Bài giảng Ngữ văn 9: Ánh Trăng - Nguyễn Duy

 Ánh Trăng Nguyễn DuyI.Đọc và chú thích1/ Tác giả- Nguyễn Duy (1948), quê ở Thanh Hoá.Thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước- Đạt giải nhất cuộc thi thơ báo Văn nghệ (1972-1973)-Sau 1975 chuyển vào Nam công tác tại thành phố Hồ Chí Minh2, T¸c phÈm“Håi nhá sèng víi ®ångvíi s«ng råi víi bÓhåi chiÕn tranh ë rõngvÇng trăng thµnh tri kØTrÇn trôi víi thiªn nhiªn hån nhiªn nh­ c©y cángì kh«ng bao giê quªn c¸i vÇng trăng tình nghÜaTừ hồi về thành phố quen ánh điện cửa gươngvầng trăng đi qua ngõ như người dưng qua đường Thình lình đèn điện tắtphòng buyn - đinh tối omvội bật tung cửa sổđột ngột vầng trăng trònNgửa mặt lên nhìn mặtcó cái gì rưng rưngnhư là đồng là bểnhư là sông là rừngTrăng cứ tròn vành vạnh kể chi người vô tìnhánh trăng im phăng phắc đủ cho ta giật mình”.ÁNH TRĂNG Tóm tắt: Hồi nhỏ và cả thời chiến tranh nữa, con người sồng giản dị, gần gũi với thiên nhiên, đến tưởng không bao giờ quên”cái vầng trăng tình nghĩa”. Nhưng từ hồi về thành phố, quen sống trong tiện nghi hiện đại, vầng trăng trở thành “ người dưng qua đường”. Bất ngờ điện tắt, phòng buyn-dinh tối om mà ngoài kia áng trăng vẫn tròn đầy, sáng trong, viên mãn. Nó gợi lại miền kí ức đẹp xưa kia, và thức tỉnh thái độ sống của bao người. - Ra đời năm 1978- Thể thơ: 5 tiếngPhương thức biểu đạt : TS , BC2, Tác phẩm- Bố cục Khổ 1,2 : Cảm xúc trước vầng trăng trong quá khứ. Khổ 3,4: Cảm xúc trước vầng trăng trong hiện tại Khổ 5,6 : Suy ngẫm của tác giả 2, Tác phẩmII. Hiểu văn bản Hồi nhỏ sống với đồng với sông rồi với bể hồi chiến tranh ở rừng vầng trăng thành tri kỉII/ Hiểu văn bảnHồi chiến tranh ở rừng,Vầngtrăngthành trikỉ Vì sao trăng lại trở thành người bạn tri kỉ của người lính? Tứ thơ này em bắt gặt trong bài thơ nào đã học? - Trăng giúp cho tâm hồn người lính ấm áp hơn trong những năm tháng chiến tranh ác liệt đầy hi sinh gian khổ Trăng là người bạn cùng đứng gác trong những đêm chờ giặc tới “Đầu súng trăng treo” Trăng cùng hành quân với người lính “ Soi sáng đường chiến sĩ giữa đèo mây “ Trăng ru người lính , canh gác giấc ngủ cho họ “ Gối khuya ngon giấc bên song trăng nhòm “ Trăng chia ngọt xẻ bùi cùng họ..... Trần trụi với thiên nhiên Hồn nhiên như cây cỏ Ngỡ không bao giờ quên Cái vầng trăng tình nghĩaVầng trăng và con người sống chan hòa, gắn bó . Trăng gắn liền với những kỉ niệm trong sángvui tươi và cả những năm tháng gian khổ nhưng đầy tình nghĩa. Từ hồi về thành phố quen ánh điện cửa gương vầng trăng đi qua ngõ như người dưng qua đường Thình lình đèn điện tắt phòng buyn- đinh tối om vội bật tung cửa sổ đột ngột vầng trăng trònTừ hồi về thành phố Quen ánh điện cửa gươngVầng trăng đi qua ngõNhư người dưng qua đường “Vầng trăng đi qua ngõ như người dưng qua đường”Trăng bị lãng quên trở lên xa lạ không không còn gắn bó với con người như trước nữaTừ “người dưng” nên hiểu như thế nào?Người có quan hệ họ hàngb. Người hoàn toàn xa lạc. Người cùng học tập, lao độngd. Người hàng xóm, láng giềngTại sao lại có sự lãng quên như vậy ?Thay đổi hoàn cảnh sống, đặc biệt là sống vinh hoa phú quý dễ khiến người ta lãng quên quá khứ, hơn nữa là quá khứ gian lao. Thình lình đèn điện tắt phòng buyn-đinh tối om vội bật tung cửa sổ đột ngột vầng trăng tròn Vầng trăng hiện lên thật bất ngờ : một vầng trăng tròn đầy, đẹp vẹn nguyên?Trong tư thế đối