Bài giảng Ngữ văn 7 bài 8 tiết 26: Qua đèo Ngang - Bà Huyện Thanh Quan

NhiÖt liÖt chµo mõng c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c em häc sinh!LỚP 7A2GV : ĐINH THỊ TUYẾT NHUNGKIỂM TRA MIỆNGĐọc thuộc phần phiên âm và dịch thơ bài thơ “Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường trông ra” và cho biết nội dung ý nghĩa của bài thơ.(8đ) Kiểm tra phần chuẩn bị bài của hs (2đ) Bà Huyện Thanh QuanTUẦN 7BÀI 8 TIẾT 26Quan s¸t CÁC bøc tranh sau, vµ nªu hiÓu biÕt cña em vÒ c¶nh §Ìo Ngang? Đèo Ngang thuộc dãy Hoành Sơn, phân cách địa giới 2 tỉnh Quảng Bình và Hà Tĩnh, là một địa danh nổi tiếng ở nước ta. Bà Huyện Thanh QuanBÀI 8 TIẾT 26TUẦN 7I. §äc vµ t×m hiÓu chung: 1. T¸c gi¶:? Em biÕt g× vÒ Bà Huyện Thanh Quan? Tên thật: Nguyễn Thị Hinh.- Sống ở thế kỷ 19 – Quê làng Nghị Tàm (nay thuộc Tây Hồ - Hà Nội) Chồng bà làm tri huyện Thanh Quan (nay thuộc tỉnh Thái Bình). Do đó, bà có tên gọi là Bà Huyện Thanh Quan. - Bà là một trong số nữ sĩ tài danh hiếm có trong thời đại ngày xưa, hiện còn để lại 6 bài thơ Đường luật, trong đó có bài Qua đèo Ngang I/ Đọc – Tìm hiểu chung : 1/ Tác giả : - Bà Huyện Thanh Quan tên thật là Nguyễn Thị Hinh, quê ở Hà Nội. Bà là một nữ sĩ tài danh hiếm có trong lịch sử văn học Việt Nam thời trung đại. 2. Tác phẩm: ? Câu hỏi: Em biết gì về hoàn cảnh ra đời của bài thơ?Bµi th¬ ®­îc ra ®êi kho¶ng thÕ kû 19,khi bµ HuyÖn Thanh Quan lÇn ®Çu xa nhµ, xa quª, vµo kinh ®« HuÕ nhËn chøc “cung trung gi¸o tËp” (d¹y nghi lÔ cho c¸ccung n÷, phi tÇn theo chØ dô cña nhµ vua). I/Đọc – Tìm hiểu chung : I. Đọc và tìm hiểu chung:1/ Tác giả : 2. Tác phẩm: - Bài thơ sáng tác khi bà trên đường từ Hà Nội vào Huế giữ chức Cung trung giáo tập. ? Em h·y ®äc diÔn c¶m bµi th¬ vµ h·y minh häa hiÓu biÕt cña em vÒ sè c©u, sè ch÷, c¸ch gieo vÇn, bè côc trong bµi th¬. Böôùc tôùi Ñeøo Ngang, boùng xeá taø , Coû caây chen ñaù, laù chen hoa. Lom khom döôùi nuùi, tieàu vaøi chuù, Laùc ñaùc beân soâng, chôï maáy nhaø. Nhôù nöôùc ñau loøng, con quoác quoác Thöông nhaø moûi mieäng, caùi gia gia. Döøng chaân ñöùng laïi, trôøi, non, nöôùc, Moät maûnh tình rieâng, ta vôùi ta. Böôùc tôùi Ñeøo Ngang, boùng xeá taø , Coû caây chen ñaù, laù chen hoa. Lom khom döôùi nuùi, tieàu vaøi chuù, Laùc ñaùc beân soâng, chôï maáy nhaø. Nhôù nöôùc ñau loøng, con quoác quoác Thöông nhaø moûi mieäng, caùi gia gia. Döøng chaân ñöùng laïi, trôøi, non, nöôùc, Moät maûnh tình rieâng, ta vôùi ta.