Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 119: Lựa chọn trật tự từ trong câu - Nguyễn Thị Ngọc Tuyết

NhiÖt liÖt chµo mõng c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c em häc sinh! GV thực hiện: Nguyễn Thị Ngọc TuyếtTIẾT 119: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU (LUYỆN TẬP) 1.Hãy thay đổi trật tự trong câu sau : Dưới bóng tre xanh,đã từ lâu đời, người dân cày Việt Nam dựng nhà, dựng cửa, vỡ ruộng, khai hoang. Dưới bóng tre xanh,đã từ lâu đời, người dân cày Việt Nam, khai hoang, vỡ ruộng, dựng nhà, dựng cửa. Dưới bóng tre xanh,đã từ lâu đời, người dân cày Việt Nam, vỡ ruộng, khai hoang, dựng nhà, dựng cửa. Dưới bóng tre xanh,người dân cày Việt Nam,đã từ lâu đời, khai hoang, vỡ ruộng, dựng nhà, dựng cửa. Dưới bóng tre xanh,người dân cày Việt Nam ,khai hoang, vỡ ruộng, dựng nhà, dựng cửa,đã từ lâu đời.2. Các trật tự ở các ví dụ sau thể hiện điều gì ? Chị Dậu xám mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn.b. Đẹp vô cùng, Tổ quốc ta ơi! Rừng cọ đồi chè, rừng xanh ngào ngạt.c. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. ->Thể hiện thứ tự trước sau của hoạt động.->Nhấn mạnh vẻ đẹp của Tổ quốc.->Đảm bảo sự hài hòa về mặt ngữ âm của lời nói.I. ÔN TẬP LÝ THUYẾT1.Có nhiều cách sắp xếp trật tự các từ trong một câu. Mỗi cách sắp xếp đem lại một hiệu quả riêng .2.Tác dụng của việc sắp xếp trật tự từ trong câu:Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng, hoạt động, đặc điểm (như thứ tự bậc quan trọng, thứ tự trước- sau của hoạt động, trình tự quan sát của người nói ...).Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm, của sự vật, hiện tượng.Liên kêt câu với những câu khác trong văn bản. Đảm bảo sự hài hòa ngữ âm của lời nói.LUYỆN TẬP: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU II. LUYỆN TẬP1. Bài tập 1: Trật tự các từ và cụm từ in đậm dưới đây thể hiện mối quan hệ giữa những hoạt động và trạng thái mà chúng biểu thị như thế nào? a. Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi được cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm.Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.Đầu tiên là giải thích cho quần chúng hiểu.Sau đó là tuyên truyền cho quần chúng hưởng ứng.Tổ chức cho quần chúng làm.Lãnh đạo để quần chúng làm đúng.Kết quả: làm cho tinh thần yêu nước của quần chúng được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến. Các hoạt động được liệt kê theo thứ tự trước sau trong công tác vận động quần chúng phát huy lòng yêu nước.II. Luyện tập1. Bài tập 1: Trật tự các từ và cụm từ in đậm dưới đây thể hiện mối quan hệ giữa những hoạt động và trạng thái mà chúng biểu thị như thế nào? b. Gần đến ngày giỗ đầu thầy tôi, mẹ tôi ở Thanh Hóa vẫn chưa về. Trong đó nghe đâu mẹ tôi đi bán bóng đèn và những phiên chợ chính còn bán cả vàng hương nữa.Các hoạt động được sắp xếp theo thứ bậc: Việc chính: việc thường xuyên diễn ra hàng ngày của mẹ là bán bóng đèn. Còn việc bán vàng hương chỉ là việc làm thêm trong những phiên chợ chính.I. Ôn tập lý thuyếtLUYỆN TẬP: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂUb. Nguyễn Tuân có một kho từ vựng hết sức phong phú mà ông đã cần cù tích lũy. Vốn từ vựng ấy, trước Cách mạng tháng Tám,ông thường dùng để chơi ngông với đời. ->Cụm từ “Vốn từ vựng ấy” đặt ở đầu câu để liên kết với câu trước.