diện với vầng trăng tròn đầy đẹp vẹn nguyên như vậy nhân vật trữ tình có cảm xúc gì?Ngửa mặt lên nhìn mặtCó cái gì rưng rưngNhư là đồng là bểNhư là sông là rừngNgửa mặt lên nhìn mặtCó cái gì rưng rưngNhư là đồng là bểNhư là sông là rừng Như là đồng là bể như là sông là rừng Những hình ảnh ( đồng , sông, bể, rừng) lại hiện về , cùng với điệp từ là cho ta biết được điều gì đang diễn ra trong tâm hồn nhà thơ? Tâm hồn con người đang hướng về những kỉ niệm trong quá khứ. Điệp từ là diễn tả sự trở về liên tiếp, dồn dập. Nó như mạch nước ngầm được thông dòng, ồ ạt ùa về̀ Trăng cứ tròn vành vạnh kể chi người vô tình ánh trăng im phăng phắc đủ cho ta giật mình A. Hạnh phúc viên mãn tròn đầyB. Quá khứ đẹp đẽ, ân tình, thuỷ chung vẹn nguyên không phai mờC. Thiên nhiên vạn vật luôn tuần hoànD. Cuộc sống hiện tại no đủ, sung sướng Hình ảnh vầng trăngtrong những câu thơ đó tượng trưng cho điều gì ? ?Nếu ánh trăng tương trưng cho vẻ đẹp và những giá trị tốt đẹp truyền thống thì sự vô tình và cái giật mình của con người trước trăng có ý nhắc nhở, thức tỉnh chúng ta điều gì trong cuộc sống? Con người phải biết trân trọng những giá trị truyền thống tốt đẹp trong quá khứ, phải sống theo đạo lí thuỷ chung.III. TỔNG KẾT. - Bài thơ kết hợp giữa tự sự và trữ tình và mạch cảm xúc men theo lời kể để bộc lộ. - Giọng điệu tâm tình, tự nhiên... khi ngân nga, tha thiết, khi trầm lắng, suy tư. - Thể thơ năm chữ, gieo vần cách với tiết tấu nhịp nhàng, mỗi khổ thơ được viết liền mạch như một câu, tạo sức truyền cảm dễ thuộc, dễ nhớ.1. Nghệ thuật:2. Nội dung:- Bài thơ như một lời tự nhắc nhở chính mình, có ý nghĩa cảnh tỉnh, cũng cố ở người đọc thái độ sống “uống nước nhớ nguồn”, “Ân tình ân nghĩa” với quá khứ.Bài 1: Nhận định nào sau đây không phù hợp với ý nghĩa của hình ảnh vầng trăng trong bài thơ?1. Biểu tượng của thiên nhiên hồn nhiên tươi mát2. Biểu tượng của vẻ đẹp bình dị, vĩnh hằng của đời sống3. Biểu tượng của sự hồn nhiên trong sáng của tuổi thơ4. Biểu tượng của quá khứ nghĩa tình IV/ Luyện tậpBài 2: ý nào nói không đúng tư tưởng của nhà thơ gửi gắm qua bài thơ?1. Con người có thể vô tình lãng quên tất cả, nhưng thiên nhiên nghĩa tình quá khứ thì luôn tròn đầy bất diệt2. Con người không nên lãng quên quá khứ tốt đẹp, hiện tại không được đoạn tuyệt với truyền thống3. Cuộc sống vât chất dù đủ đầy vẫn cứ tiêu tan, chỉ có đời sống tinh thần là bất diệt4. Uống nước nhớ nguồn IV/ Luyện tậpTrăng Ng­êi Chủ đề:..Tình nghÜa tri kØHiÖn t¹i V« tình l·ng quªn ..Trßn vµnh v¹nhIm phăng ph¾c Tr¨ng Ng­êi Tù nh¾c nhë mình vµ cñng cè ë ng­êi ®äc th¸i ®é sèng “uèng n­íc nhí nguån”Qu¸ khø Tình nghÜa Ngì kh«ng tri kØ bao giê quªn HiÖn t¹i VÇng trăng V« tình trßn l·ng quªn Suy ngÉm Trßn vµnh v¹nh GiËt m×nhIm phăng ph¾cThñy chung,  tù hoµn vÞ tha thiÖn 2.Nôị dung IV. Bµi tËp vÒ nhµSo sánh hình ảnh trăng trong 2 bài thơ “Đồng chí’ và “Ánh trăng”? Giống nhau : hai bài thơ đều lấy một vẻ đẹp trong thiên nhiên để khai thác xây dựng hình ảnh thơKhác nhau:Đồng chíÁnh trăng là biểu tượng cho vẻ đẹp và sức mạnh của tình đồng chí ở người chiến sĩ trong kháng chiến chống PhápLà hình tượng thơ đậm chất lãng mạn trong thơ Chính Hữu và thơ ca kháng chiếnÁnh trăng - Khơi nguồn cho việc bày tỏ thái độ, tình cảm của con người với hiện tại và quá khứ - Là hình ảnh để nhà thơ thể hiện chủ đề bài thơ : “uống nước nhớ nguồn”