ÑeàThöïc Luaän KeátÑoáiÑoáiI. Đọc và tìm hiểu chung: 1/ Tác giả : 2/ Tác phẩm : 3/ Thể thơ : -Thất ngôn bát cú Đường luật có 8 câu, mỗi câu có 7 chữ, có niêm luật chặt chẽ, hai cặp câu giữa có sử dụng phép đối.II> Tìm hiÓu v¨n b¶n:? Theo em, c¶m nhËn chung vÒ néi dung bµi th¬, th× bµi th¬ cã mÊy ý chÝnh? Tr¶ lêi: 2 ý:C¶nh t­îng §Ìo Ngang.T©m tr¹ng t¸c gi¶.1. Bøc tranh §Ìo Ngang:? Khëi nguån c¶m xóc cña bøc tranh lµ ë thêi ®iÓm nµo? Thêi ®iÓm Êy cã t¸c ®éng thÕ nµo ®Õn t×nh c¶m con ng­êi? - Thêi ®iÓm miªu t¶: XÕ tµ (lóc trêi ®· vÒ chiÒu, ¸nh n¾ng dÇn t¾t, mµn ®ªm dÇn bu«ng xuèng. §©y lµ thêi kh¾c khÐp l¹i 1 ngµy còng lµ thêi gian mäi ho¹t ®éng kÕt thóc) th­êng gîi nçi buån man m¸c - §©y lµ thêi gian nghÖ thuËt gîi c¶m.? Thêi gian nghÖ thuËt nh­ thÕ ®· ®­îc sö dông qua nh÷ng t¸c phÈm nµo mµ em ®· häc, ®· biÕt? - Kh«ng gian miªu t¶:? Trong buæi chiÒu tµ bãng xÕ, c¶nh §Ìo Ngang ®­îc t¸c gi¶ chän t¶ theo tr×nh tù nµo?? ë gÇn t¸c gi¶ nh×n thÊy nh÷ng c¶nh g×? + GÇn: Cá c©y, hoa, l¸, ®¸.? C¶nh Êy n»m ë phÇn nµo cña bµi th¬?? Em nhËn xÐt g× vÒ c¸ch gieo vÇn vµ dïng tõ trong 2 c©u ®ã, t¸c dông? * Hai c©u ®Ò: B­íc tíi §Ìo Ngang bãng xÕ tµ Cá c©y chen ®¸, l¸ chen hoa. C©u th¬ cã sù hiÖp vÇn (tµ-®¸-l¸-hoa); cã tiÓu ®èi ë c©u 2; vµ ®iÖp tõ “chen”. T¸c dông: t« ®Ëm, t¸i hiÖn c¶nh thiªn nhiªn c©y cá chen lÊn um tïm, rîn ngîp, trèng v¾ng, qu¹nh hiu. + Xa: vµi chó tiÒu lom khom, mÊy tóp nhµ, chî l¸c ®¸c, d·y nói, bÇu trêi, biÓn n­íc, ©m thanh chim cuèc, chim ®a ®a.? C¶nh miªu t¶ ë xa cã nh÷ng nÐt ®Æc s¾c g×?? Phãng tÇm m¾t ra xa, nhµ th¬ thÊy tiÕp nh÷ng c¶nh g×? Nghe thÊy nh÷ng ©m thanh g×?