Bài giảng môn Vật lí Lớp 11 - Bài 19: Từ trường (Chuẩn kĩ năng)

BÃO TỪ LÀ GÌ? 
TỪ TRƯỜNG 
TỪ TRƯỜNG 
GIỚI THIỆU VỀ NAM CHÂM 
Chương VII 
 Tại sao nam châm có thể hút hoặc đẩy nhau mặc dù chúng ởxa nhau ? 
TƯƠNG TÁC TỪ 
Tương tác giữa hai nam châm : 
_ Hai cực khác tên sẽ hút nhau 
_ Hai cực cùng tên sẽ đẩy nhau 
Tương tác từ -> lực từ 
Tương tác thông qua từ trường 
S 
N 
S 
N 
S 
N 
S 
N 
Tương tác giữa hai điện tích : 
_ Hai điện tích trái dấu sẽ hút nhau 
_ Hai điện tích cùng dấu sẽ đẩy nhau 
Tương tác điện -> lực điện 
Tương tác thông qua điện trường 
 Chúng tương tác với nhau thông qua môi trường nào ? 
 Nam châm tương tác với nhau thông qua từ trường 
Từ trường là môi trường tồn tại xung quanh nam châm,thông qua nó nam châm tác dụng lực từ lên nhau 
Liệu ngoài nam châm ra có vật nào có thể tương tác với nam châm thử ? 
H.C.OERSTED-1822 
Năm 1820 , trong buổi báo cáo với sinh viên , nhà vật lý học người Đan Mạch - Oserted đã vô tình đặt một nam châm thử gần một dây dẫn có dòng điện chạy qua , một sinh viên đã nhận thấy kim nam châm thử bị lệch và hỏi Oserted tại sao.Từ đó ông nghiên cứu hiện tượng này 
TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN LÊN NAM CHÂM 
Khi cho dòng điện chạy qua dây dẫn đặt gần nam châm thử  
Nam châm bị lệch 
I 
S 
N 
Ta biết : Xung quanh nam châm có từ trường 
Xung quanh dây dẫn có dòng điện phải có từ trường 
TƯƠNG TÁC GIỮA DÒNG ĐIỆN VÀ NAM CHÂM LÀ TƯƠNG TÁC TỪ 
Hãy quan sát và so sánh với thí nghiệm sau 
TƯƠNG TÁC GIỮA HAI DÒNG ĐIỆN : 
Cùng chiều 
Ngược chiều 
Xung quanh dòng điện có từ trường 
Tương tác giữa hai dòng điện là tương tác từ 
KẾT LUẬN VỀ TƯƠNG TÁC TỪ 
Tương tác từ là tương tác giữa nam châm với nam châm ; giữa dòng điện và nam châm ; giữa dòng điện và dòng điện 
Khác với tương tác điện là chỉ có tương tác giữa các điện tích 
Từ trường xung quanh nam châm và dòng điện có cùng bản chất không ? 
XÉT THÍ NGHIỆM SAU : 
Chỉ khi có dòng điện chạy qua dây dẫn thì mới có từ trường 
Dòng diện là dòng chuyển dời có hướng của các hạt mang điện 
Có thể nói nguyên nhân sinh ra từ trường là do các hạt mang điện chuyển động 
Người ta đã phân tích cấu tạo của nam châm vĩnh cửu và nhận thấy trong nam châm có vô số những dòng điện nguyên tố mà các điện tích chuyển động là các electron của các nguyên tử sắt cấu tạo nên nam châm đó 
Còn trong các nam châm điện thì đó là các electron chạy trong dây dẫn quấn quanh lõi sắt 
Vậy từ trường quanh nam châm và dòng điện có cùng bản chất 
KẾT LUẬN VỀ TỪ TRƯỜNG: 
Từ trường là môi trường vật chất tồn tại xung quanh nam châm , xung quanh dòng điện và hạt mang điện chuyển động 
Nguồn gốc của từ trường : Do các hạt mang điện chuyển động gây ra . 
Từ trường tác dụng lực từ lên nam châm , dòng điện , hạt mang điện chuyển động trong nó . 
CỦNG CỐ 
Hãy lập luận để thấy từ trường của nam châm và dòng điện có cùng bản chất ? 
Phân biệt từ trường và điện trường ? 
Điện và từ có mối liện hệ như thế nào ? 
TẠI SAO KIM LA BÀN LUÔN CHỈ ĐÚNG HƯỚNG BẮC NAM? 
Trái đất là một nam châm khổng lồ 
Cực bắc gần trùng với cực nam địa lý,còn cực nam gần trùng với cực bắc địa lý