Bài giảng Ngữ văn 8 tiết 108: Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận

ắng triều đình, bắt nạt tể phụ. thấy sứ giặc đi lại ngoài đường, sỉ mắng triều đình, bắt nạt tể phụ.Lúc bấy giờ ta cùng các ngươi sẽ bị bắt.Lúc bấy giờ, ta cùng các ngươi sẽ bị bắt, Chúng ta sẵn sàng hi sinh tất cả, chứ không thể mất nước, không thể làm nô lệ. Chúng ta hi sinh tất cả, chứ mất nước, làm nô lệ.Chúng ta cần phải đứng lên.Chúng ta phải đứng lên!(1)(2) Những câu ở cột (2) hay hơn những câu ở cột (1). Vì có những từ ngữ, câu văn biểu cảm: ngó, nghênh ngang, đau xót biết chừng nào!,. đã gây được cảm xúc cho người đọc, người nghe, chính vì thế mà nó có tác dụng lớn trong việc kêu gọi mọi người cùng tham gia kháng chiến bảo vệ Tổ quốc.Ngó nghênh ngangđem thân dê chó màđauxót biết chừng nào!Không!nhấtđịnh không chịunhất địnhHỡi đồng bào!uốn lưỡi cú diều màthàkhông chịu  Văn nghị luận rất cần yếu tố biểu cảm. Yếu tố biểu cảm giúp cho văn nghị luận có hiệu quả thuyết phục lớn hơn, vì nó tác động mạnh mẽ tới tình cảm của người đọc (người nghe).I.Yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận: 	TD: Văn bản: “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến” (Hồ Chí Minh).Thứ hai, ngày 17 tháng 3 năm 2014Tiết 108: TÌM HIỂU YẾU TỐ BIỂU CẢM TRONG VĂN NGHỊ LUẬN Văn nghị luận rất cần yếu tố biểu cảm. Yếu tố biểu cảm giúp cho văn nghị luận có hiệu quả thuyết phục lớn hơn, vì nó tác động mạnh mẽ tới tình cảm của người đọc (người nghe). Thông qua việc tìm hiểu các văn bản như “Hịch tướng sĩ” và “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến”, em hãy cho biết: Làm thế nào để phát huy hết tác dụng của yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận? Câu hỏi thảo luận nhóm (4 phút).Nhóm 1: Câu a: Người làm văn chỉ cần suy nghĩ về luận điểm và lập luận hay còn phải thật sự xúc động trước từng điều mà mình đang nói tới?Nhóm 2: Câu b. Chỉ có rung cảm không thôi đã đủ chưa? Phải chăng chỉ có lòng yêu nước và căm thù giặc nồng cháy là có thể dễ dàng tim ra những cách nói như: “Không! Chúng ta thà hi sinh tất cả” hay “uốn lưỡi cú diều”? Để viết được những câu như thế, người viết cần phải có phẩm chất gì khác nữa?Nhóm 3:Câu c. Có bạn cho rằng: càng dùng nhiều từ ngữ biểu cảm, càng đặt nhiều câu cảm thán thì giá trị biểu cảm trong văn nghị luận càng tăng. Ý kiến ấy có đúng không? Vì sao? Thông qua việc tìm hiểu các văn bản như “Hịch tướng sĩ” và “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến”, em hãy cho biết: Làm thế nào để phát huy hết tác dụng của yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận? Câu hỏi thảo luận nhóm (4 phút).Nhóm 1: Câu a: Người làm văn chỉ cần suy nghĩ về luận điểm và lập luận hay còn phải thật sự xúc động trước từng điều mà mình đang nói tới?Khi viết văn nghị luận, ngoài việc xây dựng luận điểm và lập luận cho bài văn, người viết còn phải thuyết phục người đọc tin vào những luận điểm đó. Bợi vậy, người viết phải có tình cảm chân thành, xuất phát từ những rung động mãnh liệt đối với vấn đề mình đã trình bày. Thông qua việc tìm hiểu các văn bản như “Hịch tướng sĩ” và “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến”, em hãy cho biết: Làm thế nào để phát huy hết tác dụng của yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận? Câu hỏi thảo luận nhóm (4 phút).Nhóm 2: Câu b. Chỉ có rung cảm không thôi đã đủ chưa? Phải chăng chỉ có lòng yêu nước và căm thù giặc nồng cháy là có thể dễ dàng tim ra những cách nói như: “Không! Chúng ta thà hi sinh tất cả” hay “uốn