->Cụm từ “Ở tù” đặt ở đầu câu thứ 2, lặp lại ở câu trước để tạo sự liên kết câu.2. Bài tập 2: Vì sao các cụm từ in đậm dưới đây được đặt ở đầu câu?a. Cùng lắm, nó có giở quẻ, hắn cũng chỉ đến đi ở tù. Ở tù thì hắn coi là thường. LUYỆN TẬP: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂUI. Ôn tập lý thuyếtII. Luyện tập1. Bài tập 1 2. Bài tập 2: Vì sao các cụm từ in đậm dưới đây được đặt ở đầu câu?c.Việc đến tai em bé con nhà thợ cày, em liền bảo cha: –Chả mấy khi được lộc vua ban, cha cứ thưa với làng giết thịt hai con trâu và đồ hai thúng gạo nếp để mọi người ăn một bữa cho sướng miệng. Còn một trâu và một thúng gạo, ta sẽ xin làng làm phí tổn cho cha con ta trẩy kinh lo liệu việc đó.d. Một thời đại vừa chẵn mười năm. Trong mười năm ấy, thơ mới đã đấu tranh gắt gao với thơ cũ, một bên giành quyền sống, một bên giữ quyền sống. Cuộc đấu tranh kéo dài cho đến ngày thơ mới toàn thắng. Trong sự thắng lợi ấy, cũng có công của những người tả xung hữu đột nơi chiến trường, nhưng trước hết là công những nhà thơ mới. ->Liên kết với câu trước.->Liên kết với câu trước. Tình huèng: Nam vµ B¾c cïng tham gia mét tiÕt môc văn nghÖ chµo mõng ngµy 20-11. GÇn ®Õn giê biÓu diÔn mµ ch­a thÊy B¾c ®©u. Em lùa chän c©u nµo ®Ó hoµn thµnh tình huèng trªn?a. Nam hít h¶i ch¹y ®i tìm B¾c, bçng Nam gÆp S¬n, S¬n hái ®Çu ®u«i c©u chuyÖn råi c¶ hai cïng ®i tìm B¾c.b. Nam hít h¶i ch¹y ®i tìm B¾c, S¬n hái ®Çu ®u«i c©u chuyÖn, råi c¶ hai cïng ®i tìm B¾c, bçng Nam gÆp S¬n Chän c©u (a) lµ hîp lý vì nã thÓ hiÖn thø tù tr­íc sau cña diÔn biÕn sù viÖc.Bài tập 3: Phân tích hiệu quả diễn đạt của trật tự từ trong những câu in màu dưới đây :Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà, Cỏ cây chen đá, lá chen hoa. Lom khom dưới núi, tiều vài chú, Lác đác bên sông, chợ mấy nhà. Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia. Dừng chân đứng lại, trời, non, nước Một mảnh tình riêng, ta với ta.(Bà Huyện Thanh Quan, Qua Đèo Ngang)Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà, Cỏ cây chen đá, lá chen hoa. Dưới núi, vài chú tiều lom khom Bên sông, mấy nhà chợ lác đác. Con quốc quốc, nhớ nước đau lòng, Cái gia gia, thương nhà mỏi miệng. Dừng chân đứng lại, trời, non, nước Một mảnh tình riêng, ta với ta.LUYỆN TẬP: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU Bài tập 1Bài tập 1	Lom khom dưới núi, tiều vài chú	Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.	 	Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc	Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.	ĐÁP ÁN: 	Hiệu quả diễn đạt của trật tự từ trong những câu in đậm:	Đảo trật tự từ thông thường của các từ trong câu in đậm nhằm nhấn mạnh:Vẻ hoang sơ, tiêu điều của Đèo Ngang.Nhấn mạnh tâm trạng buồn hoài Đảo trật tự cú phápNhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng và tâm trạng buồn hoài cổ.VNTNCNVNVNVNCNCNCNTN3. Bài tập 3: Phân tích hiệu quả diễn đạt của trật tự từ trong những câu in đậm dưới đây: b. Rất đẹp hình anh lúc nắng chiều Bóng dài trên đỉnh dốc cheo leo Núi không đè nổi vai vươn tới Lá ngụy trang reo với gió đèo... (Tố Hữu- Lên Tây Bắc)Gợi ý: Đảo tính từ lên đầu câu nhấn mạnh vẻ đẹp của người chiến sỹ vừa hiên ngang, anh dũng vừa lãng mạn, thơ mộng.LUYỆN