Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 114: Lựa chọn trật tự từ trong câu - Nguyễn Ngọc Quế

đoạn trích. Anh Dậu uốn vai ngỏp dài một tiếng.Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rờn vừa ngỏng đầu lờn.Run rẩy cất bỏt chỏo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lớ trưởng đó sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dõy thừng. Gừ đầu roi xuống đất, cai lệ thột bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiều xỏi cũ: - Thằng kia ! ễng tưởng mày chết đờm qua,cũn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau! (Ngô Tất Tố- Tắt đèn)Nhấn mạnh sự hung hón của tờn cai lệ và để tạo liờn kết cõu.I.Nhận xột chung1.Ngữ liệu/sgk2.Nhận xột - Cú 6 cỏch thay đổi trật tự từ mà khụng làm thay đổi nghĩa cơ bản của cõu.- Cỏch viết của tỏc giả nhằm mục đớch: nhấn mạnh sự hung hón của tờn cai lệ và để tạo liờn kết cõu.Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét về tác dụng của sự thay đổi ấy. Anh Dậu uốn vai ngỏp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rờn vừa ngỏng đầu lờn.Run rẩy cất bỏt chỏo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lớ trưởng đó sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dõy thừng.(a) Cai lệ gừ đầu roi xuống đất, thột bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiều xỏi cũ: -Thằng kia ! ễng tưởng mày chết đờm qua,cũn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!→ Chủ yếu liờn kết với cõu trước và cõu sau. Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét về tác dụng của sự thay đổi ấy.Anh Dậu uốn vai ngỏp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rờn vừa ngỏng đầu lờn.Run rẩy cất bỏt chỏo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lớ trưởng đó sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dõy thừng.(b) Cai lệ thột bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiều xỏi cũ, gừ đầu roi xuống đất: - Thằng kia ! ễng tưởng mày chết đờm qua,cũn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!→ Chỉ liên kết với câu trướcLần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét về tác dụng của sự thay đổi ấy. Anh Dậu uốn vai ngỏp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rờn vừa ngỏng đầu lờn.Run rẩy cất bỏt chỏo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lớ trưởng đó sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dõy thừng.(c)Thột bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiều xỏi cũ, cai lệ gừ đầu roi xuống đất: - Thằng kia ! ễng tưởng mày chết đờm qua,cũn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!→ không liên kếtLần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét về tác dụng của sự thay đổi ấy Anh Dậu uốn vai ngỏp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rờn vừa ngỏng đầu lờn.Run rẩy cất bỏt chỏo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lớ trưởng đó sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dõy thừng.(d)Bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiều xỏi cũ, cai lệ gừ đầu roi xuống đất,thột: - Thằng kia! ễng tưởng mày chết đờm qua,cũn sống đấy à? Nộp tiền sưu! Mau!→ chỉ liên kết với câu sauLần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét về tác dụng của sự thay đổi ấy Anh Dậu uốn vai ngỏp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rờn vừa ngỏng đầu lờn.Run rẩy cất bỏt chỏo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lớ trưởng đó sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dõy thừng.(e)Bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiều xỏi cũ, gừ đầu roi xuống đất,cai lệ thột. - Thằng kia ! ễng tưởng mày chết đờm qua,cũn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!