Bài giảng Ngữ văn 8 - Hướng dẫn đọc hiểu Lão Hạc (Nam Cao)

Lóo HạcNam CaoTiết 13,14 lão hạc (Nam Cao )I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm:1. Tác giả: 2. Tác phẩmII. Đọc- hiểu văn bản:1.Đọc- tóm tắt:2. Chú thích:3. Bố cục:4. Phân tích. a. Nhân vật lão Hạc * Tâm trạng của lão Hạc sau khi bán cậu Vàng.* Cái chết của Lão Hạc:b. Nhân vật ông giáo: c. Tổng kết: (Ghi nhớ/ SGK). - Cố vui vẻ, cười như mếu, đôi mắt ầng ậng nước, mặt đột nhiên co rúm lại... lão hu hu khóc. =>Nỗi đau đớn, xót xa cứ tăng dần=> Miêu tả cử chỉ, ngoại hìnhCon người có trái tim vô cùng nhân hậu, sống rất tình, thủy chung và trong sạch Lão vật vã trên giường, đầu tóc rũ rượi, quần áo xộc xệch, mắt long sòng sọc, bọt mép sùi ra khắp người, chốc chốc lại giật mạnh nẩy lên. => 1 loạt các từ tượng hình và tượng thanh => Hình ảnh cụ thể, sinh động về cái chết dữ dội, thê thảm => Nhân cách cao thượng, không phiền lụy đến người xung quanh, hi sinh vì con, khẳng định phẩm chất của mình nhờ tâm hồn nặng hơn gấp trăm lần thể xác.- Lúc đầu ông giáo chưa hiểu lão và có phần dửng dưng với chuyện con chó.- Cũng từng có nỗi đau như L Hạc vì phải bán sách. - cũng nghèo túng không hơn gì L Hạc,.Ông là người có chiều sâu tâm lí và thấm đượm triết lí nhân sinh thâm trầm và sâu sắc. Đó chính là tình thương, nỗi buồn của người trí thức III. Luyện tập:Nam Cao1915-1951Tờn khai sinh Trần Hữu TriQuờ: làng Đại Hoàng, phủ Lớ Nhõn ( nay là xó Hũa Hậu, huyện Lớ Nhõn), tỉnh Hà Nam.Là nhà văn hiện thực xuất sắc với những tỏc phẩm viết về người nụng dõn nghốo đúi bị vựi dập và những trớ thức nghốo sống mũn mỏi, bế tắc trong xó hội cũ.Sau Cỏch Mạng, ụng chõn thành, tận tụy sỏng tỏc phục vụ khỏng chiếnễng hy sinh trờn đường cụng tỏc ở vựng sau lưng địch.Được Nhà nước truy tặng giải thưởng Hồ Chớ Minh về văn học nghệ thuật ( 1996).Tỏc phẩm chớnhTruyện dài: Sống mũn ( 1944), truyện ngắn Đụi mắt ( 1948)Tập Nhật kớ Ở rừng ( 1948)Truyện ngắn: Chớ Phốo ( 1941), Trăng sỏng ( 1942), Đời thừa ( 1943), Lóo Hạc (1943), Một đỏm cưới ( 1944)Bỳt kớ Chuyện biờn giới ( 1951)Lóo Hạc là một trong những truyện ngắn xuất sắc nhất viết về người nụng dõn của Nam Cao, đăng bỏo lần đầu năm 1943)Đọc tỏc phẩmcú vai trũ quan trọng để cảm nhận được những đặc sắc của truyện ngắn nàyTõm trạng, tỡnh cảm của cỏc nhõn vật trong truyện được biểu hiện qua ngụn ngữ đối thoại và độc thoại.Lời của lóo Hạc khi chua chỏt, xút xa,lỳc chậm chói,nằn nỡLời vợ ụng giỏo khi núi về lóo Hạc thỡ lạnh lựng, dứt khoỏt.Lời của Binh Tư lại đầy vẻ nghi ngờ, mỉa mai.Lời của ụng giỏo( người kể chuyện) khi thỡ từ tốn, lỳc lại cất lờn xút xa, thương cảm với những đoạn độc thoại nội tõm* Giọng điệu đọc sẽ là một thước đo chõn thực mức độ thõm nhập tỏc phẩm.Túm tắt tỏc phẩmCỏc ý chớnhTỡnh cảnh lóo Hạc: Nhà nghốo, vợ đó mất, chỉ cũn đứa con trai. Anh ta phẫn chớ vỡ khụng cú tiền cưới, bỏ đi làm phu đồn điền cao su biền biệt, một năm rồi chẳng cú tin tức gỡ.Tỡnh cảm của lóo Hạc với con chú vàng: con chú như người bạn để làm khuõy, như kỉ vật của đứa con trai.Sự tỳng quẫn ngày càng đe hành hạ lóo Hạc: sau trận ốm nặng kộo dài, lóo yếu người ghờ lắm, đồng tiền bấy lõu nay dành dụm cạn kiệt, lóo khụng cú việc.Lóo Hạc ngậm ngựi bỏn “ cậu vàng” rồi chọn cho mỡnh