Bài giảng môn Vật lí Lớp 10 - Bài 10: Ba định luật Niu-tơn (Bản hay)

Kiểm tra bài cũ. 
Câu 1 : Lực là gì? Tác dụng của lực? Nêu đặc điểm của lực. Điều kiện cân bằng của chất điểm. 
Câu 2: Tổng hợp lực là gì ? Có 2 lực F 1 và F 2 tác dụng đồng thời vào một vật, dựng lực tổng hợp 2 lực đó. Viết công thức tính hợp lực đó. 
Để duy tr ì chuyển đ ộng của vật có nhất thiết phải tác dụng lực không ?Tại sao khi ngừng tác dụng lực vật không chuyển đ ộng ? 
Có phải vật đ ứng yên sẽ không có lực tác dụng ? ! 
Hãy quan sát 
H 2 O 
P 
N 
P 
T 
P 
F a 
Vật đ ứng yên có chịu các lực tác dụng nhưng hợp lực của các lực này bằng không 
1. Quan niệm của Arixtốt. 
Muốn cho một vật duy tr ì đư ợc vận tốc không đ ổi th ì phải tác dụng lực lên nó . 
Bài 10 : Ba đ ịnh luật niu tơn 
Isaac Newton (1642 – 1727) 
 Cơ học cổ đ iển 
 Quang học 
 Thiên văn học 
TOÁN HỌC 
Vật lý HỌC 
I - Đ ịnh lụât I Niu tơn : 
1) Thí nghiệm lịch sử của Galil ê: 
A 
B 
A 
B 
O 
O 
A 
O 
P 
P 2 
P 1 
N 
P 
N 
P 
N 
2. Thí nghiệm lịch sử của Ga - li - lê 
Kết luận : Loại đư ợc lực ma sát th ì không cần đ ến lực để duy tr ì chuyển đ ộng . 
 Vật CĐ thẳng đ ều  chịu các lực tác dụng 
 nhưng hợp lực của các lực này bằng .. 
có 
không 
F ms 
F k 
F c 
F đ 
F c 
F đ 
Hợp lực tác dụng vào vật chuyển đ ộng thẳng đ ều là bằng 0 
2. Định luật I Niu – tơn 
 Định luật: Một vật không chịu tác dụng của lực nào hoặc chịu tác dụng của các lực có hợp lực bằng 0 thì nó giữ nguyên trạng thái đứng yên hoặc chuyển động thẳng đều (vận tốc không đổi hay gia tốc bằng 0) 
 Vật cô lập : Là vật không chịu tác dụng của một vật nào khác 
Đ ệm không khí . 
Vận tốc của vật đư ợc gi ữ nguyên 
(đ ứng yên hoặc CĐ thẳng đ ều ) 
không cần phải có tác dụng của lực . 
Cái gì đã gi ữ cho 
vận tốc của vật không thay đ ổi 
Lực không phải là nguyên nhân 
duy tr ì chuyển đ ộng 
Quan sỏt và giải thớch hiện tượng sau : 
3. ý nghĩa của định luật I Niu – tơn 
Mọi vật đều có khả năng bảo toàn vận tốc gọi là quán tính , quán tính có 2 biểu hiện sau: 
+ Xu hướng giữ nguyên trạng thái v = 0 “ tính ì” 
+ Xu hướng gi ữ nguyên trạng thái chuyển đ ộng thẳng đ ều “đà” 
Đ ịnh luật I Niu tơn là đ ịnh luật về tính bảo toàn vận tốc của vật nên còn đư ợc gọi là đ ịnh luật quán tính . 
 Chuyển đ ộng của một vật không chịu tác dụng lực gọi là chuyển đ ộng theo quán tính 
F 
a 
II. Đ Ị NH L U Ậ T II NIUT Ơ N 
 Quan s ỏ t 
F 
a 
 a ~ F	  
II. Đ Ị NH L U Ậ T II NIUT Ơ N 
 Quan s ỏ t 
F 
a 
 a ~ 	  
m 
1 
II. Đ Ị NH L U Ậ T II NIUT Ơ N 
 Quan s ỏ t 
F 
a 
II. Đ Ị NH L U Ậ T II NIUT Ơ N 
 Quan s ỏ t 
F 
a 
II. Đ Ị NH L U Ậ T II NIUT Ơ N 
 Quan s ỏ t 
 Đ i ể m đặ t c ủ a l ự c : 
F 
a 
 Đ i ể m đặ t c ủ a l ự c : 
 Là vị trớ mà lực tỏc dụng lờn vật . 
 Phương v à Chiều c ủ a l ự c : 
F 
a 
 Phương v à Chiều c ủ a l ự c : 
F 
a 
 Phương v à Chiều c ủ a l ự c : 
 Là phương và chiều của gia tốc mà lực gõy ra cho vật . 
