Bài giảng Ngữ văn 7: Thành ngữ

*TRƯỜNG THCS BẢN LẦUNGỮ VĂN 7GV: TỐNG THỊ THÚY NHẪNNước non lận đận một mình*Thân còlên thác xuống ghềnhbấy nay.lên thác xuống ghềnhI/ Thế nào là thành ngữ ?lên thác xuống ghềnh lên ghềnh xuống thác lên trên thác xuống dưới ghềnhvượt thác lội ghềnh- Không thể thay một vài từ trong cụm từ - Không thể chêm một vài từ khác vào cụm từ- Không thể đảo vị trí của các từ trong cụm từCấu tạocố định*lên thác xuống ghềnh Biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh b/ Nước non lận đận một mìnhThân cò lên thác xuống ghềnh bấy nayCó cấu tạo cố định Thành ngữ nghĩa chuyển (nghĩa bóng) Thác : Nước đổ từ đỉnh núi cao xuốngGhềnh : Chỗ nước không bằng phẳng phần đáy, độ nông sâu không xác định được.Việc làm vất vả, nguy hiểm.( Suy ra từ nghĩa đen )b/ Nhanh như chớp Rất nhanh , chỉ trong khoảnh khắc. ( Như ánh chớp loé lên rồi tắt ngay ) Nghĩa của thành ngữ Được hiểu thông qua phép chuyển nghĩa ( So sánh)Tại sao lại nói nhanh như chớp?Em hiểu nhanh như chớp có nghĩa là gì ?So sánhQuýt làm cam chịuẾch ngồi đáy giếng Năm châu, bốn bể Mẹ goá, con côi Mưa to, gió lớn Nhanh như chớpCột ICột II bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen của các từ tạo nên nó. Thông qua một số phép chuyển nghĩa như ẩn dụ, so sánh ...Đứng núi này trông núi nọĐứng núi nọ trông núi kiaĐứng núi này trông núi khácBa chìm bảy nổiBảy nổi ba chìm Lưu ý : Tuy thành ngữ có cấu tạo cố định nhưng một số ít thành ngữ vẫn có thể những biến đổi nhất định.*Hãy giải thích nghĩa của thành ngữ Khẩu phật tâm xà- Khẩu : Miệng- Phật :Tượng bằng gỗ hoặc đất nung để trong chùa tượng trưng cho lòng từ bi, độ lượng.- Tâm : Lòng- Xà : rắn  Miệng nói lời từ bi, thương người nhưng trong lòng lại nham hiểm, độc ác.Thành ngữ Hán ViệtMột số thành ngữ Hán Việt thường dùng : An cư lạc nghiệp Ác giả ác báo Đơn thương độc mã Đồng cam cộng khổ Mã đáo thành công Nhân vô thập toàn Thập tử nhất sinh Trường sinh bất lão- Tri âm tri kỉ II/ Sử dụng thành ngữ : a/ Thân em vừa trắng lại vừa tròn Bảy nổi ba chìm với nước non.( Hồ Xuân Hương )Vị ngữb/ Anh đã nghĩ  phòng khi tắt lửa tối đèn  thì em chạy sang ( Tô Hoài )Phụ ngữ Lời ăn tiếng nói biểu lộ văn hoá của con người.Sơn hào hải vị là những món ăn sang trọng thường được dùng trong phủ chúa.Thành ngữ có thể làm chủ ngữ, vị ngữ trong câu hoặc làm phụ ngữ trong cụm danh từ, cụm động từ, ..*Câu có dùng thành ngữ Câu không dùng thành ngữThân em vừa trắng lại vừa trònBảy nổi ba chìm với nước nonThân em vừa trắng lại vừa trònVất vả lận đận với nước non Anh đã nghĩ thương em  phòng khi tối lửa tắt đèn  thì em chạy sang Anh đã nghĩ thương em  phòng khi lỡ có chuyện gì  thì em chạy sang  Thành ngữ ngắn gọn, hàm súc, có tính hình tượng, tính biểu cảm cao.a. Đến ngày lễ Tiên Vương, các lang mang sơn hào hải vị, nem công chả phượng tới, chẳng thiếu thứ gì.a. Đến ngày lễ Tiên Vương, các lang mang sơn hào hải vị, nem công chả phượng tới, chẳng thiếu thứ gì.Bài tập 1-Sơn hào hải vị: Là những món ăn ngon quý hiếm được lấy trên rừng,dưới biển.Nem công chả phượng: Là những món ăn ngon, quý được trình bày đẹp.(Những món ăn của vua chúa ngày xưa)b. Sớm mồ côi cha mẹ, tứ cố vô thân, nay có người săn sóc đến mình, Thạch Sanh cảm động, vui vẻ nhận lời.b. Sớm mồ côi cha mẹ, tứ cố vô thân, nay có người săn sóc đến mình, Thạch Sanh cảm động, vui vẻ nhận lời.-Tứ cố vô thân:là mồ côi,không anh em họ hàng thân thích,nghèo khổ.c. Chốc đà mười mấy năm trời Còn ra khi đã da mồi tóc sươngc. Chốc đà mười mấy năm trờiCòn ra khi đã da mồi tóc sương.-Da mồi tóc sương: Chỉ người già ,tóc đã bạc,da đã nổi đồi mồi.Toùm taét truyeänEÁch ngoài ñaùy gieáng Lời .. tiếng nói Một nắng hai .. Ngày lành tháng .. No cơm ấm Bách . bách thắng Sinh ... lập nghiệpănsươngtốtáo chiến cơĐiền thêm yếu tố để thành ngữ được trọn vẹn :Bài tập 3*- Ăn trắng mặc trơn : giàu có, sung sướng- Gà trống nuôi con : đàn ông vợ chết, nuôi con.- Ván đã đóng thuyền : chuyện đã dĩ lỡ rồi- Mẹ tròn con vuông : sinh nở an toàn- Đèn tàn trước gió : sắp chết- Mò kim đáy bể : việc làm khó khăn- Lấy trứng chọi đá : hai bên không cân sức- Thọc gậy bánh xe : phá đám người khác- Khỉ ho cò gáy : nơi xa xôi vắng vẻ- Mèo mả gà đồng : trai gái lẳng lơ Bài tập 4Sưu tầm và giải nghĩa 10 thành ngữ chưa có trong SGK :.....................Chuột sa chĩnh gạoNhìn hình đoán thành ngữNước mắt cá sấuĐEM CON BỎ CHỢtrònvuôngTiềnNém tiền qua cửa sổTrống đánh xuôi, kèn thổi ngượcLên voi xuống chóMặt dơi tai chuộtRừng vàng biển bạcSJC9999Được voi đòi tiênđượcđòiĂn cháo đá bátSƠ ĐỒ TƯ DUY