một cỏi chết thật đau đớn, ngậm ngựi.Cõu hỏi thảo luậnPhõn tớch diễn biến tõm trạng của lóo Hạc xung quanh việc bỏn chú. Qua đú, em thấy lóo Hạc là người như thế nào?Phõn tớch tõm trạng lóo HạcQua nhiều lần lóo Hạc núi đi núi lại ý định bỏn cậu Vàng, cú thế thấy lóo đó suy tớnh, đắn đo nhiều lắm. Lóo coi việc này rất hệ trọng bởi “ cậu Vàng” là người bạn thõn thiết, là kỉ vật mà con trai lóo rất thương yờu.Sau khi bỏn “cậu Vàng”, lóo Hạc cứ day dứt, õn hận vỡ già bằng này tuổi đầu rồi mà cũn đỏnh lừa một con chú. Cả đời, ụng già nhõn hậu này nào đó lỡ lừa ai. Bộ dạng, cử chỉ lóo Hạc khi kể lại với ụng giỏo chuyện bỏn chúLóo cố làm ra vẻ vui vẻ. Nhưng trụng lóo cười như mếu và đụi mắt lóo ầng ậng nước.Mặt lóo đột nhiờn co rỳm lại. Những nếp nhăn xụ lại với nhau, ộp cho nước mắt chảy ra. Cỏi đầu lóo nghẹo về một bờn và cỏi miệng múm mộm của lóo mếu như con nớt. Lóo hu hu khúcXung quanh việc lóo Hạc bỏn cậu Vàng, chỳng ta nhận ra đõy là người sống rất tỡnh nghĩa, thủy chung, rất trung thực. Đặc biệt, ta càng thấm thớa lũng thương con sõu sắc của người cha nghốo khổ. Từ ngày con trai phẫn chớ bỏ đi phu đồn điền vỡ khụng cú tiền cưới vợ, cú lẽ lóo vừa mong mỏi đợi chờ vừa luụn mang tõm trạng ăn năn, cảm giỏc “mắc tội” vỡ khụng lo liệu nổi cho con. Người cha tụi nghiệp này cũn mang cảm giỏc day dứt vỡ đó khụng cho con bỏn vườn lấy vợ.CáI chết của lão Hạc được miêu tả như thế nào?*************Em hiểu thế nào về nguyờn nhõn cỏi chết của lóo Hạc?í nghĩa cỏi chếtthể hiện lũng thương con vụ hạnThể hiện lũng tự trọng cao độ Cú ý nghĩa tố cỏo xó hội sõu sắcCỏi chết của lóo Hạc cú ý nghĩa như thế nào? Em hiểu gỡ về người nụng dõn VN trước cỏch mạng thỏng Tỏm qua nhõn vật Lóo Hạc?Cuộc sống cực khổPhẩm chất tốt đẹp Cú tinh thần phản phỏngThỏi độ, tỡnh cảm của nhõn vật “ tụi” đối với lóo Hạc?Thỏi độ của nhõn vật “tụi” khi nghe lóo Hạc kể chuyệnNhững ý nghĩa của nhõn vật “tụi” về tỡnh cảm,nhõn cỏch của lóo Hạc.Khi nghe Binh Tư cho biết lóo Hạc xin hắn bả chú để bắt một con chú hàng xúm thỡ nhõn vật “tụi” cảm thấy cuộc đời quả thậtđỏng buồn, nhưng khi chứng kiến cỏi chết đau đớn của lóo Hạc, “tụi” lại nghĩ: Khụng! Cuộc đời chưa hẳn đó đỏng buồn, hay vẫn đỏng buồn nhưng lại đỏng buồn theo một nghĩa khỏc. Em hiểu ý nghĩ đú của nhõn vật tụi như thế nào?Trong truyện này, chi tiết lóo Hạc xin bả chú của Binh Tư cú một vị trớ nghệ thuật quan trọng.Nú chứng tỏ ụng lóo giàu lũng tự trọng ấy đó đi đến quyết định cuối cựng.Nú cũn cú ý nghĩa đỏnh lừa - chuyển ý nghĩ tốt đẹp của ụng giỏo và người đọc về lóo Hạc sang một hướng trỏi ngược. Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thờm đỏng buồn - nú đẩy những con người đỏng kớnh như lóo Hạc đến con đường cựng, bị tha húa. Với cõu núi của Binh Tư: - Lóo làm bộ đấy! Thật ra lóo chỉ tẩm ngẩm thế, nhưng cũng ra phết chứ chả vừa đõutỡnh huống truyện được đẩy lờn đỉnh điểm.Cỏi chết đau đớn của lóo Hạc lại khiến ụng giỏo giật mỡnh mà ngẫm nghĩ về cuộc đời. Cuộc đời chưa hẳn đó đỏng buồn bởi may mà ý nghĩa trước đú của mỡnh đó khụng đỳng, bởi cũn đú những người cao quý như lóo Hạc.Nhưng cuộc đời lại đỏng buồn theo nghĩa: Con người cú nhõn cỏch cao đẹp như lóo Hạc mà khụng được sống. Sao ụng lóo đỏng thương, đỏng kớnh như vật mà phải chịu cỏi chết vật vó, dữ dội đến thế này!Tại sao lóo Hạc lại tự tử bằng cỏch ăn bả chú?Sao lóo khụng chọn cỏi chết lặng lẽ, ờm dịu hơn?