Bài giảng môn Vật lí Lớp 11 - Bài 28: Lăng kính (Bản mới)

KIỂM TRA BÀI CŨ : 
Câu 1 : Thế nào là phản xạ toàn phần ? Nêu điều kiện để có phản xạ toàn phần . 
Trả lời : Phản xạ toàn phần là hiện tượng phản xạ toàn bộ tia sáng 
tới , xảy ra ở mặt phân cách giữa hai môi trường trong suốt 
khác nhau.Điều kiện để có phản xạ toàn phần : 
Câu 2: chọn phương án đúng nhất . 
Trong môi trường chứa tia tới chiết quang hơn môi trường chứa tia khúc xạ thì : 
Góc khúc xạ lớn hơn góc tới . Tia khúc xạ lệch lại gần pháp tuyến hơn . 
Góc khúc xạ lớn hơn góc tới . Tia khúc xạ lệch ra xa pháp tuyến hơn . 
Góc khúc xạ bằng góc tới . Tia khúc xạ lệch lại gần pháp tuyến hơn . 
Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới . Tia khúc xạ lệch lại gần pháp tuyến hơn . 
Bài 28 : LĂNG KÍNH 
I. CẤU TẠO CỦA LĂNG KÍNH : 
 1. Định nghĩa : 
2. Các phần tử của lăng kính : Cạnh , đáy , 2 mặt bên , tiết diện thẳng của lăngkính.Lăng kính được đặc trưng bởi : . Góc chiết quang A ( góc tạo bởi 2 mặt bên ) . Chiết suất n Ta xét lăng kính đặt trong không khí . 
A 
B 
C 
Cạnh 
ABC:Tiết diện thẳng của lăng kính 
(SGK) 
II. ĐƯỜNG TRUYỀN CỦA TIA SÁNG QUA LĂNG KÍNH: 
1. Tác dụng tán sắc ánh sáng trắng : 
Ánh sáng trắng như ánh sáng Mặt Trời gồm nhiều ánh 
 sáng màu khác nhau. 
a) Thí nghiệm : Chiếu một chùm ánh sáng trắng qua lăng kính. 
b) Kết luận : 
Ánh sáng bị lệch về phía đáy của lăng kính, bị trải dài thành một giải nhiều màu khác nhau. Gọi là hiện tượng tán sắc ánh sáng 
i 1 
R 
i 2 
J 
r 2 
r 1 
D 
A 
B 
C 
S 
I 
n >1 
H 
2. Đường truyền của tia sáng qua lăng kính : 
K 
- Tại I: tia khúc xạ lệch gần pháp tuyến tức lệch gần về phía đáy lăng kính . 
S 
I 
i 1 
R 
i 2 
J 
r 2 
r 1 
D 
A 
B 
C 
n >1 
H 
K 
- Tại J: tia khúc xạ lệch xa pháp tuyến , tức cũng lệch về phía đáy lăng kính so với tia tới . 
Vậy : khi có tia ló ra khỏi lăng kính thì tia ló bao giờ 
cũng lệch về phía đáy lăng kính so với tia tới . 
Góc tạo bởi hướng của tia tới và hướng của tia ló 
gọi là góc lệch D của tia sáng khi truyền 
qua lăng kính 
C1 : Tại sao khi ánh sáng truyềntừ không khí vào 
lăng kính , luôncó sự khúc xạ và tia khúc xạ lệch gần pháp 
tuyến hơn so với tia tới ? 
Trả lời : Vì ánh sáng đi từ môi trường chiết quang kém sang hơn 
nên i > r ( không có phản xạ toàn phần ) 
i 1 
R 
i 2 
J 
r 2 
r 1 
D 
A 
B 
C 
S 
I 
n >1 
H 
K 
III. CÁC CÔNG THỨC CỦA LĂNG KÍNH : 
III. CÁC CÔNG THỨC CỦA LĂNG KÍNH : 
Trường hợp góc lớn : 
Trường hợp i < 
Hoạt động nhóm : (5 phút ) 
C2: Hãy thiết lập các công thức của lăng kính . 
Xét tứ giác AIHJ, có J= 90 và I= 90 o suy ra A+H = 180 0 
Mặt khác trong tam giác HIJ có : 
H+J+J=180 0 suy ra A=I+J 
Tam giác KIJ có D=KIJ+KJI ( góc ngoài bằng tổng 2 góc trong không kề với nó ) 
Theo hình vẽ ta có : D= (i 1 - r 1 ) + (i 2 - r 2 ) 
Suy ra D=i 1 + i 2 - A 
S 
I 
i 1 
R 
i 2 
J 
r 2 
r 1 
D 
A 
B 
C 
n >1 
H 
K 
IV. CÔNG DỤNG CỦA LĂNG KÍNH : 
Lăng kính có nhiều công dụng trong khoa học và kỷ thuật . Tiêu biểu là : 
Trong đó lăng kính là bộ phận chính . Máy nầy phân tích ánh sáng từ nguồn phát ra thành các thành phần đơn sắc , nhờ đó xác định được nhiệt độ , cấu tạo của nguồn sáng . Máy quang phổ có thể gồm một hoặc hai lăng kính . 
1. Máy quang phổ lăng kính : 
Lăng kính phản xạ toàn phần là lăng kính thủy tinh có tiết diện thẳng là một tam giác vuông cân . 
Lăng kính phản xạ toàn phần được sử dụng để tạo ảnh thuận chiều trong ống nhòm , máy ảnh , kính tiềm vọng  
2. Lăng kính phản xạ toàn phần : 
BÀI TẬP ÁP DỤNG : 
Bài 1 : Có ba trường hợp truyền tia sáng qua lăng kính như hình sau : 
Trường hợp nào , lăng kính KHÔNG làm lệch tia ló về phía đáy ? 
Trường hợp 1. 
B. Trường hợp 2 và 3. 
C. Trường hợp 1, 2 và 3. 
D. Không có trường hợp nào . 
Bài 2 : Cho tia sáng truyền tới lăng kính như hình sau : 
Tia ló truyền đi sát mặt BC. Góc lệch của tia sáng tạo bởi lăng kính là : 
A. 
B. 
C. 
D. 
Bài học của chúng ta đến đây là kết thúc.Chúc các em học tốt .