Bài giảng Ngữ văn 11: Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc - Nguyễn Đình Chiểu

Văn tế nghĩa sĩ Cần GiuộcNguyễn Đình ChiểuMục tiêu bài họcXác định được bố cục và ý chính trong mỗi phần của bài văn tếPhân tích được những nét đặc sắc của hình tượng người nghĩa sĩ nông dânPhân tích được những tính chất trữ tình, thủ pháp tương phản và việc sử dụng ngôn ngữ trong bài văn tế.I – Tìm hiểu chungNguyễn Đình Chiểu (1822-1888)Tên tự là Mạnh Trạch, hiệu Trọng Phủ.Quê: làng Tân Thới, huyện Bình Dương, phủ Tân Bình, phủ Gia Định1843: đỗ tú tài1846: ông ra Huế chuẩn bị thi tiếp thì hay tin mẹ mất "bỏ thi, về quê" bị mùVề Gia Định mở trường dạy học, bốc thuốc chữa bệnh cho dân và làm thơGiặc Pháp dụ dỗ, mua chuộc nhưng ông vẫn giữ trọn tấm lòng thủy chung son sắt với đất nước và nhân dânI – Tìm hiểu chungNguyễn Đình ChiểuI – Tìm hiểu chungNguyễn Đình ChiểuNội dung thơ văn:+ Lí tưởng đạo đức, nhân nghĩa: với những con người sống nhân hậu, thủy chung, biết giữ gìn nhân cách ngay thẳng, cao cả, dám đấu tranh và có đủ sức mạnh để chiến thắng những thế lực bạo tàn, cứu nhân độ thế+ Lòng yêu nước, thương dân: khích lệ lòng căm thù giặc và ý chí cứu nước của nhân dân ta; biểu dương những anh hùng nghĩa sĩ đã chiến đấu, hy sinh vì Tổ quốc.I – Tìm hiểu chungNguyễn Đình ChiểuNghệ thuật thơ văn:+ Thơ văn đậm đà sắc thái Nam Bộ+ Thơ văn trữ tình đạo đức có đóng góp quan trọng trong nền văn học Việt Nam+ Lối thơ mang màu sắc diễn xướng trong văn học dân gian.I – Tìm hiểu chungNguyễn Đình ChiểuNhững tác phẩm chính:+ Trước khi thực dân Pháp xâm lược: Truyện Lục Vân Tiên, Dương Từ – Hà Mậu " truyền bà đọa lí làm người+ Sau khi thực dân Pháp xâm lược: Chạy giặc, Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, Văn tế Trương Định" yêu nước chống Pháp.I – Tìm hiểu chung2. Tác phẩm Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc Hoàn cảnh sáng tác :1859: Gia Định thất thủ, mấy năm sau Pháp đánh úp Cần Giuộc16/12/1861: nghĩa quân tập kích đồn giặc -> một số hi sinh truy điệu những quân sĩ hi sinhPháp tấn công thành Gia ĐịnhNông dân Việt Nam dưới thời kì Pháp thuộcTội ác của thự dân PhápII – Đọc hiểu văn bảnBố cụcLung khởi (câu 1-2) Khái quát bối cảnh thời đại và khẳng định ý nghĩa cái chết bất tử vì nghĩa lớn.b) Thích thực (câu 3-15) Tái hiện hình ảnh người nghĩa sĩ nông dânc) Ai vãn (câu 16-27) Bày tỏ lòng thương tiếc đối với người liệt sĩd) Kết (hai câu cuối) Ca ngợi linh hồn bất diệt của các nghĩa sĩII – Đọc hiểu văn bản2. Hình tượng người nghĩa sĩ nông dâna) Hình ảnh người dân trước khi Pháp xâm lược cui cút làm ăn nghèo khó ruộng trâu cày cấy> sống với nông nghiệp lạc hậu, chưa quen trận mạc, binh đao-> cái nhìn chân thực, cảm thôngII – Đọc hiểu văn bảnb) Sự chuyển biến của người nông dân khi Pháp xâm lược:Tình cảm: + ghét thói mọi + muốn ăn gan + muốn cắn cổ Động từ mạnh: muốn ăn, muốn cắn Mức độ căm thù lên đến tột đỉnhlòng căm thù giặcII – Đọc hiểu văn bảnb) Sự chuyển biến của người nông dân khi Pháp xâm lược:- Nhận thức:+ chém rắn đuổi hươu Có ý thức trách nhiệm+ treo dê bán chó với sự nghiệp cứu nướcHành động:+ ra sức đoạn kình Tự nguyện sung vào + dốc tay bộ hổ nghĩa quân miêu tả chân thực sinh động, gần gũi với cách suy nghĩ, lời ăn tiếng nói.II – Đọc hiểu văn bảnc) Vẻ đẹp hào hùng của quân đội áo vảiĐạp, xô, lướt tới, đâm ngang, chém ngược, hè trước, ó sau,-> Hình ảnh sinh động Lòng dũng cảm tuyệt vời, sự hi sinh cao quýTAGIẶC Ngọn tầm vông vạt nhọn Hỏa mai đốt bằng rơm con cúi Dao phay Quyết tâm chiến đấu Đạn nhỏ, đạn to Tàu thiếc, tàu đồngII – Đọc hiểu văn bản3. Thành công về nghệ thuậtMiêu tả bằng những chi tiết chân thực, cô đúc từ thực tế cuộc sống, có tầm khái quát caoHình tượng nhân vật được đặt trong một kết cấu chặt chẽ, hợp líTừ ngữ bình dị, tinh tế, chính xác, có sức gợi cảm