Bài giảng môn Vật lí Lớp 12 - Bài 32: Hiện tượng quang. Phát quang (Bản đẹp)

Giáo viên thực hiện: Đinh nguyệt anh 
 Đơn vị: ttgdtx- Vũ thư 
Bài giảng vật lý 
 Nội dung của thuyết lượng tử á nh sáng gồm: 
 1.á nh sáng đư ợc tạo thành bởi các hạt gọi là phôtôn . 
 2.Với mỗi á nh sáng đơn sắc có tần số f, các phôtôn đều giống nhau , mỗi phôtôn mang năng lượng bằng hf . 
 3.Trong chân không , phôtôn bay với tốc độ c=3.10 8 m/s dọc theo các tia sáng . 
 4.Mỗi lần một nguyên tử hay phân tử phát xạ hoặc hấp thụ á nh sáng th ì chúng phát ra hay hấp thụ một phôtôn . 
Kiểm tra bài cũ 
Phát biểu nội dung của thuyết lượng tử ánh sáng? 
? 
Ban ngày 
Ban đêm 
hiện tượng quang-phát quang 
Bài 32: 
I. Hiện tượng quang – phát quang 
 1. Khái niệm về sự phát quang 
BàI 32 : hiện tượng quang-phát quang 
a. Hiện tượng quang – phát quang: 
Hiện tượng quang –phát quang là hiện tượng một số chất có kh ả năng hấp thụ á nh sáng có bước sóng này để phát ra á nh sáng có bước sóng khác . 
+ Chất có kh ả năng phát quang là chất phát quang . 
*Khái niệm: 
*Ví dụ: 
+ Núm công tắc điện 
+ Các vật bằng đá ép 
+ Sơn quét trên các biển báo giao thông 
BàI 32 : hiện tượng quang-phát quang 
Ví dụ 1: 
+Chùm ánh sáng trắng là ánh sáng kích thích. 
+Chùm ánh sáng màu lục là ánh sáng phát quang. 
+Con đại bàng bằng đá ép là chất phát quang. 
Chiếu chùm ánh sáng trắng vào con đại bàng bằng đá ép, thì thấy con đại bàng phát ra ánh sáng màu lục. 
Ví dụ 2: 
BàI 32 : hiện tượng quang-phát quang 
Chùm bức xạ tử ngoại chiếu vào lớp bột phát quang ở thành trong của đèn ống, thì thấy lớp bột phát quang ánh sáng trắng. 
+Chùm bức xạ tử ngoại là ánh sáng kích thích. 
+Chùm ánh sáng trắng là ánh sáng phát quang. 
+Lớp bột phát quang là chất phát quang. 
a. Hiện tượng quang – phát quang : 
 1. Khái niệm về sự phát quang 
I. Hiện tượng quang – phát quang 
BàI 32 : hiện tượng quang-phát quang 
 b . Một số trường hợp phát quang khác : 
 + Ho á- phát quang : đ om đóm, nấm , 
 + Phát quang Catôt : màn hình vô tuyến... 
 + Điện-phát quang : đ èn LED,bóng neong... 
Nấm 
Đ om đ óm 
Hải quỳ 
San hô 
BàI 32 : hiện tượng quang-phát quang 
Hãy nhận xét về thời gian phát quang của lớp bột phát quang trong đèn ống và của con đại bàng bằng đá ép,sau khi đã tắt ánh sáng kích thích? 
Khi tắt ánh sáng kích thích thì ánh sáng phát quang bị tắt rất nhanh. 
Khi tắt ánh sáng kích thích thì ánh sáng phát quang còn kéo dài một khoảng thời gian nào đó. 
? 
