Bài giảng Ngữ văn 7 tiết 128: Ôn tập phần tập làm văn

Tiết 128:ÔN TẬP PHẦN TẬP LÀM VĂNVề văn biểu cảmVề văn nghị luậnTiết 128: Ôn tập phần tập làm vănI. VỀ VĂN BIỂU CẢMThế nào là văn biểu cảm?Văn biểu cảm: là văn viết ra nhằm biểu đạt tình cảm, cảm xúc, sự đánh giá của con người đối với thế giới xung quanh và khêu gợi lòng đồng cảm nơi người đọc.Tiết 128: Ôn tập phần tập làm vănI. VỀ VĂN BIỂU CẢMHãy ghi lại tên các văn bản biểu cảm được học và đọc trong chương trình Ngữ văn 7, tập 1 (chỉ ghi các bài văn xuôi)?Câu 1: Cổng trường mở ra Mẹ tôi Một thứ quà của lúa non: Cốm Mùa xuân của tôi Sài Gòn tôi yêuTiết 128: Ôn tập phần tập làm vănI. VỀ VĂN BIỂU CẢMVăn biểu cảm có những đặc điểm gì? Hãy chỉ rõ những đặc điểm đó trong văn bản “Một thứ quà của lúa non: Cốm”Tiết 128: Ôn tập phần tập làm vănCâu2: Đặc điểm của văn biểu cảm: Mỗi bài văn tập trung biểu đạt một tình cảm chủ yếu Thể hiện tình cảm, tư tưởng, sự đánh giá của con người thông qua một hình ảnh cụ thể hoặc thổ lộ trực tiếp nỗi niềm, cảm xúc trong lòng Bài văn thường có bố cục 3 phần Tình cảm trong bài rõ ràng, chân thậtTiết 128: Ôn tập phần tập làm văn“Một thứ quà của lúa non: Cốm” thể hiện khá rõ đặc điểm tâm hồn và ngòi bút của Thạch Lam. Đó là nét tinh tế, nhạy cảm, tỉ mỉ, kĩ lưỡng trong từng cảm xúc thông qua sự quan sát và nhận xét cua tác giả. Tác giả đã tả hương vị đặc sắc của lúa non để gợi nhớ đến cốm và để nêu lên sự hình thành hạt cốm từ những tinh túy của thiên nhiên và sự khéo léo của con người. Tác giả nhận xét về tục dùng hồng, cốm làm đồ sêu tết của nhân dân ta+ Màu sắc : Màu xanh tươi của cốm như ngọc thạch quý+ Hương vị: Một thứ thanh đạm, một thứ ngọt sắc, hai thứ nâng đỡ cho nhau- Tác giả bàn về cách thưởng thức cốm bằng một cái nhìn thấu đáo và một thái độ văn hóa “Cốm không phải thứ quà của người ăn vội, ăn cốm phải ăn từng chút ít, thong thả và ngẫm nghĩ. Lúc bấy giờ ta mới thu lại trong cả cái hương vị ấy cái mùi thơm phức của lúa non, của hoa cỏ dại ven bờ; trong màu xanh của cốm cái tươi mát của lúa non và trong chất ngọt ngào của cốm cái dịu dàng thanh đạm của loài thảo mộc. Bài tập: Chỉ ra yếu tố miêu tả và tự sự trong đoạn văn sau và cho biết ý nghĩa của chúng?	Một mảng kỉ niệm lớn của đứa trẻ - đó là món ăn, đặc biệt là cái thứ dân Bắc gọi là quà bánh. Hồi nhỏ, chúng tôi không được cho tiền đến trường ăn quà, vì ba mẹ tôi cho rằng trẻ con sử dụng tiền sẽ hư! Đó quả là một thiệt thòi, vì dù trong cặp hoặc sau mui xe luôn xếp sẵn những quả chuối, quýt, bánh mật, thì những quả cấm vẫn là của quý. Đặc biệt là cái món thịt bò khô, anh chàng đi bán rao hàng bằng cách lắp xắp cái kéo, trên thùng gỗ bày đủ nước chấm, ớt, đu đủ xanh. Những sợi đu đủ màu ngọc thạch trắng, giòn, ớt đỏ và lá thơm xanh hợp thành một bức tranh tĩnh vật – kiệt tác đối với học trò(Trích “Quà bánh tuổi thơ”)- Yếu tố tự sự: “Hồi nhỏ  của quý”: bộc lộ nỗi mong muốn được thưởng thức một món quà mình thích.Yếu tố miêu tả: “Đặc biệt là  tuổi học trò” biểu lộ niềm thích thú đối với món thịt bò khô.