Bài giảng môn Vật lí Lớp 12 - Bài 9: Sóng dừng (Bản mới)

Sôû Giaùo duïc & Ñaøo taïo Ñaék Laék 
Tröôøng THPT Chu Vaên An 
Ngöôøi thöïc hieän : 
GV- TRÖÔNG VAÊN KHAÙNH 
GV- TRÖÔNG VAÊN HUØNG 
Baøi thi giaùo aùn ñieän töû Moân : Vaät Lyù 
KiÓm tra bµi cò :§ Þnh nghÜa giao thoa vµ nªu ® iÒu kiÖn ®Ó cã giao thoa sãng ? 
Lµ hiÖn t­îng hai sãng kÕt hîp khi gÆp nhau th × cã nh÷ng ® iÓm ở ® ã chóng lu«n t¨ng c­êng lÉn nhau ( dao ® éng víi biªn ®é cùc ®¹i) vµ cã nh÷ng ® iÓm ë ® ã chóng lu«n triÖt tiªu nhau ( nh÷ng ® iÓm ® øng yªn ). 
Hai sãng dao ® éng cïng ph­¬ng , cïng tÇn sè , vµ cã hiÖu sè pha kh«ng ® æi theo thêi gian . 
TIEÁT 16: Baøi 9  SOÙNG DỪNG 
I. SÖÏ PHAÛN XAÏ CUÛA SOÙNG 
II. SOÙNG DÖØNG 
III. CUÕNG COÁ 
1.1. Phản xạ của sóng trên vật cản cố định 
Thí nghiệm : 
 Dùng một sợi dây mềm PQ dài chừng 2m, đầu Q gắn vào tường , cầm đầu P kéo hơi căng ra cho dây nằm ngang , gây sự biến dạng cho đầu P. 
I. SÖÏ PHAÛN XAÏ CUÛA SOÙNG 
P 
Q 
Khi phản xạ trên vật cản cố ® Þnh , biến dạng 
 của dây như thế nào ? 
Biến dạng bị đổi chiều 
P 
Q 
1.1. Phản xạ của sóng trên vật cản cố định 
Thí nghiệm 
Quá trình gì sẽ xảy ra nếu cho P dao động điều hòa ? 
 Đến Q Sóng đó bị phản xạ trở lại 
Sóng có dạng hình sin lan truyền từ P đến Q gọi là sóng tới . 
I. SÖÏ PHAÛN XAÏ CUÛA SOÙNG 
Vậy , khi phản xạ trên vật cản cố định , pha của sóng phản xạ và sóng tới như thế nào với nhau ? 
 Kết luận : Khi phản xạ trên vật cản cố định , sóng phản xạ luôn ngược pha với sóng tới ở điểm phản xạ . 
1.2. Phaûn xaï cuûa soùng treân vaät caûn töï do 
Thí nghiệm : 
 - Cầm đầu P để sợi dây thõng xuống theo đường thẳng đứng . Gây biến dạng đầu P của sợi dây . Khi biến dạng truyền đến Q, hiện tượng sẽ xãy ra như thế nào ? 
Q 
P 
I. SÖÏ PHAÛN XAÏ CUÛA SOÙNG 
Biến dạng không đổi chiều , suy ra sóng phản xạ cùng pha với sóng tới ở điểm phản xạ . 
Biến dạng của dây có đổi chiều không ? Từ đó nhận xét về pha của sóng tới và sóng phản xạ . 
Q 
P 
P 
Q 
Soùng phaûn xaï 
Soùng tôùi 
Bụng 
Nút 
P 
Q 
II. SÓNG DỪNG 
2.1. Thí nghiệm : 
Thế nào là sóng dừng ? 
Bụng 
Nút 
P 
Q 
 Sóng truyền trên sợi dây trong trường hợp xuất hiện các nút và các bụng cố định gọi là sóng dừng . 
2.2. Sóng dừng trên một sợi dây có hai đầu cố định 
P 
Q 
a) Tại P, Q có hai nút 
b) Vị trí các nút 
Các nút nằm cách đầu P và Q những 
khoảng bằng một số nguyên lần nửa 
bước sóng . 
P 
Q 
Hai nút liên tiếp cách nhau một khoảng bằng 
mấy lần bước sóng ? 
c) Vị trí các bụng 
P 
Q 
Các bụng nằm cách hai đầu cố định bằng bao 
nhiêu bước sóng ? 
 một số lẻ lần 
c) Vị trí các bụng 
P 
Q 
Hai bụng liên tiếp cách nhau bao nhiêu 
bước sóng ? 
d) Điều kiện để có sóng dừng trên sợi dây có hai đầu cố định 
Điều kiện để có sóng dừng trên một sợi dây có hai đầu cố định ? 
P 
Q 
l 
K=1,2,3,.. 
B 
A 
 3. Sóng dừng trên một sợi dây có một đầu cố định , một đầu tự do 
A 
B 
Từ hình vẽ bên có mấy lần 
3. Sóng dừng trên một sợi dây có một đầu cố định , một đầu tự do 
Q 
P 
l 
Điều kiện để có sóng dừng trên một sợi dây có một đầu cố định , một đầu tự do? 
k = 0, 1, 2, 3, 
 Quan saùt hieän töôïng ( soùng döøng ) 
 III. CUÕNG COÁ : 1/Quan saùt hieän töôïng vaø so saùnh . 
 2/Chọn câu đúng . 
Trong hệ sóng dừng trên một sợi dây , khoảng cách giữa hai nút hoặc hai bụng liên tiếp bằng 
A. một bước sóng . 
B. hai bước sóng . 
C. một phần tư bước sóng . 
D. một nửa bước sóng . 
III. CUÕNG COÁ 
ĐÁP ÁN: D 
3/Chọn câu đúng .  Tại điểm phản xạ thì sóng phản xạ 
	 A. luôn ngược pha với sóng tới . 
	 B. ngược pha với sóng tới nếu vật cản cố định . 
	 C. ngược pha với sóng tới nếu vật cản tự do. 
	 D. cùng pha với sóng tới nếu vật cản là cố định . 
III. CUÕNG COÁ 
ĐÁP ÁN: B 
4/Một dây đàn hồi PQ dài 1m căng ngang , Q cố định , P gắn vào bản rung dao động với tần số f = 50 Hz tạo ra sóng ngang trên PQ. Ta đếm được từ P đến Q có 5 nút . Tìm tốc độ truyền sóng trên PQ? 
Trên PQ có sóng dừng với 5 nút , do đó có k = 4 bó sóng 
Tốc độ truyền sóng trên dây PQ là : 
III. CUÕNG COÁ