I. Hiện tượng quang – phát quang 
 1. Khái niệm về sự phát quang 
BàI 32 : hiện tượng quang-phát quang 
a. Hiện tượng quang – phát quang : 
á nh sáng phát quang còn kéo dài một thời gian sau khi tắt á nh sáng kích thích. Thời gian này dài ngắn khác nhau phụ thuộc vào chất phát quang. 
c. Đặc điểm của sự phát quang: 
b.Một số trường hợp phát quang khác: 
I. Hiện tượng quang – phát quang 
 1. Khái niệm về sự phát quang 
BàI 32 : hiện tượng quang-phát quang 
2. Huỳnh quang và lân quang 
Huỳnh quang 
Lân quang 
Chất phát quang 
 một số chất lỏng và chất khí 
một số chất rắn 
ánh sáng phát quang bị tắt rất nhanh sau khi tắt á nh sáng kích thích 
ánh sáng phát quang có thể kéo dài một khoảng thời gian sau khi tắt á nh sáng kích thích 
Đặc điểm 
Ví dụ : Trên đ ầu cọc chỉ giới , biển báo giao thông có sơn xanh, đ ỏ , vàng, lụcĐ ó là các chất lân quang có thời gian kéo dài vài phần mười giây. 
BàI 32 : hiện tượng quang-phát quang 
C1: Tại sao sơn quét trên các biển báo giao thông hoặc trên đầu các cọc chỉ giới có thể là sơn phát quang mà không là sơn phản quang (phản xạ ánh sáng)? 
ở đầu các cọc chỉ giới và biển báo giao thông là sơn phát quang, điều đó có lợi ở chỗ: nếu là ánh sáng phát quang thì từ nhiều phía có thể thấy biển báo, cọc chỉ giới. Còn nếu là ánh sáng phản xạ thì chỉ có thể nhìn thấy các vật đó theo phương phản xạ. 
? 
II. Đ ặc đ iểm của á nh sáng huỳnh quang 
I. Hiện tượng quang – phát quang 
BàI 32 : hiện tượng quang-phát quang 
 - Giải thích : 
Trạng thái bình thường 
Trạng thái kích thích 
hf hq 
hf kt 
 hf hq < hf kt 
Nguyên tử ( Phân tử ) 
( Bình thường ) 
hf kt 
Kích thích 
Va chạm 
Năng lượng giảm 
hf hq 
Bình thường 
- Đặc điểm: 
á nh sáng huỳnh quang có bước sóng dài hơn bước sóng của ánh sáng kích thích: 
Kiến thức cần nhớ 
1.Hiện tượng quang-phát quang 
2.Huỳnh quang 
3.Lân quang 
4.ánh sáng huỳnh quang 
d.là hiện tượng một số chất hấp thụ ánh sáng có bước sóng này để phát ra ánh sáng có bước sóng khác . 
c.là hiện tượng phát quang có thời gian kéo dài rất ngắn sau khi tắt ánh sáng kích thích.Nó thường xảy ra ở một số chất lỏng và chất khí. 
a.là hiện tượng phát quang có thời gian kéo dài khá lớn sau khi tắt ánh sáng kích thích.Nó thường xảy ra ở một số chất rắn. 
b.có bước sóng dài hơn bước sóng của ánh sáng kích thích. 
Hãy ghép phần bên trái với phần bên phải để được một câu đúng? 
Đáp án : 1-d 2-c 3-a 4-b 
Hiện tượng quang-phát quang là hiện tượng một số chất hấp thụ ánh sáng có bước sóng này để phát ra ánh sáng có bước sóng khác 
Huỳnh quang là hiện tượng phát quang có thời gian kéo dài rất ngắn sau khi tắt ánh sáng kích thích.Nó thường xảy ra ở một số chất lỏng và chất khí. 
Lân quang là hiện tượng phát quang có thời gian kéo dài khá lớn sau khi tắt ánh sáng kích thích.Nó thường xảy ra ở một số chất rắn. 
á nh sáng huỳnh quang có bước sóng dài hơn bước sóng của ánh sáng kích thích 
củng cố – vận dụng 
Câu hỏi 1 : Trên áo của công nhân làm đư ờng hay dọn vệ sinh trên đư ờng thường có những đư ờng kẻ to bản , nằm ngang , màu vàng hoặc lục . 
Những đư ờng kẻ đ ó dùng để làm gì? 
Những đư ờng kẻ đ ó bằng chất liệu phát quang hay phản quang ? 
Đề xuất một thí nghiệm đơn giản để nhận biết những chất liệu đ ó là phát quang hay phản quang ? 
