Bài giảng môn Vật lí Lớp 11 - Bài 26: Khúc xạ ánh sáng (Bản hay)

Cầu Mỹ Thuận 
Nhạc nước 
PHAÀN HAI: QUANG HèNH HOẽC 
 MỜI CÁC EM QUAN SÁT VÍ DỤ SAU 
Phương mà cỏ và m ắt người nhỡn thấy nhau khụng nằm trờn đường thẳng 
Tại sao ta thấy chiếc thỡa bị góy tại điểm tiếp xỳc của thỡa với mặt nước ? 
PHAÀN HAI: QUANG HèNH HOẽC 
CHƯƠNG VI: KHÚC XẠ ÁNH SÁNG 
Tiết 54 
KHúC Xạ áNH SáNG 
CHệễNG VI : KHUÙC XAẽ AÙNH SAÙNG 
Tieỏt 54 : KHUÙC XAẽ AÙNH SAÙNG 
I. Sự khúc xạ á nh sáng : 
1.Hiện tượng khúc xạ á nh sáng : 
	 Khúc xạ á nh sáng là hiện tượng lệch phương ( gãy ) của các tia sáng khi truyền xiên góc qua mặt phân cách giữa hai môi trường trong suốt khác nhau . 
Tieỏt 54 : KHUÙC XAẽ AÙNH SAÙNG 
2.Định luật khúc xạ ánh sáng: 
S 
R 
I 
N 
N' 
- Tia tới : SI 
- Tia Khỳc xạ : IR 
- Điểm tới : I 
Phỏp tuyến : N ‘IN 
Gúc tới : SIN 
Gúc khỳc xạ : RIN' 
- Mặt phẳng tới : (P) 
P 
Tieỏt 54 : KHUÙC XAẽ AÙNH SAÙNG 
a.Quy ửụực : 
2.Định luật khúc xạ á nh sáng : 
S 
K 
I 
N 
N' 
Hiện tượng khỳc xạ Ánh sỏng 
- Tia tới : SI 
- Tia Khỳc xạ : IK 
- Điểm tới : I 
Phỏp tuyến : NN' 
Gúc tới : SIN 
Gúc khỳc xạ : KIN' 
- Mặt phẳng tới : (P) 
P 
Tieỏt 54 : KHUÙC XAẽ AÙNH SAÙNG 
2.Định luật khúc xạ á nh sáng : 
b. Thớ nghiệm1 : 
* Dụng cụ : Đ èn chiếu , khối nhựa bán trụ trong suốt , thước đo độ, bảng từ , biến thế nguồn . 
 * C ho tia SI chiếu là là mặt bảng . 
* Kết quả:Ta thấy tia khúc xạ IR cũng quét là là mặt bảng đ ó . 
Nhaọn xeựt : Tia khúc xạ và tia tới luôn nằm trong cùng một mặt phẳng vuông góc với mặt phân cách ( gọi là mặt phẳng tới ). Mặt phẳng tới là mặt phẳng chứa tia tới và pháp tuyến IN của mặt phân cách . 
c. TN2: Cũng trong thí nghiệm trên , chúng ta thay đ ổi góc tới i. Các em hãy quan sát thí nghiệm và cho nhân xét về góc khúc xạ? 
Tieỏt 54 : KHUÙC XAẽ AÙNH SAÙNG 
2.Định luật khúc xạ á nh sáng : 
Kết qu ả: Góc khúc xạ cũng thay đ ổi . 
Tieỏt 54 : KHUÙC XAẽ AÙNH SAÙNG 
2.Định luật khúc xạ á nh sáng : 
i 0 
r 0 
Sini 
Sinr 
10 0 
6,5 
0,174 
0,113 
30 0 
19,5 
0,5 
0,334 
40 0 
25,5 
0,643 
0,431 
Bảng số liệu đo trờn lớp 
i 0 
r 0 
Sini 
Sinr 
Sini/Sinr 
10 
6,5 
0,174 
0,113 
1,54 
30 
19,5 
0,5 
0,334 
1,5 
40 
25,5 
0,643 
0,431 
1,5 
Bảng số liệu đo trờn lớp 
Bảng số liệu đo trờn lớp 
i 0 
r 0 
Sini 
Sinr 
Sini/Sinr 
10 
6,5 
0,174 
0,113 
1,53 
30 
19,5 
0,5 
0,334 
1,497 
40 
25,5 
0,643 
0,413 
1,491 
T ieỏt 54 : KHUÙC XAẽ AÙNH SAÙNG 
Xnen ( Willebrord Snell) giaựo sử toaựn hoùc vaứ vaọt lớ taùi ủaùi hoùc Laõy-ủen , ngửụứi ủaừ khaựm phaự ra ủũnh luaọt khuực xaù aựnh saựng ủoàng thụứi vụựi ẹeà – caực . 
ẹeà-caực 
Tieỏt 54 : KHUÙC XAẽ AÙNH SAÙNG 
2.Định luật khúc xạ á nh sáng : 
Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới(tạo bởi tia tới và pháp tuyến ) và ở phía bên kia pháp tuyến so với tia tới . 
Với hai môi trường trong suất nhất đ ịnh : 
Chuự yự : Haống soỏ naứy phuù thuoọc vaứo caởp moõi trửụứng ta xeựt 
Tieỏt 54 : KHUÙC XAẽ AÙNH SAÙNG 
ii. chiết suất của môi trường : 
1.Chiết suất tỉ đ ối : 
Từ : 
n 21 : Gọi là chiết suất tỉ đ ối của môi trường (2) so với môi trường (1). 
