Bài giảng Ngữ văn 8 - Luyện từ và câu Tiết 79: Câu nghi vấn (Tiếp theo)

1/ Bài tập (SGK 20):III/ NHỮNG CHỨC NĂNG KHÁC: a) Năm nay đào lại nở Không thấy ông đồ xưa Những người muôn năm cũ Hồn ở đâu bây giờ ? (Vũ Đình Liên – Ông đồ)a) Những người muôn năm cũ Hồn ở đâu bây giờ? b) Mày định nói cho cha mày nghe đấy à?c) Đê vỡ rồi !... Đê vỡ rồi, thời ông cách chúng cổ chúng mày, thời ông bỏ tù chúng mày! Có biết không?  Lính đâu? Sao bay dám để cho nó chạy xồng xộc vào đây như vậy? Không còn phép tắc gì nữa à? ( Phạm Duy Tốn – Sống chết mặc bay)c) Có biết không?...lính đâu? Sao bay dám ... như vậy? Không còn phép tắc gì nữa à?d. Một người hàng ngày  há chẳng phảicủa văn chương?Tiết 79: CÂU NGHI VẤN (Tiếp)d) Một người hằng ngày chỉ cặm cụi lo lắng vì mình, thế mà khi xem truyện hay ngâm thơ có thể vui, buồn, giận cùng những người ở đâu đâu, há chẳng phải là chứng cớ cho cái mãnh lực lạ lùng của văn chương hay sao ? (Hoài Thanh - Ý nghĩa văn chương)b) Cai lệ không để cho chị được nói được hết câu, trợn ngược hai mắt, hắn quát : - Mày định nói cho cha mày nghe đấy à? (Ngô Tất Tố -Tắt đèn) e) Đến lượt bố tôi ngây người ra như không tin vào mắt mình : - Con gái tôi vẽ đấy ư? Chả lẽ lại đúng là nó, cái con Mèo hay lục lọi ấy ! (Tạ Duy Anh – Bức tranh của em gái tôi)e. Con gái tôi vẽ đấy ư? Chả lẽ lại đúng là nó, cái con Mèo hay lục lọi ấy ! a)  bộc lộ tình cảm, cảm xúc. (sự hoài niệm, tiếc nuối) . b) đe dọa. c)  đe dọa. e)  bộc lộ cảm xúc. (sự ngạc nhiên). d)  khẳng định.Tiết 79: CÂU NGHI VẤN (Tiếp)III/ NHỮNG CHỨC NĂNG KHÁC:a) Những người muôn năm cũ Hồn ở đâu bây giờ? b) Mày định nói cho cha mày nghe đấy à?c) Có biết không?...lính đâu? Sao bay dám ... như vậy? Không còn phép tắc gì nữa à?d. Một người hàng ngày  há chẳng phảicủa văn chương?e. Con gái tôi vẽ đấy ư ? Chả lẽ lại đúng là nó, cái con Mèo hay lục lọi ấy ! 1/ Bài tập (SGK 20):1/ Bài tập (SGK 20):III/ NHỮNG CHỨC NĂNG KHÁC:Những người muôn năm cũ Hồn ở đâu bây giờ ? b) Mày định nói cho cha mày nghe đấy à ?c) Có biết không ?...lính đâu ? Sao bay dám ... như vậy ? Không còn phép tắc gì nữa à ?d. Một người hàng ngày  há chẳng phảicủa văn chương hay sao ?Tiết 79: CÂU NGHI VẤN (Tiếp)e. Con gái tôi vẽ đấy ư ? Chả lẽ lại đúng là nó, cái con Mèo hay lục lọi ấy ! 2) Ghi nhớ - SGK trang 22 Tiết 79: CÂU NGHI VẤN (Tiếp)Ví dụ: Hay là em nghĩ thế nàySong anh có cho phép nói em mới dám nói. (Dế Mèn phiêu lưu kí – Tô Hoài)III/ NHỮNG CHỨC NĂNG KHÁC:1/ Bài tập (SGK 20):Tiết 79: CÂU NGHI VẤN (Tiếp)III/ NHỮNG CHỨC NĂNG KHÁC:IV/ LUYỆN TẬP : 1. Bài tập 1 (SGK 22):a) Hỡi ơi lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết... Một người như thế ấy !... Một người đã khóc vì trót lừa một con chó !... Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên lụy đến hàng xóm, láng giềng Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư ? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn... (Nam Cao, Lão Hạc)a. Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư ? => Bộc lộ tình cảm, cảm xúc (sự ngạc nhiên)Tiết 79: CÂU NGHI VẤN (Tiếp)III/ NHỮNG CHỨC NĂNG KHÁC:IV/ LUYỆN TẬP : 1. Bài tập 1 (SGK 22):b. Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan ? Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới ? Đâu những bình minh cây xanh nắng gội, Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng ? Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt, Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật ? - Than ôi? Thời oanh liệt nay còn đâu ? (Thế Lữ, Nhớ rừng)a. Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư ? => Bộc lộ tình cảm, cảm xúc (sự ngạc nhiên)b. Trong cả đoạn thơ, trừ câu “Than ôi!”, tất cả các câu còn lại đều là câu nghi vấn => Phủ định, bộc lộ tình cảm, cảm xúcTiết 79: CÂU NGHI VẤN (Tiếp)IV/ LUYỆN TẬP : 1. Bài tập 1 (SGK 22):c. Một chiếc lá rụng là một biểu hiện cho một cảnh biệt ly. Vậy thì sự biệt ly không chỉ có một nghĩa buồn rầu, khổ sở. Sao ta không ngắm sự biệt ly theo tâm hồn một chiếc lá nhẹ nhàng rơi ? (Khái Hưng, Lá rụng) a Bộc lộ tình cảm, cảm xúc (sự ngạc nhiên) b. Phủ định, bộc lộ tình cảm, cảm xúcd) Vâng, thử tưởng tượng một quả bong bóng không bao giờ vỡ, không thể bay mất, nó cứ còn mãi như một vật lì lợm Ôi, nếu thế thì còn đâu là quả bóng bay ? (Hoàng Phủ Ngọc Tường, Người ham chơi) => Dùng để cầu khiến, bộc lộ tình cảm, cảm xúcc. Sao ta không ngắm sự biệt ly theo tâm hồn một chiếc lá nhẹ nhàng rơi ?d. Ôi, nếu thế thì còn đâu là quả bóng bay ?=> Dùng để phủ định và bộc lộ tình cảm, cảm xúcTiết 79: CÂU NGHI VẤN (Tiếp)III/ NHỮNG CHỨC NĂNG KHÁC:IV/ LUYỆN TẬP : 1. Bài tập 2 (SGK 22):a) - Sao cụ lo xa quá thế ? Cụ còn khỏe lắm, chưa chết đâu mà sợ! Cụ cứ để tiền ấy mà ăn, lúc chết hãy hay! Tội gì bây giờ nhịn đói mà tiền để lại ? - Không, ông giáo ạ! Ăn mãi hết đi thì đến lúc chết lấy gì mà lo liệu ? (Nam Cao, Lão Hạc)a. - Sao cụ lo xa quá thế ? Tội gì bây giờ nhịn đói mà tiền để lại ? Ăn mãi hết đi thì đến lúc chết lấy gì mà lo liệu ? => Phủ định- Thay thế câu có ý nghĩa tương đương:+ Cụ không nên lo xa quá như thế !+ Không nên nhịn đói mà để tiền lại.+ Ăn hết thì lúc chết không có tiền để mà lo liệu.Tiết 79: CÂU NGHI VẤN (Tiếp)III/ NHỮNG CHỨC NĂNG KHÁC:IV/ LUYỆN TẬP : 1. Bài tập 1 (SGK 22):d. Vua sai lính điệu em bé vào, phán hỏi: - Thằng bé kia, mày có việc gì ? Sao lại đến đây mà khóc ?	 (Em bé thông minh) => Phủ địnha. - Sao cụ lo xa quá thế ? Tội gì bây giờ nhịn đói mà tiền để lại ? Ăn mãi hết đi thì đến lúc chết lấy gì mà lo liệu ? d. - Thằng bé kia, mày có việc gì ? Sao lại đến đây mà khóc ?=> Hỏi 2. Bài tập 2 (SGK 23):Tiết 79: CÂU NGHI VẤN (Tiếp)III/ NHỮNG CHỨC NĂNG KHÁC:IV/ LUYỆN TẬP : 1. Bài tập 1 (SGK 22): 2. Bài tập 2 (SGK 23): 3. Bài tập 3 (SGK 24) 4. Bài tập 4 (SGK 24):dùng để chào. Người nghe không nhất thiết trả lời, có thể đáp lại bằng câu chào khác  Thể hiện quan hệ thân mật giữa người nói và người nghe . CÂU NGHI VẤNĐẶC ĐIỂM HÌNH THỨCCHỨC NĂNGDẤU KẾT THÚC CÂUCÂU NGHI VẤNĐẶC ĐIỂM HÌNH THỨCCHỨC NĂNGDẤU KẾT THÚC CÂUCó những từ nghi vấn (ai, gì, nào, sao, hả, chứ) hoặc từ hay (nối các quan hệ lựa chọn)Chức năng chính: dùng để hỏiChức năng khác : dùng để cầu khiến, khẳng định, phủ định, đe doạ, bộc lộ tình cảm, cảm xúcDấu chấm hỏiDấu chấm, dấu chấm than hoặc dấu chấm lửng