lưỡi cú diều”? Để viết được những câu như thế, người viết cần phải có phẩm chất gì khác nữa?Chỉ có tình cảm không thì chưa đủ. Những tình cảm đó phải dược bộc lộ qua những từ ngữ, câu văn, giọng điệu  phù hợp, qua đó gợi được sự hứng thú, hấp dẫn nơi bạn đọc. Thông qua việc tìm hiểu các văn bản như “Hịch tướng sĩ” và “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến”, em hãy cho biết: Làm thế nào để phát huy hết tác dụng của yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận? Câu hỏi thảo luận nhóm (4 phút).Nhóm 3:Câu c. Có bạn cho rằng: càng dùng nhiều từ ngữ biểu cảm, càng đặt nhiều câu cảm thán thì giá trị biểu cảm trong văn nghị luận càng tăng. Ý kiến ấy có đúng không? Vì sao?Mặc dù yếu tố biểu cảm có ý nghĩa quan trọng như vậy nhưng không nên lạm dụng, vì nó chỉ là yếu tố phụ. Nếu đưa quá nhiều từ ngữ biểu cảm, câu cảm thán vào bài văn nghị luận thì mạch văn nghị luận bị phá vỡ, có khi lạc sang văn biểu cảm. Để bài văn nghị luận có sức biểu cảm cao, người làm văn phải như thế nào? -Khi viết văn nghị luận, ngoài việc xây dựng luận điểm và lập luận cho bài văn, người viết còn phải thuyết phục người đọc tin vào những luận điểm đó. Bợi vậy, người viết phải có tình cảm chân thành, xuất phát từ những rung động mãnh liệt đối với vấn đề mình đã trình bày. -Chỉ có tình cảm không thì chưa đủ. Những tình cảm đó phải dược bộc lộ qua những từ ngữ, câu văn, giọng điệu  phù hợp, qua đó gợi được sự hứng thú, hấp dẫn nơi bạn đọc. -Mặc dù yếu tố biểu cảm có ý nghĩa quan trọng như vậy nhưng không nên lạm dụng, vì nó chỉ là yếu tố phụ. Nếu đưa quá nhiều từ ngữ biểu cảm, câu cảm thán vào bài văn nghị luận thì mạch văn nghị luận bị phá vỡ, có khi lạc sang văn biểu cảm. Để bài văn nghị luận có sức biểu cảm cao, người làm văn phải thật sự có cảm xúc, có tình cảm với những điều mình muốn viết (nói) và phải biết diễn tả cảm xúc bằng những từ ngữ, những câu văn có sức truyền cảm. Sự diễn tả cảm xúc cần phải chân thực và không được phá vỡ mạch lạc nghị luận của bài văn.I.Yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận: 	TD: Văn bản: “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến” (Hồ Chí Minh).Thứ hai, ngày 17 tháng 3 năm 2014Tiết 108: TÌM HIỂU YẾU TỐ BIỂU CẢM TRONG VĂN NGHỊ LUẬN Văn nghị luận rất cần yếu tố biểu cảm. Yếu tố biểu cảm giúp cho văn nghị luận có hiệu quả thuyết phục lớn hơn, vì nó tác động mạnh mẽ tới tình cảm của người đọc (người nghe). Để bài văn nghị luận có sức biểu cảm cao, người làm văn phải thật sự có cảm xúc, có tình cảm với những điều mình muốn viết (nói) và phải biết diễn tả cảm xúc bằng những từ ngữ, những câu văn có sức truyền cảm. Sự diễn tả cảm xúc cần phải chân thực và không được phá vỡ mạch lạc nghị luận của bài văn.Ghi nhớ (Sgk/T97).I.Yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận: 	TD: Văn bản: “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến” (Hồ Chí Minh)II.Luyện tập:Thứ hai, ngày 17 tháng 3 năm 2014Tiết 108: TÌM HIỂU YẾU TỐ BIỂU CẢM TRONG VĂN NGHỊ LUẬN Ghi nhớ (Sgk/T97). 1/ Bài tập 1-SGK trang 97: Hãy chỉ ra các yếu tố biểu cảm trong phần I – Chiến tranh và “người bản xứ” (ở văn bản Thuế máu) và cho biết tác giả đã sử dụng biện pháp gì để biểu cảm. Tác dụng biểu cảm đó là gì?Yếu tố biểu cảmBiện pháp biểu cảmTác dụng biểu cảm - “tên da đen bẩn thỉu”, “An-nam-mít bẩn thỉu”, “con yêu”, “bạn hiền”, “chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do”,- “nhiều người bản xứ đã  xuống tận đáy biển để bảo vệ tổ quốc của các loài thủy quái. Một số khác đã bỏ xác tại những miền hoang vu thơ mộng vùng Ban-căng,”- Giễu nhại, tương phản đối lập.