 Vộctơ gia t ố c c ủ a m ộ t v ật lu ụ n c ự ng h ướ ng v ớ i l ự c t ỏ c d ụ ng l ờ n v ậ t. Đ ộ l ớ n của vectơ gia t ố c t ỉ l ệ thu ậ n v ớ i đ ộ l ớ n của vectơ l ự c t ỏ c d ụ ng l ờ n v ậ t v à t ỉ l ệ ngh ị ch v ớ i kh ố i l ư ợ ng của v ậ t . 
II. Đ Ị NH L U Ậ T II NIUT Ơ N 
1) Phỏt bi ểu : 
a ~ 	  
m 
1 
a ~ F	  
2) Bi ểu th ứ c 
 a = 
F 
m 
 F = m. a 
II. Đ Ị NH L U Ậ T II NIUT Ơ N 
 Độ l ớ n c ủ a l ự c : 
 F = m. a 
 Theo định luật II Newton : 
Độ l ớn : F = m.a 
3) C Á C YẾU TỐ CỦA VECTƠ LỰC 
 Lực tỏc dụng lờn vật khối lượng m gõy ra cho nú gia tốc a thỡ cú độ lớn bằng tớch m.a . 
 Đ i ể m đặ t c ủ a l ự c : 
Là vị trí mà lực tác dụng lên vật . 
3) C Á C YẾU TỐ CỦA VECTƠ LỰC 
 Phương v à Chiều c ủ a l ự c : 
Là phương và chiều của gia tốc mà lực gõy ra cho vật . 
 Độ l ớ n c ủ a l ự c : F = m.a 
 1N là lực truyền cho vật cú khối lượng 1 kg một gia tốc 1m/s 2 . 
Định nghĩa đơn vị của lực : 
4) Khối lượng và mức quán tính : 
 a) đ ịnh nghĩa : Kh ối lượng của vật là đại lượng đặc trưng cho mức quỏn tớnh của vật . 
b) Tính chất : 
- Khối lượng là một đại lượng vô hướng , dương và không đ ổi đ ối với mỗi vật . 
- Khối lượng có tính chất cộng . 
5. Trọng lực. Trọng lượng 
m 
 Tại mỗi điểm trờn mặt đất , trọng lượng ( độ lớn của trọng lực ) của vật tỉ lệ thuận với khối lượng của nú . 
 Độ lớn của trọng lực : 
( trọng lượng ) 
 Phiếu học tập 
 Câu 1: C h ọn cõu đỳng : 
A. Khụng cú lực tỏc dụng thỡ vật khụng thể chuyển động được . 
B. Một vật bất kỳ chịu tỏc dụng của một lực cú độ lớn tăng dần thỡ chuyển động nhanh dần . 
D. Khụng vật nào cú thể chuyển động ngược chiều với lực tỏc dụng lờn nú . 
C. Một vật cú thể chịu tỏc dụng đồng thời của nhiều lực mà vẫn chuyển động thẳng đều . 
Câu 2. Câu nào sau đây là đ úng ? 
Nếu không có lực tác dụng vào vật th ì vật không thể chuyển đ ộng đư ợc . 
Không cần lực tác dụng vào vật th ì vật vẫn có thể chuyển đ ộng tròn đ ều đư ợc 
Lực là nguyên nhân duy tr ì chuyển đ ộng của một vật . 
Lực là nguyên nhân làm biến đ ổi chuyển đ ộng của vật . 
Câu 3. Khi một xe buýt tăng tốc đ ột ngột th ì các hành khách 
 Dừng lại ngay .	 
B. Chúi người về phía trước . 
C. Ngả người về phía sau 
D. Ngả người sang bên cạnh. 
Câu 4. Ví dụ nào kể sau là biểu hiện của quán tính ? 
Rũ mạnh quần áo cho sạch bụi . 
Khi đ ang chạy nếu bị vướng chân th ì sẽ luôn ng ã về phía trước . 
Vận đ ộng viên nhảy xa phải chạy lấy đà. 
D. Cả 3 ví dụ trên . 
Câu 5 . Một người kéo một thùng gỗ theo phương nằm ngang chuyển đ ộng thẳng đ ều trên mặt đư ờng với một lực F k = 200 N. Hãy cho biết phương , chiều , độ lớn của lực ma sát tác dụng vào thùng gỗ . 
Theo phương ngang , chỉ có 2 lực là lực ma sát và lực kéo tác dung lên vật . Vật chuyển đ ộng thẳng đ ều nên : 
 cùng phương , ngược chiều và cùng độ lớn với 
F ms = F k = 200N