
 tranh ngày càng gay 
 gắt hơn , nhiều khi 
làm một số loài bị 
tuyệt diệt 
Những tác động đó ảnh hưởng đến các cá thể trong quần thể như thế nào ? 
CỦNG CỐ 
Là một kiểu quan hệ diễn ra khi mật độ cá thể tăng lên quá cao hoặc xảy ra trong mùa sinh sản ? 
Các cá thể sống quần tụ lại với nhau nhằm mục đích gì ? 
Tập hợp các cá thể Hồng Hạc ở bãi sông được gọi là gì ? 
Nguyên nhân nào làm trái đất bị nóng lên , các loài sinh vật cạn kiệt nguồn thức ăn và môi trường sống bị thu hẹp ? 
Thông qua cơ sở nào làm các cá thể trong quần thể luôn gắn bó chặt chẽ với nhau? 
Thông qua mối quan hệ 
 giữa các cá thể 
CỦNG CỐ 
Trình bày ý nghĩa của hai mối quan hệ hỗ trợ và cạnh tranh , những biểu hiện của chúng trong quần thể ? 
Ý nghĩa : mối quan hệ cạnh tranh và hỗ trợ giữa các cá thể trong quần thể giúp cho quần thể giữ được sự ổn định , đảm bảo cho quần thể tồn tại và phát triển . 
Biểu hiện : 	 * Quan hệ hỗ trợ: sống bầy đàn ở động vật và thành khóm , bụi ở thực vật . 
	 * Quan hệ cạnh tranh : Hiện tượng tỉa thưa ở thực vật hoặc cách li ở động vật . 
DẶN DÒ 
Học bài , trả lời câu hỏi SGK. 
Đọc mục em có biết . 
Đọc và chuẩn bị bài 37 với nội dung: 
+ Nêu các đặc trưng cơ bản về cấu trúc dân số của quần thể sinh vật . 
+ Nêu được ý nghĩa của việc nghiên cứu các đặc trưng cơ bản của quần thể trong thực tế sản xuất , đời sống . 
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT - 
CHÚC THẦY CÔ SỨC KHỎE 
Quần thể 
Quan hệ cạnh tranh 
Hỗ trợ nhau 
Ô nhiễm môi trường 
BÀI 36: QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ MỐI QUAN HỆ 
GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
I. QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH 
THÀNH QUẦN THỂ 
1. Quần thể sinh vật : 
2. Quá trình hình thành quần thể 
II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
 Quan hệ hỗ trợ và quan hệ cạnh tranh 
Quan hệ hỗ trợ 
BÀI 36: QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ MỐI QUAN HỆ 
GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
I. QUẦN THỂ SINH VẬT VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH 
THÀNH QUẦN THỂ 
1. Quần thể sinh vật : 
2. Quá trình hình thành quần thể 
II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
II. QUAN HỆ GIỮA CÁC CÁ THỂ TRONG QUẦN THỂ 
 Quan hệ hỗ trợ và quan hệ cạnh tranh 
Quan hệ cạnh tranh