Bài giảng Ngữ văn 8 Bài 21- Tiết 90: Câu trần thuật

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo và các em học sinhVề dự tiết Văn- Lớp 8CGiáo viên: Lâm Thị NgọcBài 21- Tiết 90:Câu trần thuật Ví dụ :Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêunước của dân ta . Chúng ta có quyền tự hào về những trang sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung,  Chúng ta phải nghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng. (Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta)b) Thốt nhiên một người nhà quê, mình mẩy lấm láp, quần áo ướt đầm, tất tả chạy xông vào, thở không lời:Bẩm  quan lớn  đê vỡ mất rồi! ( Phạm Duy Tốn, Sống chết mặc bay)c) Cai Tứ là một người đàn ông thấp và gày, tuổi độ bốn lăm, năm mươi. Mặt lão vuông nhưng hai má hóp lại. ( Lan Khai, Lầm than)d) Ôi Tào Khê! Nước Tào Khê làm đá mòn đấy! Nhưng dòng nước Tào Khê không bao giờ cạn chính là lòng chung thủy của ta! ( Nguyên Hồng, Một thời văn thơ) (1)(2)(3)(1)(2)(2)(3)(1)VÝ dô a:+ C©u 1: Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta. + C©u 2: Chúng ta có quyền tự hào về những trang sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung,  Dïng ®Ó trình bµy suy nghÜ cña ng­êi viÕt vÒ truyÒn thèng chèng gi¾c ngo¹i x©m cña d©n téc ta+ C©u 3: Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùngDùng để yêu cầu, nhắc nhở trách nhiệm của những người hôm nay.Ví dụ b: + Câu 1: Thốt nhiên một người nhà quê, mình mẩy lấm láp, quần áo ướt đầm, tất tả chạy xông vào, thở không ra lời: Dïng ®Ó kÓ. + Câu 2: Bẩm  quan lớn  đê vỡ mất rồi!Dïng ®Ó th«ng b¸o.Ví dụ c: + Câu 1: Cai Tứ là một người đàn ông thấp và gày, tuổi độ bốn lăm, năm mươi. + Câu 2: Mặt lão vuông nhưng hai má hóp lại.Dùng để miêu tả hình thức của Cai Tứ.Ví dụ d: + Câu 2: Nước Tào Khê làm đá mòn đấy! Dùng để nhận định. + Câu 3: Nhưng dòng nước Tào Khê không bao giờ cạn chính là lòng chung thuỷ của taDùng để bộc lộ tình cảm, cảm xúc. Ví dụ :Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêunước của dân ta . Chúng ta có quyền tự hào về những trang sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung,  Chúng ta phải nghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng. (Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta)b) Thốt nhiên một người nhà quê, mình mẩy lấm láp, quần áo ướt đầm, tất tả cả chạy xông vào, thở không lời:Bẩm  quan lớn  đê vỡ mất rồi! ( Phạm Duy Tốn, Sống chết mặc bay)c) Cai Tứ là một người đàn ông thấp và gày, tuổi độ bốn lăm, năm mươi. Mặt lão vuông nhưng hai má hóp lại. ( Lan Khai, Lầm than)d) Ôi Tào Khê! Nước Tào Khê làm đá mòn đấy! Nhưng dòng nước Tào Khê không bao giờ cạn chính là lòng chung thủy của ta! ( Nguyên Hồng, Một thời văn thơ) (1)(2)(3)(1)(2)(2)(3)(1)Ghi nhớ: Câu trần thuật không có đặc điểm hình thức của các kiểu câu nghi vấn, cầu khiến, cảm thán; thường dùng để kể, thông báo, nhận định, miêu tả, Ngoài những chức năng chính trên đây, câu trần thuật còndùng để yêu cầu, đề nghị hay bộc lộ tình cảm, cảm xúc,( vốn là chức năng chính của những kiểu câu khác). Khi viết, câu trần thuật thường kết thức bằng dấu chấm, nhưng đôi khi nó có thể kết thúc bằng dấu chấm than hoặcdấu chấm lửng. Đây là kiểu câu cơ bản và được dùng phổ biến nhất trong giao tiếp.