Bài giảng Ngữ văn 6 Tiết 101- Tiếng Việt Hoán dụ

Kính chào thầy cô và các em!Kiểm tra bài cũCõu 1 : Ẩn dụ là gỡ ? Cú mấy kiểu ẩn dụ, đú là những kiểu nào ? Cho 1 ví dụ minh hoạ?Cõu 2 : Cõu nào sau đõy cú sử dụng ẩn dụ và cho biết nú thuộc kiểu ẩn dụ nào ?Cô giáo như mẹ hiền.b. Gần mực thỡ đen, gần đốn thỡ sỏng.c. Tre xung phong vào xe tăng, đại bỏc.d. Vỡ sao ? Trỏi Đất nặng õn tỡnh Nhắc mói tờn người Hồ Chớ Minh.Ẩn dụ phẩm chất Trả lời : - Ẩn dụ là gọi tờn sự vật, hiện tượng này bằng tờn sự vật, hiện tượng khỏc cú nột tương đồng với nú nhằm tăng sức gợi hỡnh, gợi cảm cho sự diễn đạt. - Cú 4 kiểu ẩn dụ là : + Ẩn dụ hỡnh thức ; + Ẩn dụ cỏch thức ; + Ẩn dụ phẩm chất ; + Ẩn dụ chuyển đổi cảm giỏc.Tiết 101- TiếngViệt Hoán dụI. Hoán dụ là gì?1. Vớ dụ: áo nâu liền với áo xanhNông thôn cùng với thị thành đứng lênTố Hữu2. Nhận xột: áo nâu, áo xanh, nông thôn, thị thành với sự vật được chỉ có mối quan hệ gần gũi.- Cách diễn đạt ở hai câu thơ hay hơn: Gợi hình, gợi cảm hơn Tất cả nông dân ở nông thôn và công nhân ở thành phố đều đứng lên. Áo nõu Áo xanhNgười nụng dõnNgười cụng nhõn Nụng thụn Thành thịNhững người sống ở thành thịNhững người sống ở nông thônQuan hệ gần gũi3. Kết luận- Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của sự vật hiện tượng khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó-Tác dụng: Làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt* Ghi nhớ:Bài tập Xỏc định biện phỏp hoỏn dụ cú trong câu thơ sau: Những bàn chõn từ than bụi lầy bựn, Đó đứng dưới mặt trời cỏch mạng. (Ta đi tới - Tố Hữu)“Bàn chõn” (bộ phận của cơ thể) biểu thị con người lao động nghốo khổ bị ỏp bức, từ “than bụi lầy bựn” đó quật khởi đứng lờn làm cỏch mạng. Cụng, nụng là đội quõn chủ lực của cỏch mạng.Tiết 101- TiếngViệt Hoán dụI. Hoán dụ là gì?1. Vớ dụ: 2. Nhận xột:3. Kết luận- Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của sự vật hiện tượng khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nóII. Các kiểu hoán dụ1. Vớ dụ: a, Bàn tay ta làm nờn tất cả Cú sức người sỏi đỏ cũng thành cơm.(Hoàng Trung Thông) b, Một cõy làm chẳng nờn non Ba cõy chụm lại nờn hũn nỳi cao (Ca dao)c, Ngày Huế đổ mỏu Chỳ Hà Nội về Tỡnh cờ chỳ chỏu Gặp nhau Hàng Bố (Tố Hữu)2. Nhận xét Bàn tay - Người lao động - Một : số lượng ớt .- Ba : số lượng nhiều. - Đổ mỏu - Chiến tranh d, Nụng thụn cựng với thị thành đứng lờnNụng thụn: Chỉ người sống ở nụng thụnThị thành : Chỉ người sống ở thành thị3.Kết luậnCú 4 kiểu hoỏn dụ:-> Bộ phận – toàn thể-> Cỏi cụ thể - cỏi trừu tượng-> Dấu hiệu - Sự vật-> vật chứa đựng - vật bị chứa đựng- Lấy 1 bộ phận để gọi toàn thể- Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng- Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật- Lấy cỏi cụ thể để gọi cỏi trừu tượng* Ghi nhớ.Bài tậpTỡm phộp hoỏn dụ cú trong cõu sau và cho biết nú thuộc kiểu hoỏn dụ nào (cho biết mối quan hệ giữa cỏc sự vật trong mỗi phộp hoỏn dụ là gỡ ) ? Gửi miền Bắc lũng miền Nam chung thủy Đang xụng lờn chống Mĩ tuyến đầu .	(Lờ Anh Xuõn)Đỏp ỏn :Miền Bắcnhững người sống ở miền Bắc.(Vật chứa đựng)(vật bị chứa đựng)Miền Namnhững người sống ở miền Nam.