* Hai c©u thùc: Lom khom d­íi nói tiÒu vµi chó L¸c ®¸c bªn s«ng chî mÊy nhµ. ---> C©u th¬ dïng nghÖ thuËt ®èi, phÐp ®¶o trËt tù có ph¸p, tõ l¸y gîi h×nh ¶nh “lom khom, l¸c ®¸c”. ---> T« ®Ëm d¸ng vÎ lom khom, nhá nhoi Ýt ái (vµi) xa vêi (d­íi nói) cña ng­êi h¸i cñi. NhÊn m¹nh sù ph©n bè th­a thít, lÌo tÌo (mÊy), x¬ x¸c tiªu ®iÒu cña mÊy nhµ chî bªn s«ng- sù sèng cña con ng­êi chØ thÊp tho¸ng mê nh¹t.2. T©m tr¹ng cña nhµ th¬:* Hai c©u luËn: Nhí n­íc ®au lßng con quèc quèc Th­¬ng nhµ mái miÖng c¸i gia gia? L¾ng lßng m×nh trong kho¶nh kh¾c tÜnh v¾ng cña thiªn nhiªn, nhµ th¬ ®ãn nghe ®­îc nh÷ng ©m thanh g×?? KÕt cÊu cña 2 c©u th¬ phÇn luËn cã g× gièng 2 c©u phÇn thùc? Ngoµi ra, lêi th¬ cßn chøa nghÖ thuËt ®éc ®¸o g×? t¸c dông cña nã ra sao? (tiÕng chim cuèc trong v¨n häc gîi t¶ ý g×?- gäi chÖch chim ®a ®a thµnh “c¸i gia gia” víi dông ý g×?)---> NghÖ thuËt: ®èi, ®¶o ng÷, ch¬i ch÷, Èn dô, ©m thanh kh¾c kho¶i buån b·.---> T¨ng thªm vÎ hoang s¬ cña c¶nh – Gîi ®Õn ®iÓn tÝch bi th­¬ng vÒ Thôc §Õ mÊt n­íc, khi chÕt ho¸ thµnh chim cuèc, cø kªu hoµi “quèc quèc” – TiÕng chim ®a ®a ®Æt trong thÕ ®èi xøng víi “quèc quèc” gîi nçi nhí nhµ, n¬i tæ Êm.? Qua qu¸ tr×nh võa ph©n tÝch, em h×nh dung vÒ c¶nh t­îng §Ìo Ngang nh­ thÕ nµo qua sù miªu t¶ cña bµ HuyÖn Thanh Quan?- C¶nh §Ìo Ngang lµ mét bøc tranh thiªn nhiªn lóc chiÒu tµ, hïng vÜ, b¸t ng¸t, thÊp tho¸ng cã sù sèng cña con ng­êi nh­ng cßn hoang s¬, gîi c¶m gi¸c buån v¾ng lÆng.2. T©m tr¹ng cña nhµ th¬:? ViÖc t¶ c¶nh §Ìo Ngang cßn nh»m dông ý g×?? §ã lµ c¶m xóc t©m tr¹ng g×? - Buån nhí c« ®¬n (nghÖ thuËt t¶ c¶nh ngô t×nh – T×nh ®­îc thÓ hiÖn gi¸n tiÕp qua c¶nh)? §Æc biÖt, qua sù c¶m nhËn ©m thanh tiÕng “quèc quèc, gia gia”, nghÖ thuËt ch¬i ch÷, em hiÓu g× vÒ t©m tr¹ng cña nhµ th¬? - Nhí n­íc th­¬ng nhµ. + Th­¬ng nhµ (gia gia): t×nh c¶m nhí nhung da diÕt cña ng­êi n÷ sÜ khi xa gia ®×nh ®Ó tõ Th¨ng Long vµo Phó Xu©n nhËn chøc Cung trung gi¸o tËp. + Nhí n­íc (quèc quèc): sù hoµi niÖm vÒ dÜ v·ng, vÒ qu¸ khø vµng son thèng nhÊt liÒn mét d¶i non s«ng cña d©n téc, ®ã lµ sù phñ nhËn n­íc cña chÝnh quyÒn triÒu NguyÔn lóc bÊy giê, mét triÒu ®¹i mµ ®èi víi bµ còng nh­ nh÷ng sü phu B¾c Hµ cßn cã phÇn xa l¹. Hai c©u kÕt: trùc tiÕp béc lé c¶m xóc suy t­ cña ng­êi l÷ thø. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ mèi quan hÖ ý nghÜa cña c©u 7 vµ 8?Hai c©u kÕt: Dõng ch©n ®øng l¹i trêi non n­íc Mét m¶nh t×nh riªng ta víi ta. ---> §èi lËp 2 h×nh ¶nh:+ Trêi non n­íc: Kh«ng gian mªnh m«ng t¸ch biÖt, më ra nhiÒu chiÒu bao la b¸t ng¸t, réng lín (vò trô -hïng vÜ).