Tieỏt 54 : KHUÙC XAẽ AÙNH SAÙNG 
* n 21 >1 
Môi trường (2) chiết quang hơn môi trường (1) 
* n 21 <1 
Môi trường (2) kém chiết quang hơn môi trường (1) 
r<i: 
r>i: 
2.Chiết suất tuyệt đ ối : 
Tieỏt 54 : KHUÙC XAẽ AÙNH SAÙNG 
 Chiết suất tuyệt đ ối ( chiết suất ) của một môi trường là chiết suất tỉ đ ối của môi trường đ ó so với chân không . 
Chiết suất của chân không là 1; Của không khí là 1,000293. 
*Đ ặc đ iểm :  
Tieỏt 54 : KHUÙC XAẽ AÙNH SAÙNG 
n 2 : Chiết suất tuyệt đ ối của môi trường (2). n 1 : Chiết suất tuyệt đ ối của môi trường (1). 
+ Mọi môi trường trong suốt đ ều có chiết suất tuyệt đ ối lớn hơn 1. 
+ Mối liện hệ : 
Tieỏt 54 : KHUÙC XAẽ AÙNH SAÙNG 
- Từ (1) và (2): 
Trả lời cỏc cõu hỏi C1, C2 ? 
Tieỏt 54 : KHUÙC XAẽ AÙNH SAÙNG 
Tieỏt 54 : KHUÙC XAẽ AÙNH SAÙNG 
C2: i = 0 0 
i=0 0 
r=0 0 
C1: i <10 0 : 
Vậy á nh sáng truyền thẳng 
n 1 
n 2 
n 3 
i 1 
r 1 
i 2 
r 2 
i 3 
r 3 
Tr ả lời câu C3? 
n 1 sini 1 = n 2 sini 2 =.... n n sini n 
 Chiết suất của một số môi trường ( 20 0 C )  Bảng 26.2 
Tieỏt 54 : KHUÙC XAẽ AÙNH SAÙNG 
Chất rắn 
chiết suất 
Chất rắn 
chiết suất 
Kim cương 
2,419 
Muối ăn 
1,544 
Nước đá 
1,309 
Hổ phách 
1,546 
Chất lỏng 
chiết suất 
Chất lỏng 
chiết suất 
Nước 
1,333 
Rượu ê tilic 
1,361 
Chất khí 
chiết suất 
Chất khí 
chiết suất 
Không khí 
1,000293 
Cacbonic 
1,00045 
Tieỏt 54 : KHUÙC XAẽ AÙNH SAÙNG 
III: tính thuận nghịch của sự truyền á nh sáng : 
S 
I 
R 
 Khúc xạ á nh sáng : 
 á nh sáng có thể truyền 
 theo hướng SIR hoặc RIS 
Tieỏt 54 : KHUÙC XAẽ AÙNH SAÙNG 
S 
I 
S’ 
 Phản xạ á nh sáng : 
á nh sáng có thể truyền 
theo hướng SIS ’ hoặc S ’ IS 
Tieỏt 54 : KHUÙC XAẽ AÙNH SAÙNG 
- Truyền thẳng á nh sáng : 
B 
Hay tính thuận nghịch của sự truyền á nh sáng : 
á nh sáng có thể truyền theo hướng 
A B hoặc B A 
Ghi chuự : SGK T165 
S 
R 
i 
N 
N' 
Theo ủeà baứi : i ’ + r = 90 0 suy ra : 
i + r =90 0 ; AÙp duùng ủũnh luaọt khuực xaù : nsini = sinr suy ra : 
P 
Baứi taọp vớ duù : 
i ’ 
r 
I 
 Vỡ sini = cosr neõn n = tanr Thay soỏ : n = tan60 0 =1,73 
sinr 
sini 
n = 
n 
CUÛNG COÁ 
I. Sự khúc xạ ánh sáng: 
1.Hiện tượng khúc xạ ánh sáng: 
	Khúc xạ ánh sáng là hiện tượng lệch phương (gãy) của các tia sáng khi truyền xiên góc qua mặt phân cách giữa hai môi trường trong suốt khác nhau. 
CUÛNG COÁ 
2.Định luật khúc xạ ánh sáng: 
Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới ở phía bên kia pháp tuyến so với tia tới. 
Với hai môi trường trong suất nhất định: 
ii. chiết suất của môi trường: 
1.Chiết suất tỉ đối: 
2.Chiết suất tuyệt đ ối : 
 Chiết suất tuyệt đ ối ( chiết suất ) của một môi trường là chiết suất tỉ đ ối của môi trường đ ó so với chân không . 
CUÛNG COÁ 
n 21 = 
n 2 
n 1 
n 1 sini = n 2 sinr 
CUÛNG COÁ 
III: tính thuận nghịch của sự truyền ánh sáng: 
A/s truyền đi theo đường nào thì cũng truyền ngược lại theo đường đó 
Nếu ai khụng biết hiện tượng khỳc xạ, họ thường ước lượng nhầm độ sõu của nước. Đặc biệt là cỏc em nhỏ cần lưu ý khi tập bơi , vỡ qua con mắt của chỳng ta đỏy sụng hồ, suối, bể bơi hỡnh như nụng hơn 1/3 độ sõu thực của nú. Nếu tin vào độ sõu đú cú thể sẽ gặp nguy hiểm. 
XIN TRÂN THÀNH CẢM ƠN 
QUí THẦY Cễ VÀ CÁC EM