(Vật chứa đựng)(vật bị chứa đựng)Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựngTiết 101I. Hoỏn dụ là gỡ ?III. Luyện tập II. Cỏc kiểu hoỏn dụa. Làng xúm ta xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn quanh năm đúi rỏch. Làng xúm ta ngày nay bốn mựa nhộn nhịp cảnh làm tập thể. (Hồ Chớ Minh)Bài tập 1 : Chỉ ra phộp hoỏn dụ trong những cõu thơ, cõu văn sau và cho biết mối quan hệ giữa cỏc sự vật trong mỗi phộp hoỏn dụ là gỡ ?b. Vỡ lợi ớt mười năm phải trồng cõy, Vỡ lợi ớt trăm năm phải trồng người. (Hồ Chớ Minh) Quan hệ giữa vật chứa đựng với vật bị chứa đựng (làng xúm – chỉ người sống ở nụng thụn). Quan hệ giữa cỏi cụ thể với cỏi trừu tượng (mười năm - thời gian trước mắt; trăm năm – thời gian lõu dài).Tiếng ViệtHoán dụI. Hoỏn dụ là gỡ ?II. Cỏc kiểu hoỏn dụBài tập 1 : Chỉ ra phộp hoỏn dụ trong những cõu thơ, cõu văn sau và cho biết mối quan hệ giữa cỏc sự vật trong mỗi phộp hoỏn dụ là gỡ ?III. Luyện tập c) Áo chàm đưa buổi phõn ly Cầm tay nhau biết núi gỡ hụm nay. (Tố Hữu) Quan hệ giữa dấu hiệu của sự vật với sự vật (ỏo chàm – chỉ người Việt Bắc).d. Vỡ sao? Trỏi đất nặng õn tỡnh Nhắc mói tờn người : Hồ Chớ Minh. (Tố Hữu) Quan hệ giữa vật chứa dựng với vật bị chứa đựng (Trỏi Đất – nhõn loại).Tiết 101- Tiếng ViệtHoán dụBài 2- Thảo luậna. Giống nhau: Đều gọi tên sự vật, hiện tượng bằng tên gọi sự vật, hiện tượng khác. - Sử dụng hoán dụ và ẩn dụ trong văn, thơ đều làm tăng thêm sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.ẩn dụHoán dụẩn dụ: dựa vào mối quan hệ tương đồng (giống nhau) giữa sự vật và hiện tượng.Ví dụ: Người cha mái tóc bạc.( Đêm nay bác không ngủ)Hoán dụ: dựa vào mối quan hệ gần gũi giữa sự vật, hiện tượng, khái niệm.Ví dụ:Một tay lái chiếc đò ngang.( Mẹ Suốt- Tố Hữu)b. Khác nhau:Luật chơi12345Nhúm 1Nhúm 2Bảng điểmNGễI SAO Kè DIỆU !12LUẬT CHƠI: 	Cú 5 ngụi sao, trong đú là 4 ngụi sao ẩn chứa 4 cõu hỏi tương ứng và 1 ngụi sao may mắn.	Mỗi nhúm lần lượt chọn một ngụi sao. * Nếu nhúm chọn ngụi sao và trả lời đỳng cõu hỏi ẩn sau ngụi sao thỡ được 5 điểm, nếu trả lời sai khụng được điểm. Thời gian suy nghĩ là 15 giõy. * Nếu nhúm chọn ngụi sao ẩn sau là ngụi sao may mắn sẽ được cộng 10 điểm nếu thực hiện đỳng yờu cầu của ngụi sao may mắn, và được chọn ngụi sao tiếp theo để tham gia trả lời cõu hỏi. * Nếu nhúm chọn trả lời sai thỡ cỏc nhúm khỏc dành quyền trả lời (bằng cỏch đưa tay). Nếu trả lời đỳng được 5 điểm, trả lời sai khụng được điểm.131Thời gian:54321Hết giờ14Điền từ cũn thiếu vào dấu  để hoàn chỉnh đoạn Hoỏn dụ là gỡ sau đõy ? Hoỏn dụ là gọi tờn sự vật, hiờn tượng, khỏi niệm bằng tờn của một sự vật, hiện tượng, khỏi niệm khỏc cú quan hệ với nú nhằm tăng sức gợi hỡnh, gợi cảm cho sự diễn đạt. gần gũi4Thời gian54321Hết giờ15 Cú mấy kiểu hoỏn dụ ? Hóy kể ra ?Cú 4 kiểu hoỏn dụ là :- Lấy một bộ phận để gọi toàn thể ;- Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng ;- Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật ;- Lấy cỏi cụ thể để gọi cỏi trừu tượng.2Thời gian: Chỉ ra phộp hoỏn dụ trong cõu thơ sau và cho biết nú thuộc kiểu hoỏn dụ nào ? Nhớ chõn người bước lờn đốoNgười đi rừng nỳi trụng theo búng người. 	(Tố Hữu)16Rừng nỳi chỉ người dõn miền nỳi.Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng .4321Hết giờ55Thời gian:54321Hết giờ Chỉ ra phộp hoỏn dụ trong cõu thơ sau và cho biết nú thuộc kiểu hoỏn dụ nào ?	Em đó sống bởi vỡ em đó thắng Cả nước bờn em, quanh giường niệm trắng. 	 (Tố Hữu)17Cả nước  những người sống trờn đất nước ta.Quan hệ giữa vật chứa đựng với vật bị chứa đựng3Ngụi sao may mắn !Nhúm của bạn phải hỏt tặng cho lớp một bài hỏt.18- Về nhà học bài, xem lại vớ dụ, BT và làm BT cũn lại.- Chuẩn bị “Cỏc thành phần chớnh của cõu” cho tiết sau :+ Đọc và trả lời cỏc cõu hỏi của vd ở phần I, II, III.+ Làm LT.Hướng dẫn học bàiCảm ơn các thầy cô và các em!Chúc các em học sinh chăm ngoan,học giỏi.