Bài giảng môn Vật lí Lớp 11 - Bài 19: Từ trường (Bản đẹp)

CHÀO MỪNG CÁC THẦY CƠ GIÁO ĐẾN DỰ GIỜ 
TÁÛP THÃØ LÅÏP 11/9 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
Hãy phát biểu quy tắc cái đinh ốc1? 
Hãy xác định chiều của các đường cảm ứng từ và vẽ 
B M 
B M 
S N 
M 
B M 
1. TỪ TRƯỜNG CỦA DÒNG ĐIỆN 
Từ trường của một dòng điện phụ thuộc vào dạng của mạch mang dòng điện . 
Trong môi trường đồng chất :  : độ từ thẩm của môi trường  : cảm ứng từ do dòng điện gây ra  trong chân không 
Trong một mạch điện nhất định , cảm ứng từ 
 phụ thuộc 
Cường độ dòng điện trong mạch . 
Môi trường bao quanh mạch . 
Đặt cái đinh ốc dọc theo trục dây dẫn 
Chiều tiến của cái đinh ốc là chiều dòng điện . 
Chiều xoay của đinh ốc là chiều của các đường cảm ứng từ . 
2. TỪ TRƯỜNG CỦA DÒNG ĐIỆN TRONG DÂY DẪN THẲNG DÀI 
Quy tắc cái đinh ốc 1: 
Xác định tại điểm M (OM = r) 
Điểm đặt : M 
Phương : tiếp tuyến với đường tròn ( O,r ). 
Chiều : theo chiều của đường cảm ứng từ . 
Độ lớn : 
3. TỪ TRƯỜNG CỦA DÒNG ĐIỆN TRONG KHUNG DÂY TRÒN 
a) Thí nghiệm và kết quả : 
* Từ phổ : 
* Chiều các đường cảm ứng từ : 
b) Véctơ cảm ứng từ tại tâm khung dây tròn mang dòng điện đặt trong không khí : 
TIẾT 73 . TỪ TRƯỜNG CỦA DÒNG ĐIỆN TRONG CÁC MẠCH CÓ DẠNG KHÁC NHAU 
 Đường cảm ứng là những đường cong, càng gần tâm O độ cong càng giảm. Đường cảm ứng từ đi qua tâm O là đường thẳng . 
. O 
- + 
I 
3. TỪ TRƯỜNG CỦA DÒNG ĐIỆN TRONG KHUNG DÂY TRÒN 
a) Thí nghiệm và kết quả : 
* Từ phổ : 
* Chiều các đường cảm ứng từ : 
b) Véctơ cảm ứng từ tại tâm khung dây tròn mang dòng điện đặt trong không khí : 
TIẾT 73 . TỪ TRƯỜNG CỦA DÒNG ĐIỆN TRONG CÁC MẠCH CÓ DẠNG KHÁC NHAU 
tuân theo quy tắc cái đinh ốc 2 : 
“Đặt cái đinh ốc dọc theo trục vuông góc với mặt phẳng khung dây và quay theo chiều dòng điện trong khung , khi đó chiều tiến của cái đinh ốc là chiều của các đường cảm ứng từ xuyên qua phần mặt phẳng giới hạn bởi khung dây”. 
. O 
I 
Phía mà các đường cảm ứng từ đi ra là mặt bắc (N). 
Phía mà các đường cảm ứng từ đi vào là mặt nam (S). 
I 
N 
* Chú ý : 
I 
+ 
S 
3. TỪ TRƯỜNG CỦA DÒNG ĐIỆN TRONG KHUNG DÂY TRÒN 
a) Thí nghiệm và kết quả : 
* Từ phổ : 
* Chiều các đường cảm ứng từ : 
b) Véctơ cảm ứng từ tại tâm khung dây tròn mang dòng điện đặt trong không khí : 
TIẾT 73 . TỪ TRƯỜNG CỦA DÒNG ĐIỆN TRONG CÁC MẠCH CÓ DẠNG KHÁC NHAU 
Điểm đặt : tâm khung dây 
Phương : mặt phẳng khung dây 
Chiều : xác định theo quy tắc cái đinh ốc 2 
Độ lớn : 
. O 
(R: bán kính khung dây) 
4. TỪ TRƯỜNG CỦA DÒNG ĐIỆN TRONG ỐNG DÂY DÀI(l ống >> R ống ) 
* Từ phổ bên ngoài ống dây giống từ phổ bên ngoài của một nam châm thẳng . 
I 
a) Thí nghiệm và kết quả : 
* Chiều các đường cảm ứng từ : 
tuân theo quy tắc cái đinh ốc 2 : 
I 
các đường cảm ứng từ là nh ữ ng đường thẳng song song, cách đều nhau  t ừ trường trong ống dây là từ trường đều . 
* Chú ý : 
- Mặt N và S : 
+ 
B 
S 
I 
I 
N 
S 
- Bên trong ống dâ y : (Xem H.V) 
b) Vectơ cảm ứng từ của từ trường bên trong ống dây dài đặt trong không khí : 
B = 4.  . 10 -7 .n. I 
n : Số vòng dây trên m ỗ i mét chiều dài ống (N/ l) 
Điểm đặt : tại 1 điểm trong ống dây. 
Phương : // (hoặc ) trục ống dây. 
Chiều : xác định theo quy tắc cái đinh ốc 2. 
Độ lớn : 
I 
5.NGUYÊN LÝ CHỒNG CHẤT TỪ TRƯỜNG 
Nếu dòng điện lần lượt gây tại một điểm M nào đó các vectơ cảm ứng từ 
thì vectơ cảm ứng từ tổng hợp tại điểm đó là : 
CỦNG CỐ 
Câu 1 : Chọn công thức tính cảm ứng từ qua khung dây tròn : 
 
