Bài giảng môn Vật lí Lớp 11 - Bài 29: Thấu kính mỏng

Kiểm tra bài cũ 
1. Lăng kính là gì ? Các phần tử đặc trưng cho lăng kính là gì ? 
2. Chùm tia sáng đơn sắc qua lăng kính thì chùm tia ló sau khi qua lăng kính có đặc điểm gì ? 
3. Viết các công thức của lăng kính ? 
Kính thiên văn 
Kính hiển vi 
Máy ảnh 
Tiết 59.Bài 29 
Chương VII: Mắt Các Dụng Cụ Quang 
THẤU KÍNH MỎNG 
I. THẤU KÍNH.PHÂN LOẠI THẤU KÍNH 
Quan sát hình vẽ cho biết thấu kính là gì ? 
Thấu kính là một khối chất trong suốt ( thủy tinh , nhựa ) giới hạn bởi hai mặt cong hoặc một mặt cong và một mặt phẳng . 
Theo hình dạng thấu kính gồm mấy loại ? 
 TK Lồi ( TK rìa mỏng ) 
TK Lõm ( TK rìa dày ) 
TK lồi là TK Hội Tụ 
TK Lõm là TK Phân Kì 
Thấu kính hội tụ 
Thấu kính phân kì 
Kí hiệu : 
Thấu kính Mỏng 
II. KHẢO SÁT THẤU KÍNH HỘI TỤ 
1. Quang tâm . Tiêu điểm . Tiêu diện 
Trục chính 
Trục phụ 
Thấu kính hội tụ 
 Quang tâm : điểm O nằm chính giữa thấu kính , mọi tia sáng đi qua O truyền thẳng 
Trục chính : là đường thẳng đi qua Quang tâm O và vuông góc với mặt thấu kính . 
Trục phụ : là các đường thẳng khác ( không phải trục chính ) đi qua Quang tâm O. 
Quang tâm có tính chất gì ? 
Mọi tia sáng bất kì qua quang tâm của thấu kính đều truyền thẳng 
O 
a. Quang tâm 
b. Tiêu điểm . Tiêu diện 
F’ 
F’ 1 
 Tiêu điểm ảnh 
Chùm tia tới // qua TKHT thì cho chùm tia ló hội tụ tại một điểm . Điểm này là tiêu điểm ảnh của thấu kính 
Tiêu điểm ảnh chính ( F’ ), F ’ thuộc trục chính 
Tiêm điểm ảnh phụ ( F ’ n ), F ’ n thuộc trục phụ (n=1,2,3.) 
Tiêu điểm ảnh của TKHT là tiêu điểm ảnh thật vì hứng được trên màn 
F’n là giao điểm của trục phụ và đường thẳng vuông góc với trục chính đi qua F ’ 
O 
(L) 
F’ 1 
(L) 
O 
 Tiêu điểm vật 
Điểm đối xứng với tiểu điểm ảnh qua tâm o là tiêu điểm vật của thấu kính 
Tiêu điểm vật chính ( F ), F thuộc trục chính 
Tiêu điểm vật phụ ( F n ) n=1,2,3 
Fn là giao điểm của trục phụ với đường thẳng đi vuông góc với trục chính đi qua F 
F 1 
F 
F’ 
 Vò trí cuûa tieâu ñieåm aûnh hoaëc tieâu ñieåm vaät phuï thuoäc vaøo chieàu truyeàn aùnh saùng 
F 
F 
F 
F 
(L) 
O 
F’ 
F’ 
 Theo chieàu truyeàn aùnh saùng , tieâu ñieåm aûnh cuûa TKHT naèm phía sau TK, tieâu ñieåm vaät naèm phía tröôùc TK. 
(L) 
O 
(L) 
O 
F 
Aùnh saùng 
F’ 
F 1 
F 1 ’ 
Tieâu dieän aûnh 
Tieâu dieän vaät 
 Tiêu diện 
Là mặt phẳng vuông góc với trục chính qua tiêu điểm 
Nhận xét : 
 Tia tới song song với trục chính cho tia ló đi qua tiêu điểm ảnh chính 
F’ 
0 
F n ’ 
Tia tới đi qua tiêu điểm vật chính cho tia ló song song với trục chính 
Tia tới song song với trục phụ cho tia ló đi qua tiêu điểm ảnh phụ 
F 
2. Tiêu cự . Độ tụ 
Đối với thấu kính hội tụ : f > 0 ( ứng với tiêu điểm ảnh F’ thật ) 
b. Độ tụ D: 
Thấu kính có khả năng hội tụ chùm tia sáng càng mạnh khi f càng nhỏ (D càng lớn ) 
(m) 
( dp ): điốp 
a. Tiêu cự f: 
F’ 
F 
(L) 
O 
f 
O 
F 
O 
F’ 
Tieâu dieän aûnh 
Tieâu dieän vaät 
F 
F’ 
III. KHẢO SÁT THẤU KÍNH PHÂN KỲ 
 các tiêu điểm và tiêu diện của thấu kính phân kỳ đều là ảo 
Với TKPK : 
 Tieâu cöï : 
 Ñoä tuï : 
 Theo chiều truyền ánh sáng , tiêu điểm ảnh của thấu kính phân kỳ nằm phía trước , tiêu điểm vật nằm phía sau 
A. hai mặt cầu lồi . 
 Câu1 . Thấu kính là một khối chất trong suốt được giới hạn bởi 
C. hai mặt cầu lõm . 
D. hai mặt cầu hoặc một mặt cầu và 
một mặt phẳng . 
B. hai mặt phẳng . 
Câu 2 . Nhận định nào sau đây không đúng về độ tụ và tiêu cự của thấu kính hội tụ : 
A. Tiêu cự của thấu kính hội tụ có giá trị dương 
B. Tiêu cự của thấu kính càng lớn thì độ tụ 
 của kính càng lớn 
C. Độ tụ của thấu kính đặc trưng cho khả năng 
hội tụ của ánh sáng mạnh hay yếu 
D. Đơn vị của độ tụ là điốp 
Câu 3. Chiếu một chùm sáng song song với trục chính của một thấu kính lõm , các đường kéo dài của chùm tia ló cắt tại một điểm trên trục chính của thấu kính cách quang tâm O của thấu kính một đoạn 20cm. Độ tụ của thấu kính này là : 
A. 0,5 dp 
B. - 0,5 dp 
C. - 5 dp 
D. 5 dp 
Vẽ tia ló tương ứng trong các tia tới các trường hợp sau 
O 
F 
O 
F ’ 
F ’ 
F 
- Tia tới song song với trục chính cho tia ló ( hay đường kéo dài ) đi qua tiêu điểm ảnh F ’. 
- Tia tới qua quang tâm O thì đi thẳng . 
- Tia tới ( hoặc đường kéo dài ) qua tiêu điểm vật chính F, cho tia ló song song với trục chính . 
Câu 4