Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 102: Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận - Đặng Thùy Dung

Sở Giáo dục & đào tạo Quảng bìnhPhòng giáo dục & đào tạo quảng trạchNhiệt liệt chào mừng quý thầy cô giáo và các em học sinh Giáo Viên: Đặng Thuỳ ChungNăm học: 2009 - 2010đến với hội thi giáo viên giỏi tỉnhTìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luậnTiết 109 LỜI KấU GỌI TOÀN QUỐC KHÁNG CHIẾN 	Hỡi đồng bào toàn quốc ! Chỳng ta muốn hũa bỡnh, chỳng ta phải nhõn nhượng. Nhưng chỳng ta càng nhõn nhượng, thực dõn Phỏp càng lấn tới, vỡ chỳng quyết tõm cướp nước ta lần nữa ! Khụng ! Chỳng ta thà hi sinh tất cả, chứ nhất định khụng chịu mất nước, nhất định khụng chịu làm nụ lệ. Hỡi đồng bào ! Chỳng ta phải đứng lờn ! Bất kỡ đàn ụng, đàn bà, bất kỡ người già, người trẻ, khụng chia tụn giỏo, đảng phỏi, dõn tộc. Hễ là người Việt Nam thỡ phải đứng lờn đỏnh thực dõn Phỏp để cứu Tổ quốc. Ai cú sỳng dựng sỳng. Ai cú gươm dựng gươm, khụng cú gươm thỡ dựng cuốc, thuổng, gậy gộc. Ai cũng ra sức chống thực dõn Phỏp cứu nước. Hỡi anh em binh sĩ, tự vệ dõn quõn ! Giờ cứu nước đó đến. Ta phải hi sinh đến giọt mỏu cuối cựng, để giữ gỡn đất nước. Dự phải gian lao khỏng chiến, nhưng với một lũng kiờn quyết hi sinh, thắng lợi nhất định về dõn tộc ta ! Việt Nam độc lập và thống nhất muụn năm ! Khỏng chiến thắng lợi muụn năm ! Hà Nội, ngày 19 thỏng 12 năm 1946 Hồ Chớ Minh(1)(2)Thấy sứ giặc đi lại ngoài đường, sỉ mắng triều đỡnh, bắt nạt tể phụ.Ngú thấy sứ giặc đi lại nghờnh ngang ngoài đường, uốn lưỡi cỳ diều mà sỉ mắng triều đỡnh, đem thõn dờ chú mà bắt nạt tể phụ. Lỳc bấy giờ ta cựng cỏc ngươi sẽ bị bắt.Lỳc bấy giờ, ta cựng cỏc ngươi sẽ bị bắt đau xút biết chừng nào !Chỳng ta sẵn sàng hi sinh tất cả, chứ khụng thể mất nước, khụng thể làm nụ lệ. Khụng ! Chỳng ta thà hi sinh tất cả, chứ nhất định khụng chịu mất nước, nhất định khụng chịu làm nụ lệ. Chỳng ta cần phải đứng lờn.Hỡi đồng bào !Chỳng ta phải đứng lờn !Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luậnTiết 109Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luậnTiết 109Ghi nhớ 1: Văn nghị luận rất cần yếu tố biểu cảm. yếu tố biểu cảm giúp cho văn nghị luận có hiệu quả thuyết phụclớn hơn, ví nó tác động mạnh mẽ tới tình cảm của người đọc, người nghe.Tiết 109Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận*Ghi nhớ :2 Để bài văn nghị luận có sức biểu cảm cao, người làm văn phải thật sự có cảm xúc trước những điều mình viết(nói) và phải biết diễn tả cảm xúc đó bằng những từ ngữ, những câu văn có sức truyền cảm. Sự diễn tả cảm xúc cần phải chân thực và không được phá vỡ mạch lạc nghị luận của bài văn.Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luậnTiết 109Ghi nhớ : * Văn nghị luận rất cần yếu tố biểu cảm. yếu tố biểu cảm giúp cho văn nghị luận có hiệu quả thuyết phục lớn hơn, ví nó tác động mạnh mẽ tới tình cảm của người đọc, người nghe.* Để bài văn nghị luận có sức biểu cảm cao, người làm văn phải thật sự có cảm xúc trước những điều mình viết(nói) và phải biết diễn tả cảm xúc đó bằng những từ ngữ, những câu văn có sức truyền cảm. Sự diễn tả cảm xúc cần phải chân thực và không được phá vỡ mạch lạc nghị luận của bài văn.Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luậnTiết 109II. Luỵên tập Bài tập 1: Biện pháp biểu cảmDẫn chứngTác dụng nghệ thuật- Giễu nhại- đối lậpTên da đen bẩn thỉu, tên An – nam-mít bẩn thỉu, con yêu, bạn hiền, chiến sĩ bảo vệ tự do, công lí.Phơi bày bản chất dối trá, lừa bịp của bọn thực dân Pháp một cách rõ nét và nổi bật, gây cười tiếng cười châm biếm sâu cay.Từ ngữ, hình ảnh mỉa mai giọng điệu tuyền truyền của thực dânNhiều người bản xứ đã chứng kiến cảnh kỳ diệu của trò biểu diễn phóng ngư lôi, đã được xuống tận đáy biển để bảo vệ tổ quốc những loài thuỷ quái. Một số khác lại bỏ xác tại những miền hoang vu, thơ mộngNgôn từ đẹp đẽ, hào nhoáng(mĩ miều) không che đậy được thực tế phũ phàng. Lời mỉa mai thể hiện thái độ khinh bỉ sâu sắc và cả sự chế nhạo cười cợt tiếng cười châm biếm sâu cay.Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luậnTiết 109Bài tập 2: Đoạn trích: “ tôi muốn nói với các bạn câu chuyện làm Việt luận và học Việt văn, luôn thể giãi bày hết nỗi khổ tâm của người anh các bạn đã đeo một cái “nghiệp” vào người: “ nghiệp” dạy tiếng mẹ đẻ. Nỗi buồn thứ nhất là thấy các bạn có quan niệm học “tủ”. Ông thầy dạy giỏi đối với các bạn là ông thầy giảng và soạn sách đúng “tủ”. Nói làm sao cho các bạn hiểu rằng trong 7, 8 năm trời, nào nhận xét, đọc sách, xem truyện, giảng vănnào tập dùng chữ. đặt câu, dàn ý, làm bài, tôi thiết tưởng một học sinh, với khiếu thông minh, trí nhớ trung bình, không có lý do gì phải nhấm bút trước một đề văn trong kỳ thi viết. Sự học mà đã hạ xuống là học “tủ” thì chúng tôi cũng không còn cần làm việc cùng các bạn nữa. Sao không có một “hãng” nào đó in ra độ 500 bài làm sẵn để học sinh cứ việc mang về học thuộc như con vẹt, rồi đem nguyên văn chép lại cho hội đồng chấm thi duyệt xem chép sai hay đúng, việc gì còn phải lôi thôi, bày đặt ra chương trình học tập để bắt trẻ ngày ngày phải đến trường? (Theo Nghiêm Toản, luận văn thị phạm)Trả lời: - Cảm xúc:Nhấn mạnh nỗi buồn và khổ tâm của một người thầy tâm huyết và chân chính trước vấn nạn học vẹt, học tủ của học sinh trong môn học Ngữ văn. - Cách thể hiện cảm xúc rất tự nhiên, chân thật, viết văn nghị luận mà như câu chuyện tâm tình giữa thầy và trò, giữa những người bạn với nhau.Bài tập 2: * Bài tập bổ sung: Hãy xác định từ ngữ biểu cảm và chỉ rõ tác dụng của yếu tố biểu cảm trong đoạn trích? “ Văn Nguyên Hồng bao giờ cũng lấp lánh sự sống. Những dòng chữ đầy chi tiết cứ cựa quậy, phập phồng. Một thứ văn bám riết lấy cuộc đời, quấn quýt lấy con người. Người ta thường nói nhà văn, nhà thơ cần có ba yếu tố chủ quan: tài, trí và tâm. Có cây bút chỉ mạnh về tài, về trí. Đọc Nguyên Hồng, thấy tài và tâm, nhất là tâm, nổi lên hàng đầu. Mà “ chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài”, ở những nhà văn chân chính xưa nay, tâm bao giờ cũng là cái gốc. Tài và trí chỉ là cành, là ngọn. Nguyên Hồng viết văn như là đặt luôn cái “ tâm” nóng hổi của mình trên trang sách. Nếu cần nói thật khái quát một cái gì chung nhất cho mọi chủ đề tác phẩm của Nguyên Hồng, thì đó là lòng nhân đạo, một chủ nghĩa nhân đạo bao giờ cũng thống thiết, mãnh liệt”.(Nguyễn Đăng Mạnh)* Từ ngữ biểu cảm: .lấp lánh sự sống. Những dòng chữ cựa quậy, phập phồng thứ văn bám riết cuộc đời, quấn quýt con người. Nguyên Hồng đặt luôn cái tâm nóng hổi của mình trên trang sách chủ nghĩa nhân đạo trong văn Nguyên Hồng bao giờ cũng thống thiết, mãnh liệt.* Bài tập bổ sung: Hãy xác định từ ngữ biểu cảm và chỉ rõ tác dụng của yếu tố biểu cảm trong đoạn trích? “ Văn Nguyên Hồng bao giờ cũng lấp lánh sự sống. Những dòng chữ đầy chi tiết cứ cựa quậy, phập phồng. Một thứ văn bám riết lấy cuộc đời, quấn quýt lấy con người. Người ta thường nói nhà văn, nhà thơ cần có ba yếu tố chủ quan: tài, trí và tâm. Có cây bút chỉ mạnh về tài, về trí. Đọc Nguyên Hồng, thấy tài và tâm, nhất là tâm, nổi lên hàng đầu. Mà “ chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài”, ở những nhà văn chân chính xưa nay, tâm bao giờ cũng là cái gốc. Tài và trí chỉ là cành, là ngọn. Nguyên Hồng viết văn như là đặt luôn cái “ tâm” nóng hổi của nình trên trang sách. Nếu cần nói thật khái quát một cái gì chung nhất cho mọi chủ đề tác phẩm của Nguyên Hồng, thì đó là lòng nhân đạo, một chủ nghĩa nhân đạo bao giờ cũng thống thiết, mãnh liệt”.(Nguyễn Đăng Mạnh)*Tác dụng của yếu tố biểu cảm: Nhấn mạnh,ca ngợi cái tài và cái tâm nhất là cái tâm của Nguyên Hồng. “Cái tâm” ấy chính là lòng nhân đạo, thương người của Nguyên Hồng.* Hướng dẫn học ở nhà Học thuộc phần ghi nhớ Làm bài tập 3 (SGK) Soạn bài: Luyện tập đưa yếu tố biểu cảm vào văn nghị luận