Bài giảng môn Vật lí Lớp 11 - Bài 23: Từ thông. Cảm ứng điện từ (Bản chuẩn kĩ năng)

M Ở ĐẦU 
Chúng ta đã biết dòng điện sinh ra từ trường . 
Vậy từ trường có sinh ra dòng điện không ? 
I 
1 
Bài 23: (Tiết 1) 
TỪ THÔNG, CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ 
I. Từ thông 
	1. Định nghĩa 
	2. Đơn vị 
II. Hiện tượng cảm ứng điện từ 
	1. Thí nghiệm 
	2. 	Kết luận 
2 
Có nhận xét gì về số đường sức từ xuyên qua vòng dây trong hai trường hợp sau ? 
3 
0 
Đưa nam châm ra xa vòng dây dẫn 
Giảm 
4 
0 
Đưa nam châm lại gần vòng dây dẫn 
Tăng 
5 
Khaùi nieäm caûm öùng töø taïi ñaëc tröng cho ñoä maïnh , yeáu cuûa töø tröôøng taïi 1 ñieån. 
Bieát ñoä mau , thöa cuûa ñöôøng caûm öùng bieåu dieãn ñoä maïnh , yeáu cuûa töø tröôøng , nghóa laø ñoä maïnh , yeáu cuûa töø tröôøng treân moät dieän tích coù lieân quan ñeán soá ñöôøng caûm öùng qua dieän tích ño.ù 
6 
Ñaïi löôïng vaät lyù naøo ñaëc tröng cho ñoä maïnh , yeáu cuûa töø tröôøng qua moät dieän tích ñaët trong töø tröôøng ? 
I. TÖØ THOÂNG 
 Xeùt moät voøng daây kín ñaët trong töø tröôøng ñeàu coù vectô caûm öùng tö ø . Voøng daây naøy giôùi haïn moät phaàn maët phaúng coù dieän tích S.Taïi moät ñieåm baát kyø trong S ta veõ vectô phaùp tuyeán vuoâng goùc vôùi S. Chieàu cuûa vectô choïn tuyø yù.Goïi laø goùc taïo thaønh bôûi vectô vaø vectô . 
 Xeùt caùc tröôøng hôïp khaùc nhau cuûa goùc : 
  = 0 
  =BS 
Thì đại lượng   BScos  gọi là từ thông qua diện tích S	 
s 
7 
 > 0 
 
 = 
  = 0 
Đơn vị của từ thông trong hệ SI là Wb ( vê be) 
I. TỪ THÔNG 
8 
II. Hiện tượng cảm ứng điện từ 
Quan sát các hiện tượng sau và nhận xét từ thông qua các vòng dây cùng độ lệch kim điện kế 
9 
0 
a.Đưa nam châm lại gần vòng dây dẫn 
10 
0 
b.Đưa nam châm ra xa vòng dây dẫn 
11 
0 
c.Đưa vòng dây lại gần nam châm 
12 
0 
d.Đưa vòng dây ra xa nam châm 
13 
Kim điện kế lệch chứng tỏ điều gì ? 
NHẬN XÉT: 
Trường hợp a và c từ thông qua vòng dây tăng 
Trường hợp b và d từ thông qua vòng dây giảm 
KẾT LUẬN : 
Khi nam châm và vòng dây chuyển động tương đối với nhau thì từ thông qua vòng dây biến thiên , trong vòng dây xuất hiện dòng điện . 
14 
0 
Lập TN như hình vẽ : 
Kim điện kế 
Trong mạch 
Thay đổi diện tích vòng dây dẫn : 
Kim điện kế 
Trong mạch 
chỉ số 0. 
không có dòng điện . 
lệch . 
xuất hiện dòng điện . 
B 
Nam châm và vòng dây không chuyển động  thì có xuất hiện dòng điện không ? 
Từ thông   BScos  thay đổi khi nào ? 
Diện tích vòng dây thay đổi 
15 
0 
Từ trường qua vòng dây thay đổi 
Dịch chuyển con chạy về phía bên trái 
Có dòng điện 
16 
0 
Dịch chuyển con chạy về phía 
 bên phải 
Có dòng điện 
17 
Hiện tượng cảm ứng điện từ là hiện tượng dòng điện xuất hiện trong mạch kín khi có từ thông qua nó biến thiên. Dòng điện xuất hiện trong vòng dây gọi là dòng điện cảm ứng . 
Đó cũng là nội dung của định luật cảm ứng điện từ . 
Kết luận : 
18 
Câu 1: Trong một từ trường đều , từ thông gửi qua một diện tích S giới hạn bởi một vòng dây kín phẳng được tính bằng công thức: 
Bài tập vận dụng : 
B. 
A. 
 C. 
D. 
19 
Câu 2: Một khung dây phẳng đặt trong từ trường đều, cảm ứng từ B = 5.10 -2 T. Véctơ pháp tuyến của mặt phẳng khung dây hợp với véctơ một góc α = 30 0 . Khung dây có diện tích S = 12cm 2 . Từ thông qua diện tích S là: 
Bài tập vận dụng : 
 A. 3.10 -5 Wb. 
B. 3.10 -3 Wb. 
C. 3.10 -6 Wb. 
D. 0,3Wb. 
20