- Việt Nam có rất nhiều danh lam thắng cảnh như: Hồ BaBể, Động Phong Nha, Vịnh Hạ Long,- Chúng tôi nguyện đem xương thịt của mình theo minhcông, cùng với thanh gươm thần này để báo đền Tổ quốc!( Sự tích Hồ Gươm)-Bán rồi! Họ vừa bắt xong.( Lão Hạc)Ví dụ:Bài tập 1: Hãy xác định kiểu câu và chức năng của những câu sau đây: Thế rồi Dế Choắt tắt thở. Tôi thương lắm. Vừa thương vừa ăn năn tội mình. ( Tô Hoài, Dế mèn phiêu lưu kí)b) Mã Lương nhìn cây bút bằng vàng sáng lấp lánh, em sungsướng reo lên:Cây bút đẹp quá! Cháu cảm ơn ông! Cảm ơn ông! ( Cây bút thần)Cả 3 câu đều là câu trần thuật: + Câu 1: Dùng để kể. + Câu 2 và câu 3: Dùng để bộc lộ, tình cảm, cảm xúc của Dế Mèn đối với cái chết của Dế Choắt.Câu 1,3,4 là câu trần thuật; câu 2 là câu cảm thán. + Câu 1: Dùng để kể. + Câu 2: Bộc lộ cảm xúc của Mã Lương khi nhìn thấy cây bút ( thích thú). + Câu 3 và câu 4: bộc lộ cảm xúc của Mã Lương( vui mừng, sung sướng).(1)(2)(3)(3)(2)(1)(4)2) Bài tập 2: Đọc câu thứ hai trong phần dịch nghĩa của bài thơ Ngắm trăng của Hồ Chí Minh( Trước cảnh đẹp đêm nay biết làm thế nào?) và câu thứ hai trong phần dịch thơ ( Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ). Cho nhận xét về kiểu câu và ý nghĩa của hai câu đó.Khác nhau về kiểu câu: - Câu thơ: “ Trước cảnh đẹp đêm nay biết làm thế nào?” là câu nghi vấn. - Câu thơ:“ Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ” là câu trần thuật.Giống nhau về nghĩa: đêm trăng đẹp đã khiến nhà thơ xúc động mãnh liệt và muốn làm một điều gì đó( tuy nhiên giá trị biểu đạt của câu thơ ở phần dịch nghĩa lại cao hơn vì đã thể hiện được sự rung động mạnh mẽ của tác giả) 3) Bài tập 3: Xác định ba câu sau đây thuộc kiểu câu nào và được sử dụng để làm gì. Hãy nhận xét sự khác biệt về ý nghĩa của những câu này.a) Anh tắt thuốc lá đi! ( Câu cầu khiến)Anh có thể tắt thuốc lá được không? (Câu nghi vấn)c) Xin lỗi ở đây không được hút thuốc lá. (Câu trần thuật)Mục đích sử dụng: 3 câu đều dùng để cầu khiến.Sự khác biệt về ý nghĩa: câu b và câu c thể hiện ý cầu khiến( thái độ của người nói) nhẹ nhàng, nhã nhặn và lịch sự hơn câu a.4) Bài tập 4: Những câu sau đây có phải là câu trần thuật không? Những câu này dùng để làm gì?Đêm nay, đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì cất dở mẻ rượu, em chịu khó thay anh, đến sáng thì về. ( Thạch Sanh)b) Tuy thế, nó vẫn thì thầm vào tai tôi:“ Em muốn cả anh cùng đi nhận giải.” ( Tạ Duy Anh, Bức tranh của em gái tôi)Kiểu câu: - Ý a: Là câu cầu khiến=> Dùng để đề nghị. - Ý b: + Câu 1: Là câu trần thuật=> Dùng để kể. + Câu 2: Là câu cầu khiến=> Dùng để đề nghị.(1)(2)Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo và các em