TẬP: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂUI. Ôn tập lý thuyếtII. Luyện tập1.Bài tập 1:2.Bài tập 2:4. Bài tập 4C¸c c©u (a) vµ (b) sau ®©y cã gì kh¸c nhau? Chän c©u thÝch hîp ®iÒn vµo chç trèng trong®o¹n văn bªn d­íi.a, T«i thÊy mét anh Bä Ngùa trÞnh träng tiÕn vµo. Bçng mÊy chó Ch©u ChÊu Ma ®ang nh¶y nhãt khoe tµi quanh c¸c nµng Cµo Cµo, véi nÐ gi¹t vÒ mét bªn. Råi trong cöa hang chît im tiÕng ån µo Ng­êi ngîm anh Bä Ngùa nµy còng bình th­êng th«i ,nh­ng ch­a hiÓu sao anh lµm ra lèi quan d¹ng ®Õn thÕ, anh ®i cø ch©n nhÊc tõng b­íc cao ngang ®Çu gèi kiÓu b­íc ch©n ngçng,c¸ch thøc rÊt ta ®©y kÎ giê vµ h¸ch dÞch b, T«i thÊy trÞnh träng tiÕn vµo mét anh Bä Ngùa.Tiết 119:LUYỆN TẬP: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU4. Bài tập 4: ( Thảo luận nhóm)C©u (b): côm C-V”®· ®¶o VN lªn tr­íc CN nh»m nhÊn m¹nh sù “lµm bé lµm tÞch” cña nh©n vËt.C©u (a): côm C-V “mét anh Bä Ngùa trÞnh träng tiÕn vµo” cã CN ®øng tr­íc nh»m nªu tªn nh©n vËt vµ hµnh ®éng cña nh©n vËt.Căn cø vµo văn c¶nh chän c©u (b) lµ hîp lý. Bçng mÊy chó Ch©u ChÊu Ma ®ang nh¶y nhãt khoe tµi quanh c¸c nµng Cµo Cµo, véi nÐ gi¹t vÒ mét bªn. Råi trong cöa hang chît im tiÕng ån µo . . Ng­êi ngîm anh Bä Ngùa nµy còng bình th­êng th«i ,nh­ng ch­a hiÓu sao anh lµm ra lèi quan d¹ng ®Õn thÕ, anh ®i cø ch©n nhÊc tõng b­íc cao ngang ®Çu gèi kiÓu b­íc ch©n ngçng,c¸ch thøc rÊt ta ®©y kÎ giê vµ h¸ch dÞch (T« Hoµi, DÕ MÌn phiªu l­u ký).....................T«i thÊy trÞnh träng tiÕn vµo mét anh Bä NgùaTiết 119:LUYỆN TẬP: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU LiÖt kª c¸c kh¶ năng s¾p xÕp trËt tù tõ trong bé phËn c©u in ®Ëm. Đèi chiÕu ®o¹n kÕt víi dµn ý cña bµi v¨n vµ cho biÕt vì sao t¸c gi¶ lùa chän trËt tù tõ nh­ ë ®©y: C©y tre ViÖt Nam! C©y tre xanh, nhòn nhÆn, ngay th¼ng, thñy chung, can ®¶m. C©y tre mang những ®øc tÝnh cña ng­êi hiÒn lµ t­îng tr­ng cao quý cña d©n téc ViÖt Nam.	LUYỆN TẬP: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂUI.Ôn tập lí thuyếtII. Luyện tậpBài tập 5.C¸c kh¶ năng s¾p xÕp trËt tù tõ:- C©y tre nhòn nhÆn, xanh, thñy chung, ngay th¼ng, can ®¶m. - C©y tre can ®¶m, thñy chung, xanh, nhòn nhÆn, ngay th¼ng. C©y tre ngay th¼ng, nhòn nhÆn, xanh, can ®¶m, thñy chung.- Tre mäc xanh tèt.- D¸ng tre v­¬n méc m¹c, mµu tre t­¬i nhòn nhÆn.- MÇm tre mäc th¼ng.Tre g¾n bã víi con ng­êi ViÖt Nam trong lao ®éng, chiÕn ®Êu... Hîp lý nhÊt - Đóc kÕt ®­îc những phÈm chÊt cña tre. Đèi chiÕu dµn ý miªu t¶ c©y tre vµ ®o¹n kÕtTác giả lựa chọn cách: Cây tre xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng, thủy chung, can đảmBài tập 6: Viết một đoạn văn ngắn khoảng 7 câu về một trong các đề tài sau đây :a/ Lợi ích của đi bộ đối với sức khoẻ.b/ Lợi ích của đi bộ đối với việc mở rộng hiểu biết thực tế.Nhận xét về ý nghĩa của các câu văn khi có sự thay đổi trật tự từ ngữ:1.a. Bao giờ anh về? b. Anh về bao giờ?2.a. Thầy giáo giảng bài hai giờ. b. Hai giờ thầy giáo giảng bài.1.a. Bao giờ : thời “tương lai”, sự việc chưa xảy ra. b. Bao giờ : thời “ quá khứ”, sự việc đã xảy ra.2.a.Hai giờ: bổ ngữ cho động từ“giảng”->chỉ số lượng. b.Hai giờ: trạng ngữ của câu ->chỉ thời gian. Hướng dẫn về nhà:Làm bài tập còn lại. Soạn bài tiếp theo “Luyện tập đưa yếu tố tự sự và miêu tả vào văn nghị luận”Xin cảm ơn thầy, cô giáo và các em.