Bài giảng môn Vật lí Lớp 10 - Bài 6: Tính tương đối của chuyển động. Công thức cộng vận tốc (Bản hay)

Công thức cộng vận tốc 
KIEÅM TRA BAØI CUÕ: 
1. CHUYEÅN ÑOÄNG TROØN ÑEÀU LAØ GÌ? (2ñ) 
 
r 
O 
x 
A 
M 
KIEÅM TRA BAØI CUÕ : 2. Neâu ñaëc ñieåm veùc tơ vận tốc trong chuyển động cong? Coâng thöùc tính vaän toác (2ñ) 
Vec tơ vận tốc trong chuyển động cong cùng chiều chuyển động, phương trùng với tiếp tuyến quĩ đạo 
Véc tơ vận tốc trung bình 
Khi t rất nhỏ 
 Ñoä lôùn : 
S 
 t 
v = 
 Ñoä lôùn : 
MM’ 
 t 
v = 
KIEÅM TRA BAØI CUÕ : 
3. Coâng thöùc tính tốc độ goùc? (1đ) 
 2 –  1   
t 2 – t 1 t 
 TB = = 
Tính toác độ goùc cuûa chuyeån đoäng treân hình veõ (1ñ) 
KIEÅM TRA BAØI CUÕ: 
4.ÑÒNH NGHÓA CHU KYØ TRONG CHUYEÅN ÑOÄNG TROØN ÑEÀU? Tìm chu kyø, cuûa chuyeån ñoäng treân hình veõ (2ñ) 
 Chu kyø quay laø khoaûng thôøi gian maø chaát ñieåm ñi heát moät voøng treân ñöôøng troøn. 
2 R 
 v 
T = 
Ñôn vò chu kyø : (s) giaây 
 Taàn soá laø soá voøng chaát ñieåm ñi ñöôïc trong moät giaây. 
Ñôn vò : heùc ( Hz ) 1Hz = 1 voøng/s. 
1 
 T 
f = 
KIEÅM TRA BAØI CUÕ: 
5.ÑÒNH NGHÓA TAÀN SOÁ TRONG CHUYEÅN ÑOÄNG TROØN ÑEÀU? Tìm TAÀN SOÁ cuûa chuyeån ñoäng treân hình veõ (2ñ) 
TÍNH TÖÔNG ÑOÁI CUÛA CHUYEÅN ÑOÄNG 
COÂNG THÖÙC COÄNG VAÄN TOÁC 
Baøi 10 
Tieát 16 
TÍNH TƯƠNG ĐỐI CỦA CHUYỂN ĐỘNG -CÔNG THỨC CỘNG VẬN TỐC 
I. Tính tương đối của chuyển động : 
Câu hỏi : Tìm 3 ví dụ chuyển động có tính tương đối ? 
Trả lời 
BẢNG ĐiỂM NHÓM 
Nhóm 1 
Nhóm 2 
Nhóm 3 
Nhóm 4 
Nhóm 5 
Nhóm 6 
A 
B 
I. Tính tương đối của chuyển động : 
Quan saùt hình 10.1. So với người đứng treân xe chuyển động thẳng đều , quả boùng rơi theo quỹ đạo naøo? 
I. TÍNH TÖÔNG ÑOÁI CUÛA CHUYEÅN ÑOÄNG : 
I. Tính tương đối của chuyển động : 
Quan saùt hình 10.1. So với người đứng beân ñöôøng, quả boùng rơi theo quỹ đạo naøo? 
I. TÍNH TÖÔNG ÑOÁI CUÛA CHUYEÅN ÑOÄNG : 
Kết luận g ì về vận tốc va q uỹ đạo ? 
I. Tính tương đối của chuyển động : 
TÍNH TƯƠNG ĐỐI CỦA CHUYỂN ĐỘNGCÔNG THỨC CỘNG VẬN TỐC 
Vậy, vị trí ( quỹ đạo), vận tốc của một vật có tính tương đối tùy thuộc hệ quy chiếu . 