- Dường như ở cỏch lựa chọn này cú một ý muốn tự trừng phạt ghờ gớm. - Nú càng chứng tỏ đức tớnh trung thực, lũng tự trọng đỏng quý ở lóo Hạc.- Cỏi chết càng gõy ấn tượng mạnh ở người đọc.Theo em cỏi hay của truyện thể hiện rừ nhất ở những điểm nào?* Ngụn ngữ sinh động, ấn tượng, giàu tớnh tạo hỡnh và sức gợi cảm* Bỳt phỏp khắc họa nhõn vật* Nghệ thuật kể chuyện: dẫn dắt, tạo tỡnh huống, gỡ nỳtViệc truyện được kể bằng lời của nhõn vật “ tụi” đem lại hiệu quả nghệ thuật gỡ?Nhờ cỏch kể này, cõu chuyện trở nờn gần gũi, chõn thực. Tỏc giả như kộo người đọc cựng nhập cuộc, cựng sống, chứng kiến với cỏc nhõn vật. Vỡ thế, ở đõy khụng hề gợn lờn một chỳt nghi ngờ về sự tưởng tượng, sắp xếp mà người đọc thấy đỳng là cõu chubyện thực của đời đó diễn ra.Khi tỏc giả nhập vai thành nhõn vật “tụi” để kể ở ngụi thứ nhất, cõu chuyện được dẫn dắt tự nhiờn, linh hoạt. Cốt truyện cú thể được linh hoạt dịch chuyển khụng gian, thời gian, cú thể kết hợp tự nhiờn giữa kể với tả, với hồi tưởng bộc lộ trữ tỡnh.Chọn cỏch kể này, tỏc phẩm cú nhiều giọng điệu. Tỏc phẩm cú thể vừa tự sự vừa trữ tỡnh, đặc biệt cú khi hũa lẫn những triết lớ sõu sắc. Vỡ thế, truyện ngắn Lóo Hạc cũng như nhiều tỏc phẩm khỏc của Nam Cao- kết hợp nhuần nhuyễn giữa hiện thực với trữ tỡnh.Em hiểu gì về nhà văn Nam Cao qua đoạn văn sau:Chao ụi! Đối với những người ở quanh ta, nếu ta khụng cố tỡm mà hiểu họ, thỡ ta chỉ thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổitũan những cớ để cho ta tàn nhẫn; khụng bao giờ ta thấy họ là những người đỏng thương, khụng bao giờ ta thương.Đõy là lời triết lớ lẫn cảm xỳc trữ tỡnh xút xa của Nam Cao.Với triết lớ trữ tỡnh này, Nam Cao khẳng định một thỏi độ sống, một cỏch ứng xử mang tinh thần nhõn đạo: cần phải biết quan sỏt, suy nghĩ đầy đủ về những con người hàng sống quanh mỡnh, cần phải nhỡn nhận họ bằng lũng đồng cảm, bằng đụi mắt của tỡnh thương. Vấn đề “đụi mắt” này đó trở thành một chủ đề sõu sắc, nhất quỏn ở sỏng tỏc của Nam Cao. ễng cho rằng con người chỉ xứng đỏng với danh nghĩa con người khi biết đồng cảm với mọi người xung quanh, khi biết nhỡn ra và trõn trọng, nõng niu những điều đỏng thương, đỏng quý ở họ.Nam Cao đó nờu lờn một phương phỏp đỳng đắn, sõu sắc khi đỏnh giỏ con người: Ta cần biết tự đặt mỡnh vào cảnh ngộ cụ thể của họ thỡ mới cú thể hiểu đỳng, cảm thụng đỳng.Qua đoạn trớch Tức nước vỡ bờ và truyện ngắn Lóo Hạc em hiểu thế nào về cuộc đời và tớnh cỏch người nụng dõn trong xó hội cũ?Qua cỏc tỏc phẩm này người đọc hiểu được tỡnh cảnh nghốo khổ, bế tắc của tầng lớp nụng dõn bần cựng trong xó hội thực dõn nửa phong kiến.Từ cỏc tỏc phẩm này, chỳng ta thấy được vẻ đẹp tõm hồn cao quý, lũng tận tụy hi sinh vỡ người thõncủa người nụng dõn.Gợi ý Truyện ngắn Lóo Hạc đó thể hiện một cỏch chõn thực, cảm động số phận đau thương của người nụng dõn trong xó hội cũ và phẩm chất cao quý tiềm tàng của họ. Đồng thời, truyện cũn cho thấy tấm lũng yờu thương, trõn trọng đối với người nụng dõn và tài năng nghệ thuật xuất sắc của nhà văn Nam Cao, đặc biệt trong việc miờu tả tõm lớ nhõn vật và cỏch kể chuyện.Ghi nhớ