→ chỉ liên kết với câu sauLần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét về tác dụng của sự thay đổi ấy Anh Dậu uốn vai ngỏp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rờn vừa ngỏng đầu lờn.Run rẩy cất bỏt chỏo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lớ trưởng đó sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dõy thừng.(g)Gừ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiều xỏi cũ, cai lệ thột. - Thằng kia ! ễng tưởng mày chết đờm qua,cũn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!→ Để nhấn mạnh và liên kết với câu sauLỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂUCõuNhấn mạnh sự hung hónLiờn kết chặt với cõu đứng trướcLiờn kết chặt với cõu đứng sauakhôngcócóbkhôngcókhôngckhôngkhôngkhôngdkhôngkhôngcóekhôngkhôngcógcókhôngcóI.Nhận xột chung1.Ngữ liệu/sgk2.Nhận xột - Cú 6 cỏch thay đổi trật tự từ mà khụng làm thay đổi nghĩa cơ bản của cõu.Cỏch viết của tỏc giả nhằm mục đớch: nhấn mạnh sự hung hón của tờn cai lệ và để tạo liờn kết cõu.Trật tự từ sắp xếp khỏc nhau tạo ra những sắc thỏi nghĩa khỏc nhau.Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU Nhận xột chung gỡ về cỏch sắp xếp trật từ trong cõu : *Ghi nhớ: SGK.111Trong một cõu cú thể cú nhiều cỏch sắp xếp trật tự từ, mỗi cỏch đem lại hiệu quả diễn đạt riờng. Người núi (người viết ) cần biết lựa chọn trật tự từ thớch hợp với yờu cầu giao tiếp. Baứi taọp củng cố phaàn I: Thay ủoồi traọt tửù tửứ baống nhieàu caựch khaực nhauNOÙ BAÛOSAOKHOÂNGẹEÁNNoự baỷo khoõng ủeỏn sao? Noự baỷo ủeỏn khoõng sao. Noự sao baỷo khoõng ủeỏn? Noự sao ủeỏn baỷo khoõng? Noự khoõng ủeỏn baỷo sao? Sao khoõng ủeỏn baỷo noự? Sao khoõng baỷo noự ủeỏn? Sao ủeỏn khoõng baỷo noự? Sao ủeỏn, noự baỷo khoõng? Khoõng ủeỏn, sao baỷo noự? Khoõng baỷo, sao noự ủeỏn? ẹeỏn noự baỷo: “Khoõng sao”I.Nhận xột chungII.Một số tỏc dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.Ngữ liệu/sgk2.Nhận xột :*Ngữ liệu 1:a.Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của cỏc hoạt động.  giật phắt cỏi thừng trong tay anh này và chạy sầm sập đến chỗ anh Dậu.- Chị Dậu xỏm mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn.Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU II.Một số tỏc dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.Tỡm hiểu ngữ liệu/sgk2.Nhận xột Ngữ liệu 1a.Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của cỏc hoạt động.b.Trật tự từ thể hiện thứ bậc cao thấp và thứ tự xuất hiện của các nhân vật. cai lệ và người nhà lí trưởng  cai lệ có thứ bậc cao hơn.-roi song,tay thước và dây thừng→ cai lệ: mang roi song, đi trước. → người nhà lí trưởng: mang tay thước và dây thừng, đi sau. Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU II.Một số tỏc dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.Ngữ liệu/sgk2.Nhận xột Ngữ liệu 1Ngữ liệu 2 a)Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. B T T B B B T Tb)Tre giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ làng, giữ nước.c)Tre giữ làng, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ nước.→ Cỏch viết (của tỏc giả) cú hiệu quả diễn đạt cao hơn, vỡ cú sự hài hũa về ngữ õm.Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.Nhận xột chung1.Ngữ liệu/sgk2.Nhận xột -Cỏch viết của tỏc giả nhằm mục đớch: nhấn mạnh sự hung hón của cai lệ và để tạo liờn kết cõu.II.Một số tỏc dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.Ngữ liệu/sgk2.Nhận xột *Ngữ liệu 1 a. Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của cỏc hoạt động. b. Trật tự từ thể hiện thứ bậc cao thấp của cỏc nhõn vật và thứ tự xuất hiện của cỏc nhõn vật. *Ngữ liệu 2 -Cỏch a cú hiệu quả diễn đạt cao hơn, vỡ cú sự hài hũa về ngữ õm.Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU *Ghi nhớ : SGK/112Trật tự từ trong câu có thể : - Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hoạt động, đặc điểm (như thứ bậc quan trọng của sự vật, thứ tự của hoạt động, trình tự quan sát của người nói,) - Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng. - Liên kết câu với những câu khác trong văn bản. - Đảm bảo sự hài hoà về ngữ âm của lời nói.Những tỏc dụng của việc sắp xếp trật tự từ trong cõuI.Nhận xột chung1.Ngữ liệu/sgk2.Nhận xột - Cỏch viết của tỏc giả nhằm mục đớch:nhấn mạnh sự hung hón của tờn cai lệ và để tạo liờn kết cõu.II.Một số tỏc dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.Ngữ liệu/sgk2.Nhận xột *Ngữ liệu 1: a.Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của cỏc hoạt động. b.Trật tự từ thể hiện thứ bậc cao thấp của cỏc nhõn vật và thứ tự xuất hiện của cỏc nhõn vật. *Ngữ liệu 2 : -Cỏch a (cỏch viết của tỏc giả) cú hiệu quả diễn đạt cao hơn, vỡ cú sự hài hũa về ngữ õm.*Ghi nhớ 2 : SGK/112Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.II.III. Luyện tậpa. Kể tên các vị anh hùng dân tộc theo thứ tự xuất hiện trong lịch sử.b. Nhấn mạnh vẻ đẹp của tổ quốc. Tạo ra sự hài hoà về ngữ âm cho khổ thơ.c. Lặp lại từ và cụm từ "mật thám’và “đội con gái” để tạo liên kết với câu đứng trước.a.Bà Trưng, Bà Triệu,Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trungb. Đẹp vô cùng, Tổ quốc ta ơi! Rừng cọ đồi chè, đồng xanh ngào ngạt Nắng chói sông Lô, hò ô tiếng hát Chuyến phà dào dạt bến nước Bình Ca...c.- Âý cũng may cho cô, vơ vẩn mãi ở ngoài phố thế này mà gặp mật thám hay đội con gái thì khốn: - Mật thám tôi cũng chả sợ, đội con gái tôi cũng chả cần.Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU Baứi taọp cuỷng coỏ phaàn IITrụứi xanh thaỳm, bieồn cuừng xanh thaỳm nhử daõng cao chaộc nũch. Trụứi raỷi maõy traộng baùc, bieồn mụ maứng dũu hụn sửụng. Trụứi aõm u maứng mửa, bieồn xaựm xũt naởng neà. Trụứi aàm aàm gioõng gioự, bieồn ủuùc ngaàu, giaọn dửừ. (Vuừ Tuự Nam) Vieọc saộp xeỏp vũ trớ tửứ ngửừ trong ủoaùn trớch treõn coự taực duùng gỡ ?- Theồ hieọn thửự tửù nhaỏt ủũnh cuỷa sửù vaọt, hieọn tửụùng- Nhaỏn maùnh sửù vaọt ủửụùc noựi ủeỏn.- Lieõn keỏt caõu trong ủoaùn vaờn.I- Nhận xột chung1.Ngữ liệu/sgk2.Nhận xột : - Cỏch viết của tỏc giả nhằm mục đớch:nhấn mạnh sự hung hón của cai lệ và để tạo liờn kết cõu.*Ghi nhớ 1: SGK/111II- Một số tỏc dụng của sự sắp xếp trật tự từ1.Ngữ liệu/sgk2.Nhận xột *Ngữ liệu 1:-a. trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của cỏc hoạt động -b.trật tự từ thể hiện thứ bậc cao thấp của các nhân vật và thứ tự xuất hiện của các nhân vật *Ngữ liệu 2: cách a(cách viết của tác giả) có hiệu quả diễn đạt cao hơn vi có sự hài hoà về ngữ âm*Ghi nhớ 2: SGK/112III- Luyện tập a. Kể tên các vị anh hùng dân tộc theo thứ tự xuất hiện trong lịch sử b. Nhấn mạnh vẻ đẹp của tổ quốc. Tạo ra sự hài hoà về ngữ âm cho khổ thơ c. Lặp lại từ và cụm từ “mật thám”và “đội con gái” để tạo liên kết với câu đứng trướcTiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ1/ Bài vừa học :Xem lại nội dung bài đó học.Học kĩ cỏc mục ghi nhớ.Hoàn thành bài tập + Đặt 5 cõu trần thuật cú tỏc dụng nhấn mạnh hỡnh ảnh, đặc điểm của sự vật.2/ Soạn bài : Lựa chọn trật tự từ trong cõu (Luyện tập)-Xem kĩ yờu cầu cỏc bài tập SGK/ 122 – 124.-Làm trước BT1, 2.Quý thầy cụ và cỏc em học sinhXin chõn thành cảm ơnAn Giang