Bài giảng môn Vật lí Lớp 10 - Bài 9: Tổng hợp và phân tích lực điều kiện cân bằng của chất điểm (Chuẩn kĩ năng)

Giáo viên : trần văn minh 
Trường thpt quản bạ 
Chương II :Đ ộng lực học chất đ iểm 
Tiết 16 
Bài 9 : Tổng hợp và phân tích lực 
	 Đ iều kiện cân bằng của chất đ iểm 
I. Lực . Cân bằng lực 
 
 
Vật nào tỏc dụng vào cung làm cung biến dạng ? 
Vật nào tỏc dụng vào mũi tờn làm mũi tờn bay đi ? 
Dưới tác dụng của lực: quả bóng tennit, quả bóng đá và dây cao su có chung đặc điểm gì? 
Dưới tác dụng của lực: bi-a, ô tô đồ chơi và chiếc thuyền có chung đặc điểm gì? 
Biến dạng 
Thay đổi vận tốc => Có gia tốc 
1. Đ ịnh nghĩa lực : 
Hãy quan sát : 
LỰC - TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC 
Một số vớ dụ biểu diễn lực 
	 Lực là đại lượng véc tơ đ ặc trưng cho tác dụng của vật này lên vật khác mà kết qu ả là gây ra gia tốc cho vật hoặc làm cho vật bị biến dạng 
2.Các lực cân bằng 
Là các lực khi tác dụng đ ồng thời vào một vật th ì không gây gia tốc cho vật 
M 
P 
T 
Vật nặng chịu tác dụng của những lực nào ? Vật có gia tốc không ? 
3.Giá của lực 
Là đư ờng thẳng mang véc tơ lực 
F 
• 
M 
P 
T 
Nhận xét về gi á của hai lực trong hình bên 
Cùng giá 
Hai lực cân bằng 
 Hai lực cân bằng là hai lực : - Cùng t/d vào một vật  - Cùng gi á - Cùng độ lớn  - Ngược chiều 
4. Đơn vị lực : Niutơn(N ) 
F 1 
F 2 
Chiếc xà lan chịu tác dụng của mấy lực kéo ? 
Có thể thay thế 2 lực kéo xà lan bằng một lực đư ợc không ? 
II. Tổng hợp lực 
1. Thí nghiệm : 
O 
M 
N 
M 
N 
O 
A 
B 
F 1 
F 2 
C 
F 3 
D 
F 
Từ thớ nghiệm ta rỳt ra được kết luận gỡ về tớnh chất của lực ? 
Chất đ iểm O chịu tác dụng của mấy lực ? 
Để O cân bằng , có thể thay 3 lực bằng 2 lực cân bằng đư ợc không ? 
Lực thay thế F có đ ặc đ iểm gì? 
Hãy nhận xét về mối quan hệ hình học giữa các lực F 1, F 2 và F ? 
2. Đ ịnh nghĩa : 
	 Tổng hợp lực là thay thế các lực tác dụng đ ồng thời vào cùng một vật bằng một lực có tác dụng giống hệt nh ư các lực ấy . 
O 
F 
F 1 
F 2 
 
 
 
3. Quy tắc hình bình hành : 
Nếu hai lực đ ồng làm thành hai cạnh của một hình bình hành , th ì đư ờng chéo kẻ từ đ iểm đ ồng quy biểu diễn hợp lực của chúng . 
F = F 1 + F 2 
Muốn cho một chất đ iểm đ ứng cân bằng th ì hợp lực của các lực tác dụng lên nó phải bằng không 
III. Đ iều kiện cân bằng của chất đ iểm 
F = F 1 + F 2 +  = 0 
IIi . Phân tích lực  1. Ví dụ : 
Vật nặng chuyển đ ộng dưới tác dụng của lực nào ? 
Trọng lực 
Trọng lực có những tác dụng gì đ ối với vật ? 
 
Laứm vaọt trửụùt xuoỏng 
EÙp vaọt xuoỏng maởt nghieõng 
Phân tích lực để làm gì? 
Hãy quan sát 
Việc phân tích lực hợp lí giúp ta thấy rõ hơn tác dụng của lực đ ối với vật . 
Vấn đề đặt ra 
1. Ví dụ : 
 
P 2 
P 1 
P 
1. Ví dụ : 
	 Phân tích lực là thay thế một lực bằng hai hay nhiều lực có tác dụng giống hệt nh ư lực đ ó 
2. Đ ịnh nghĩa : 
E 
G 
O 
M 
N 
C 
F 3 
F 2 
F 1 
3. Các bước phân tích lực : 
x 
x’ 
O 
N 
M 
A 
F 
F 1 
F 2 
 4. Chú ý 
	 Chỉ khi biết một lực có tác dụng cụ thể theo hai phương nào th ì mới phân tích lực theo hai phương ấy . 
Đ ịnh nghĩa lực : Là đại lượng véct ơ đ ặc trưng cho tác dụng của vật này vào vật khác mà kết qu ả là gây ra gia tốc hoặc làm cho vật biến dạng. 
Tổng hợp lực là thay thế các lực tác dụng đ ồng thời vào cùng một vật bằng một lực có tác dụng giống hệt nh ư các lực ấy . Lực thay thế này gọi là hợp lực.(Tổng hợp lực theo quy tắc hình bình hành ) 
Phân tích lực là thay thế một lực bằng hai hay nhiều lực có tác dụng giống hệt nh ư lực đ ó . 
 Củng cố - dặn dò 
O 
F 
F 1 
F 2 
 
 
 
 Quy tắc hình bình hành : 
F = F 1 + F 2 
E 
G 
O 
M 
N 
C 
F 3 
F 2 
F 1 
 Các bước phân tích lực : 
x 
x’ 
O 
N 
M 
A 
F 
F 1 
F 2 
 Củng cố - dặn dò 
4. Đ iều kiện cân bằng của một chất đ iểm dưới tác dụng của nhiều lực là hợp lực của các lực tác dụng lên nó phải bằng không . 
 F = F1 + F2 +  = 0 
5. Về nh à làm bài 5, 6, 7, 8, 9 và xem trước bài mới .