II. Ví dụ về chuy ển động của người đi trên bè: 
A 
B 
B’ 
A’ 
II. THÍ DUÏ VEÀ CHUYEÅN ÑOÄNG CUÛA NGÖÔØI ÑI TREÂN BEØ 
 1 / Tröôøng hôïp ngöôøi ñi doïc töø cuoái veà phía ñaàu beø : 
 	 Ta gọi : 
 Hệ quy chiếu gắn với bờ sông : Hệ quy chiếu đứng yên. 
 Hệ quy chiếu gắn với bè : Hệ quy chiếu chuyển động 
 Vận tốc của người đối với hệ quy chiếu đứng yên : Vận tốc tuyệt đối . 
 Vận tốc của người đối với hệ quy chiếu chuyển động : Vận tốc tương đối . 
 Vận tốc của hệ quy chiếu chuyển động đối với hệ quy chiếu đứng yên : Vận tốc kéo theo. 
A 
B 
B’ 
A’ 
II. THÍ DUÏ VEÀ CHUYEÅN ÑOÄNG CUÛA NGÖÔØI ÑI TREÂN BEØ 
 1 / Tröôøng hôïp ngöôøi ñi doïc töø cuoái veà phía ñaàu beø : 
II. Ví dụ về chuyển động của người trên bè1. Người đi dọc từ cuối bè về đầu bè 
A B A’ B’ 
XAÙc ñònh ñoä dôøi cuûa ngöôøi so vôùi beø ? 
XAÙc ñònh ñoä dôøi cuûa beø so vôùi bôø ? 
XAÙc ñònh ñoä dôøi cuûa ngöôøi so vôùi bờ ? 
Vieát coâng thöùc ba ñieåm 
AB’ = ? 
Chia hai vế cho t? 
Bảng điểm 
I. Tính tương đối của chuyển động : 
TÍNH TƯƠNG ĐỐI CỦA CHUYỂN ĐỘNGCÔNG THỨC CỘNG VẬN TỐC 
Vậy, vị trí ( quỹ đạo), vận tốc của một vật có tính tương đối tùy thuộc hệ quy chiếu. 
II. Ví dụ về người đi trên bè:1. Người đi từ cuối bè về đầu bè 
 AB’ : Ñoä dôøi cuûa ngöôøi ñoái vôùi bôø : Ñoä dôøi tuyeät ñoái 
 A’B’ : Ñoä dôøi cuûa ngöôøi ñoái vôùi beø : Ñoä dôøi töông ñoái 
 AA’ : Ñoä dôøi cuûa beø ñoái vôùi bôø : Ñoä dôøi keùo theo . 
 Ñoä dôøi cuûa ngöôøi ñoái vôùi bôø laø : 
 AB’ = AA’ + A’B’ = A’B’ + AA’ 
TÍNH TƯƠNG ĐỐI CỦA CHUYỂN ĐỘNG -CÔNG THỨC CỘNG VẬN TỐC 
I. Tính tương đối của chuyển động : 
II. Ví dụ về người đi trên bè:1. Người đi từ cuối bè về đầu bè 
 Ñoä dôøi cuûa ngöôøi ñoái vôùi bôø laø : 
 AB’ = AA’ + A’B’ = A’B’ + AA’ 
 Chia caû hai veá cho  t, ta coù : 
 v 1,3 = v 1,2 + v 2,3 
A 
A’ 
B 
B’ 
II. THÍ DUÏ VEÀ CHUYEÅN ÑOÄNG CUÛA NGÖÔØI ÑI TREÂN BEØ 
 2 / Tröôøng hôïp ngöôøi ñi ngang treân beø töø maïn naøy sang maïn kia : 
2. Ví dụ về chuyển động của người trên bè từ mạn này qua mạn kia 
A B A’ 
XAÙc ñònh ñoä dôøi cuûa ngöôøi so vôùi beø ? 
XAÙc ñònh ñoä dôøi cuûa beø so vôùi bôø ? 