=> Yếu tố tự sự và miêu tả giúp cho tính chất biểu cảm của đoạn văn trở nên chân thành, tự nhiên và xúc động. Khẳng định tình cảm nhớ nhung, lưu luyến của tác giả đối với những kỉ niệm tuổi thơ đặc biệt là đối với những món quà bánh dân dã.Tiết 128: Ôn tập phần tập làm vănI. VỀ VĂN BIỂU CẢMYếu tố tự sự và yếu tố miêu tả có vai trò gì trong văn biểu cảm? Tiết 128: Ôn tập phần tập làm vănI. VỀ VĂN BIỂU CẢMCâu 3,4: Vai trò của yếu tố tự sự và miêu tả trong văn biểu cảm Yếu tố tự sự: không nhằm mục đích kể chuyện mà quan trọng là gợi ra ý nghĩa sâu xa của sự việc buộc người ta nhớ lâu và suy nghĩ, cảm xúc về nó. Yếu tố miêu tả: gợi ra hình ảnh, màu sắc, đường nét của đối tượng qua đó giúp khơi gợi cảm xúc.=> Yếu tố miêu tả và tự sự trong văn biểu cảm không đơn thuần là tả, kể mà đều là phương tiện để khơi dậy và bộc lộ tình cảm, cảm xúc.Tiết 128: Ôn tập phần tập làm vănI. VỀ VĂN BIỂU CẢMKhi muốn bày tỏ tình thương yêu, lòng ngưỡng mộ, ngợi ca đối với một con người, sự vật, hiện tượng thì em phải nêu lên được điều gì của con người, sự vật, hiện tượng đó?Tiết 128: Ôn tập phần tập làm vănI. VỀ VĂN BIỂU CẢMCâu 5: a. Với con người: Miêu tả vẻ đẹp ngoại hình, lời nói, cử chỉ, vẻ đẹp tâm hồn, tính cách. Tình cảm của bản thân đối với những vẻ đẹp đó.b. Với cảnh đẹp: miêu tả vẻ đẹp riêng, ấn tượng, tình cảm đối với cảnh quan.Tiết 128: Ôn tập phần tập làm vănI. VỀ VĂN BIỂU CẢMNgôn ngữ biểu cảm đòi hỏi phải sử dụng các phương tiện tu từ như thế nào? Tiết 128: Ôn tập phần tập làm vănI. VỀ VĂN BIỂU CẢMCâu 6: 	Phương tiện tu từ thường dùng trong văn biểu cảm như so sánh, tương phản, câu hỏi tu từ, điệp ngữ, nhân hóaTiết 128: Ôn tập phần tập làm vănChỉ ra biện pháp tu từ đã được sử dụng trong các câu văn sau:Phương tiện tu từSài Gòn tôi yêu, Mùa xuân của tôiSài Gòn trẻ hoài như một cây tơ đang độ nón nà Một cái thú giang hồ êm ái như nhungcũng như lòng mình say sư một cái gì đóSài Gòn vẫn trẻ - tôi thì đương già Nắng sớm – đêm khuya, tĩnh lặng – náo động dập dìu xe cộ Đẹp quá đi, mùa xuân ơi!Tôi yêu Sài Gòn da diết, tôi yêu thời tiết trái chứng, tôi yêu phố phường Tôi yêu sông xanh núi tím, yêu đôi mày ai  Ai bảo non đừng thương nước, ai cấm được- Mùa xuân của tôi là mùa xuân có mưa riêu riêu, gió lành lành, có tiếng nhạn kêu trong đêm Tiết 128: Ôn tập phần tập làm vănChỉ ra biện pháp tu từ đã được sử dụng trong hai văn bản Sài Gòn tôi yêu và mùa xuân của tôi?Phương tiện tu từSài Gòn tôi yêu, Mùa xuân của tôi Sài Gòn trẻ hoài như một cây tơ đang độ nón nà Một cái thú giang hồ êm ái như nhungcũng như lòng mình say sư một cái gì đó Sài Gòn vẫn trẻ - tôi thì đương già Nắng sớm – đêm khuya, tĩnh lặng – náo động dập dìu xe cộ Đẹp quá đi, mùa xuân ơi! Tôi yêu Sài Gòn da diết, tôi yêu thời tiết trái chứng, tôi yêu phố phường Tôi yêu sông xanh núi tím, yêu đôi mày ai  Ai bảo non đừng thương nước, ai cấm được- Mùa xuân của tôi là mùa xuân có mưa riêu riêu, gió lành lành, có tiếng nhạn kêu trong đêm 1. So sánh2. Đối lập – tương phản3. Câu cảm thán5. Câu hỏi tu từ4. Điệp từ6. Liệt kêTiết 128: Ôn tập phần tập làm vănI. VỀ VĂN BIỂU CẢMCâu 7: Nối nội