a) B = 2.10 -7 
I 
r 
b) B = 2.  . 10 -7 .I.R -1 
c) B = 2.  
I 
r 
d) B = 4.  . 10 -7 .n.I 
Câu 2 : Chọn câu đúng trong các câu sau : 
b) Mọi điểm xung quanh ống dây dẫn mang dòng điện là những đường thẳng song song cách đều nhau . 
a) Đường cảm ứng từ trên một mặt phẳng vuông góc với khung dây dẫn mang dòng điện là những đường tròn đồng tâm . 
c) Trên mặt phẳng qua tâm vuông góc với khung dây tròn mang dòng điện chứa các đường cảm ứng từ có dạng là những đường cong, càng gần tâm , độ cong các đường cảm ứng càng giảm 
 
d) Cả ba câu trên đều đúng . 
CỦNG CỐ 
 
Câu 3 : Chọn câu đúng trong các câu sau : 
b) Chiều đường cảm ứng từ của dòng điện trong dây dẫn tròn được xác định bởi qui tắc cái đinh ốc một . 
a) Chiều đường cảm ứng từ của dây điện thẳng mang dòng điện dựa theo quy tắc cái đinh ốc hai 
c) Aùp sụng quy tắc cái đinh ốc 2 để xác định chiều đường cảm ứng từ qua ống dây dẫn mang dòng điện . 
d) Cả ba câu trên đều đúng . 
BÀI TẬP VỀ NHÀ 
Một dòng điện thẳng cường độ I= 0,5A đặt trong không khí. 
Tính cảm ứng từ tại M cách dây dẫn 4cm 
Tại một điểm cách dây dẫn một khoảng r, cảm ứng từ là 10 -6 T. Tìm r. 
ĐS: a. B=2,5.10 -6 T; b. r=10cm 
Bài 13,14,15SGK/163 + Bài tập thêm: 
 Một khung dây tròn bán kính R=5cm. Khung có 12 vòng dây. Tìm cảm ứng từ tại tâm của khung dây nếu mỗi vòng dây có dòng điện I= 0,5A chạy qua. 
	 ĐS: B =7,54.10 -5 T 
Một ống dây dài l= 40cm có N = 800 vòng. Dòng điện trong mỗi vòng dây là I =10A. Tìm cảm ứng từ bên trong ống dây. 
	 ĐS: B = 2,5.10 -2 T