Đáp án: 
a . Các đư ờng kẻ này để báo hiệu cho người và phương tiện trên đường. 
b. Các đư ờng kẻ này làm bằng chất liệu phát quang . 
c. Để nhận biết các đư ờng kẻ này làm bằng chất liệu phát quang hay phản quang : dùng đèn pin thử tiền chiếu lên một chỗ trên đư ờng kẻ đ ó xem nó sáng lên màu gì? Nếu nó sáng lên màu vàng hay màu lục th ì đ ó là chất phát quang. 
Vận dụng 
Kiếnthức Cần nhớ 
Hiện tượng quang-phát quang là hiện tượng một số chất hấp thụ ánh sáng có bước sóng này để phát ra ánh sáng có bước sóng khác. 
Huỳnh quang là hiện tượng phát quang có thời gian kéo dài rất ngắn sau khi tắt ánh sáng kích thích.Nó thường xảy ra ở các chất lỏng và khí. 
Lân quang là hiện tượng phát quang có thời gian kéo dài khá lớn sau khi tắt ánh sáng kích thích.Nó thường xảy ra ở chất rắn. 
á nh sáng huỳnh quang có bước sóng dài hơn bước sóng của ánh sáng kích thích. 
Câu hỏi 2 : Trong hiện tượng quang - phát quang , có sự hấp thụ á nh sáng để làm gì? 
	A. Để tạo ra dòng đ iện trong chân không . 
	B. Để làm cho vật phát sáng . 
	C. Để làm nóng vật . 
	D. Để làm thay đ ổi đ iện trở của vật . 
Vận dụng 
Kiếnthức Cần nhớ 
Hiện tượng quang-phát quang là hiện tượng một số chất hấp thụ ánh sáng có bước sóng này để phát ra ánh sáng có bước sóng khác. 
Huỳnh quang là hiện tượng phát quang có thời gian kéo dài rất ngắn sau khi tắt ánh sáng kích thích.Nó thường xảy ra ở các chất lỏng và khí. 
Lân quang là hiện tượng phát quang có thời gian kéo dài khá lớn sau khi tắt ánh sáng kích thích.Nó thường xảy ra ở chất rắn. 
á nh sáng huỳnh quang có bước sóng dài hơn bước sóng của ánh sáng kích thích. 
Câu hỏi 3 : á nh sáng phát quang của một chất có bước sóng 500 nm. Hỏi nếu chiếu vào chất đ ó á nh sáng có bước sóng nào dưới đây th ì nó sẽ không phát quang ? 
	A. 300 nm 
	B. 400 nm 
	C. 480 nm 
	D. 600 nm 
Vận dụng 
Kiếnthức Cần nhớ 
Hiện tượng quang-phát quang là hiện tượng một số chất hấp thụ ánh sáng có bước sóng này để phát ra ánh sáng có bước sóng khác 
Huỳnh quang là hiện tượng phát quang có thời gian kéo dài rất ngắn sau khi tắt ánh sáng kích thích.Nó thường xảy ra ở các chất lỏng và khí. 
Lân quang là hiện tượng phát quang có thời gian kéo dài khá lớn sau khi tắt ánh sáng kích thích.Nó thường xảy ra ở chất rắn. 
á nh sáng huỳnh quang có bước sóng dài hơn bước sóng của ánh sáng kích thích 
Câu hỏi 4: 
Hãy chọn câu đ úng . 
Trong hiện tượng quang-phát quang , sự hấp thụ hoàn toàn một phôtôn sẽ đưa đ ến : 
A . Sự giải phóng một ê lectron tự do. 
B . Sự giải phóng một ê lectron liên kết . 
C . Sự giải phóng một cặp ê lectron vào lỗ trống . 
D . Sự phát ra một phôtôn khác . 
Vận Dụng 
Hãy chọn câu đúng khi xét sự phát quang của một chất lỏng và một chất rắn. 
Câu 5: 
A.Cả hai trường hợp phát quang đều là huỳnh quang. 
B.Cả hai trường hợp phát quang đều là lân quang. 
C.Sự phát quang của chất lỏng là huỳnh quang, của chất rắn là lân quang. 
D.Sự phát quang của chất lỏng là lân quang,của chất rắn là huỳnh quang. 
Bài tập về nhà 
+ l àm các bài tập: 1 5 (T.165-SGK) 
32.1 32.10 (T.52-SBT) 
+Ôn lại cấu tạo nguyên tử đã học trong Hoá 10