XAÙc ñònh ñoä dôøi cuûa ngöôøi so vôùi bôûø ? 
Vieát coâng thöùc ba ñieåm 
AB’ = ? 
Chia hai vế cho t? 
B’ 
B 
II. 2 / Tröôøng hôïp ngöôøi ñi ngang treân beø töø maïn naøy sang maïn kia : 
+ AB’ laø vectô ñoä dôøi tuyeät ñoái cuûa ngöôøi ñoái vôùi bôø. 
+ A’B’ laø vectô ñoä dôøi töông ñoái cuûa ngöôøi ñoái vôùi beø. 
+ AA’ laø vectô ñoä dôøi keùo theo cuûa beø ñoái vôùi bôø. 
 Ñoä dôøi cuûa ngöôøi ñoái vôùi bôø laø : 
AB’ = AA’ + A’B’ 
A 
A’ 
B’ 
Bảng điểm 
TÍNH TƯƠNG ĐỐI CỦA CHUYỂN ĐỘNG -CÔNG THỨC CỘNG VẬN TỐC 
I. Tính tương đối của chuyển động : 
II. Ví dụ về người đi trên bè:1.Người đi từ cuối bè về đầu bè 
2.Trường hợp người đi ngang trên bè từ mạn này sang mạn kia 
 v 1,3 = v 1,2 + v 2,3 
 v 1,3 = v 1,2 + v 2,3 
III. Công thức cộng vận tốc : 
Phát biểu qui tắc cộng vận tốc ? 
Tại một thời điểm, véc tơ vận tốc tuyệt đối bằng tổng véc tơ vận tốc tương đối và véc tơ vận tốc kéo theo 
 v 1,3 = v 1,2 + v 2,3 
Vận tốc tuyeät ñoái 
Vận tốc töông ñoái 
Vận tốc keùo theo 
III. COÂNG THÖÙC COÄNG VAÄN TOÁC 
 Taïi moãi thôøi ñieåm, vectô vaän toác tuyeät ñoái baèng toång vectô cuûa vectô vaän toác töông ñoái vaø vectô vaän toác keùo theo . 
 v 1,3 = v 1,2 + v 2,3 
II. VÍ DUÏ VEÀ NGÖÔØI ÑI TREÂN BEØ: 
I. TÍNH TÖÔNG ÑOÁI CUÛA CHUYEÅN ÑOÄNG: 
TÍNH TƯƠNG ĐỐI CỦA CHUYỂN ĐỘNG -CÔNG THỨC CỘNG VẬN TỐC 
IV. BAØI TAÄP VAÄN DUÏNG 
 Moät chieác phaø luoân luoân höôùng muõi theo phöông vuoâng goùc vôùi bôø soâng chaïy sang bôø beân kia vôùi vaän toác 10 km/h ñoái vôùi nöôùc soâng. Cho bieát nöôùc soâng chaûy vôùi vaän toác 5 km/h. xaùc ñònh vaän toác cuûa phaø ñoái vôùi moät ngöôøi ñöùng treân bôø. 
V 1,2 
V 2,3 
V 1,3 
 
 Vaän toác cuûa phaø ñoái vôùi ngöôøi ñöùng yeân treân bôø coù ñoä lôùn v 1,3 = 11,2 km/h , coù phöông hôïp phöông ngang moät goùc  = 63,43 0 
 Ñaùp soá : 
Trắc nghiệm 
	 Câu 1: Thuyền chạy ngang dòng sông với vận tốc 2km/h, nước chảy với vận tốc 1,5km/h. Vận tốc thuyền đối với bờ sông là: 	 
A 3,5km/h	B 4km/h	 
C 2,5km/h	D 0,5km/h 
	 Câu 22: Thuyền chạy theo dòng nước với vận tốc 6,5km/h, nước chảy với vận tốc 1,5km/h. Vận tốc thuyền đối với bờ sông là: 	 
A 8km/h	B 6,7km/h 	 
C 6,3km/h	D 5km/h