+ Mét m¶nh t×nh riªng: Nçi t©m t­ khÐp kÝn (con ng­êi nhá nhoi ®¬n lÎ - thu hÑp).? ý nghÜa cña côm tõ “ta víi ta”?? Cã ý kiÕn cho r»ng: 7 c©u ®Çu t¶ c¶nh ngô t×nh, c©u 8 cùc t¶ nçi c« ®¬n cña t¸c gi¶. Em nghÜ sao vÒ ®iÒu nµy?Hai c©u kÕt: Dõng ch©n ®øng l¹i trêi non n­íc Mét m¶nh t×nh riªng ta víi ta.---> “Ta víi ta”: ®iÖp ®¹i tõ m×nh ®èi diÖn víi chÝnh m×nh, c« ®¬n lÎ loi tíi møc tuyÖt ®èi.---> C¸c con ch÷ c©u kÕt ®Òu mang mét nçi niÒm ®¬n chiÕc: “mét - m¶nh - t×nh - riªng – ta - ta”---> TÊt c¶ ®Òu cùc t¶ nçi buån thÇm lÆng c« ®¬n ®Õn tét cïng cña ng­êi l÷ thø. 3. Nghệ thuật – Ý nghĩa:? Sau khi ph©n tÝch, em nhËn ®­îc nh÷ng gi¸ trÞ g× tõ bµi th¬? (vÒ nghÖ thuËt, néi dung ý nghĩa của bài thơ)Nghệ thuật:- Sử dụng thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật.- Sử dụng bút pháp nghệ thuật tả cảnh ngụ tình.- Sử dụng nghệ thuật đối hiệu quả .- Sáng tạo trong việc sử dụng từ láy, từ đồng âm khác nghĩa gợi hình, gợi cảm.b. Ý nghĩa: Bµi th¬ thể hiện tâm trạng cô đơn thầm lặng, nỗi niềm hoài cổ của nhà thơ trước cảnh vật đèo NgangIII. LuyÖn tËp:Nãi tõ mét ®Õn 3 c©u v¨n nªu sù c¶m nhËn cña em sau khi häc xong bµi th¬.C¶nh §Ìo Ngang ngµy nay: TỔNG KẾT:1. Ñeøo Ngang thuoäc ñòa phaän naøo ?A. Ñaø NaüngB. Quaûng Bình D. Nôi giaùp ranh giöõa Haø Tónh vaø Quaûng Bình 2. Baøi thô “Qua Ñeøo Ngang” thuoäc theå thô naøo ?A. Song thaát luïc baùtC. Thaát ngoân baùt cuù Ñöôøng luaät B. Thaát ngoân töù tuyeät Ñöôøng luaätD. Nguõ ngoân töù tuyeät 3. Taùc giaû theå hieän taâm traïng gì qua baøi thô ?A. Yeâu say ñaém tröôùc khung caûnh cuûa queâ höông ñaát nöôùc.B. Ñau xoùt ngaäm nguøi tröôùc söï ñoåi thay cuûa queâ höông.C. Buoàn thöông da dieát khi phaûi soáng trong caûnh coâ ñôn.D. Coâ ñôn tröôùc thöïc taïi, da dieát nhôù veà quaù khöù cuûa ñaát nöôùc. C. Nôi giaùp ranh giöõa Ñaø Naüng vaø Quaûng BìnhHướng dẫn tự học:1. Häc thuéc bµi th¬: phiêm âm, dịch thơ2. Nhận xét về các cách biểu lộ cảm xúc của bà Huyện Thanh Quan trong bài thơ3. Chuẩn bị: Bài thơ: “Bạn đến chơi nhà” của Nguyễn KhuyếnĐọc văn bản.Trả lời câu hỏi phần đọc hiểu văn bảnChào tạm biệt