- Dùng hình ảnh mỉa mai bằng giọng điệu tuyên truyền của bọn thực dân với những từ ngữ mĩ miều.- Phơi bày giọng điệu dối trá của thực dân, tạo hiệu quả mỉa mai.- Thể hiện thái độ khinh bỉ sâu sắc đối với giọng điệu tuyên truyền của bọn thực dân tạo hiệu quả về tiếng cười châm biếm sâu cay. Tôi muốn nói với các bạn câu chuyện làm Việt luận và học Việt văn, luôn thể giãi bày hết nỗi khổ tâm của người anh các bạn đã đeo một cái “nghiệp” vào người: “nghiệp” dạy tiếng mẹ đẻ. Nỗi buồn thứ nhất là thấy các bạn có quan niệm học “tủ”. Ông thầy dạy giỏi đối với các bạn là ông thầy giảng và soạn sách đúng “tủ”. Nói làm sao cho các bạn hiểu rằng trong 7,8 năm trời, nào nhận xét, đọc sách, xem truyện, giảng văn, nào tập dùng chữ, đặt câu, dàn ý, làm bài, tôi thiết tưởng một học sinh, với khiếu thông minh, trí nhớ trung bình, không có lí do gì phẩm nhấm bút trước một đề văn trong kì thi viết. Sự học mà đã hạ xuống là học “tủ” thì chúng tôi cũng không còn cần làm việc cùng các bạn nữa. Sao không có một “hãng” nào đó in ra độ 500 bài làm sẵn để học sinh cứ việc mang về học thuộc như con vẹt, rồi đem nguyên văn chép lại cho hội đồng chấm thi duyệt xem chép sai hay đúng, việc gì còn phải lôi thôi bày đặt ra chương trình học tập để bắt trẻ em ngày ngày phải đến trường? 	 (Theo Nghiêm Toản, Luận văn thị phạm)2. Bài tập 2-SGK trang 97-98:Cho biết: Những cảm xúc gì đã được biểu hiện qua đoạn văn? Tác giả đã làm thế nào để những đoạn văn đó không chỉ có sức thuyết phục lí trí mà còn gợi cảm? Đoạn văn thể hiện cảm xúc: nỗi buồn và khổ tâm của một người thầy chân chính và tâm huyết trước vấn nạn học vẹt, học tủ của học sinh trong việc học môn Ngữ văn. Cách biểu hiện cảm xúc rất tự nhiên, chân thật, viết văn nghị luận mà như câu chuyện tâm tình giữa thầy và trò. Khi phân tích lí lẽ và dẫn chứng vẫn thấy nỗi lên một tấm lòng, một nỗi lo, một lời nhắc nhở, khuyên nhủ. Đoạn văn có sử dụng các từ ngữ biểu cảm, câu cảm thán, giọng điệu tâm tình: “Tôi muốn nói với các bạn câu chuyện luôn thể giãi bày hết nỗi khổ tâm của người anh các bạn Nỗi khổ thứ nhất là  Nói làm sao cho các bạn hiểu”.BÀI TẬP CỦNG CỐ-Qua tìm hiểu TD, em thấy văn nghị luận có cần yếu tố biểu cảm không ?-Đưa yếu tố biểu cảm vào trong văn nghị luận có tác dụng gì ?-Để bài văn nghi luận có sức biểu cảm cao, người làm văn phải ntn ? Văn nghị luận rất cần yếu tố biểu cảm. Yếu tố biểu cảm giúp cho văn nghị luận có hiệu quả thuyết phục lớn hơn, vì nó tác động mạnh mẽ tới tình cảm của người đọc (người nghe). Để bài văn nghị luận có sức biểu cảm cao, người làm văn phải thật sự có cảm xúc, có tình cảm với những điều mình muốn viết (nói) và phải biết diễn tả cảm xúc bằng những từ ngữ, những câu văn có sức truyền cảm. Sự diễn tả cảm xúc cần phải chân thực và không được phá vỡ mạch lạc nghị luận của bài văn. Yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận giữ vai trò gì?Vai trò trung gian.Vai trò chính.ABCSai rồi !Ồ ! Tiếc quá.Chúc mừng bạn !Vai trò phụ.HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ HỌCĐối với bài học ở tiết học này:	+ Học thuộc ghi nhớ (Sgk/T 97).	+ Sửa hoàn chỉnh BT1,2. Làm BT3 (Sgk/T97).2. Đối với bài học ở tiết học tiếp theo: “Luyện tập đưa yếu tố biểu cảm vào trong bài văn nghị luận ” + Chuẩn bị ở nhà: Đề bài (Sgk/T108)	Lập dàn ý các luận điểm và luận cứ cần thiết.	 + Luyện tập trên lớp: BT1,2,3 (Sgk/T108,109) 	CẢM ƠN VÀ CHÚC SỨC KHỎE QUÍ THẦY CÔ!CHÚC CÁC EM HỌC GIỎI!