dung cột A với nội dung ở cột B sao cho tương ứngCột ACột B1. Nội dung văn bản biểu cảmCho người đọc thấy rõ nội dung biểu cảm và đánh giá của người viết2. Mục đích biểu cảmCâu cảm, so sánh, tương phản, câu hỏi tu từ, điệp từ3. Phương tiện biểu cảmCảm xúc, tâm trạng, tình cảm và đánh giá, nhận xét của người viết.Tiết 128: Ôn tập phần tập làm vănI. VỀ VĂN BIỂU CẢMCâu 7: Nối nội dung cột A với nội dung ở cột B sao cho tương ứngCột ACột B1. Nội dung văn bản biểu cảmCho người đọc thấy rõ nội dung biểu cảm và đánh giá của người viết2. Mục đích biểu cảmCâu cảm, so sánh, tương phản, câu hỏi tu từ, điệp từ3. Phương tiện biểu cảmCảm xúc, tâm trạng, tình cảm và đánh giá, nhận xét của người viết.Tiết 128: Ôn tập phần tập làm vănI. VỀ VĂN BIỂU CẢMCâu 8: Điền vào ô trống dưới đây nội dung khái quát trong bố cục bài văn biểu cảmI. Mở bàiII. Thân bài III. Kết bàiTiết 128: Ôn tập phần tập làm vănI. VỀ VĂN BIỂU CẢMCâu 8: Điền vào ô trống dưới đây nội dung khái quát trong bố cục bài văn biểu cảmI. Mở bàiII. Thân bài III. Kết bài Giới thiệu đối tượng biểu cảm Nêu cảm xúc, tâm trạng, đánh giá khái quát về đối tượng Khai triển cụ thể từng cảm xúc, tâm trạng gắn với những đặc điểm nổi bật của đối tượng Khái quát lại tâm tư, tình cảm với đối tượngLUYỆN TẬPTiết 128: Ôn tập phần tập làm vănBài 1: Chọn trong các từ ngữ: tình cảm, cảm xúc, sự đánh giá, đồng cảm điền vào chỗ trống trong câu sau để có được định nghĩ đúng trong văn biểu cảm	Văn biểu cảm là văn bản viết ra nhằm biểu đạt .. của con người đối với thế giới xung quanh và khơi gợi lòng ở người đọc.Bài 2: Yêu cầu quan trọng nhất với bài văn biểu cảm là gì?	A. Sự việc phải cụ thể C. Cảm xúc phải chân thật	B. tưởng tượng phải bay bổng D. Văn viết phải hấp dẫnTiết 128: Ôn tập phần tập làm vănBài 1: Chọn trong các từ ngữ: tình cảm, cảm xúc, sự đánh giá, đồng cảm điền vào chỗ trống trong câu sau để có được định nghĩ đúng trong văn biểu cảm	Văn biểu cảm là văn bản viết ra nhằm biểu đạt tình cảm, cảm xúc, sự đánh giá của con người đối với thế giới xung quanh và khơi gợi lòng đồng cảm ở người đọc.Bài 2: Yêu cầu quan trọng nhất với bài văn biểu cảm là gì?A. Sự việc phải cụ thể C. Cảm xúc phải chân thậtB. tưởng tượng phải bay bổng D. Văn viết phải hấp dẫnCTiết 128: Ôn tập phần tập làm vănBài 3: Viết một đoạn văn ngắn (5-7 câu) nêu cảm nghĩ về một người thân trong gia đình?* Gợi ý:	Trong gia đình, người em dành tình cảm nhiều nhất là bà. Bà em năm nay đã hơn bảy mươi tuổi rồi nhưng vẫn khỏe mạnh và minh mẫn lắm! Mái tóc bà bạc trắng như cước, được búi gọn lên trông rất đẹp. Đôi mắt bà hiền từ, nhân hậu và đôi môi luôn nở nụ cười ấp ám, cởi mở. Nhớ lại hồi còn nhỏ, vào buổi tối, trên chiếc võng cũ bà thường ôm em vào lòng và kể cho em nghe những câu chuyện cổ tích rất hay như Tấm Cám, Thạch Sanh Được sống trong vòng tay âu yếm của bà em cảm thấy rất sung sướng và hạnh phúc. Em rất yêu quý bà và tự hứa sẽ học thật giỏi để bà vui lòng.DẶN DÒ Hoàn thiện bài tập trên lớp Chuẩn bị bài sau “Ôn tập tập làm văn” phần II. Văn nghị luận (Soạn bài theo câu hỏi SGK tr 139)