Bài giảng Ngữ văn 9 tiết 57: Hướng dẫn đọc thêm: Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ - Nguyễn Khoa Điềm

Trường THCS Đáp Cầu - TP Bắc NinhNhiệt liệt chào mừng Các thầy cô về dự giờ ! Hãy khoanh tròn vào nhận định nói đúng nhất ý nghĩa của hình ảnh bếp lửa?A. Hiện diện như tình cảm ấm áp của bà dành cho cháu.B. Là chỗ dựa tinh thần của người cháu trong những năm tháng tuổi thơ.C. Là sự cưu mang, đùm bọc, chăm chút của bà dành cho cháu.D. Cả: A-B-C đều đúng.Kiểm tra bài cũHƯỚNG DẪN ĐỌC THấM: KHÚC HÁT RU NHỮNG EM Bẫ LỚN TRấN LƯNG MẸTiết 57Nguyễn Khoa ĐiềmHƯỚNG DẪN ĐỌC THấM: KHÚC HÁT RU NHỮNG EM Bẫ Lớn TRấN LƯNG MẸTiết 57Nguyễn Khoa ĐiềmI. Tỡm hiểu chung. Tác giả - tác phẩm* Tác giả:Nờu nột chớnh về tỏc giả?+ NKĐ tốt nghiệp đại học năm 1964, về Nam chiến đấu. ễng cụng tỏc trong trung đoàn vận tải Trường Sơn + Sau này ụng giữ nhiều chức vụ như Thứ trưởng Bộ văn hoỏ Thụng tin, Tổng thư kớ Hội nhà văn VN, Bộ trưởng Bộ văn hoỏ Thụng tin. HƯỚNG DẪN ĐỌC THấM: KHÚC HÁT RU NHỮNG EM Bẫ LỚN TRấN LƯNG MẸTiết 57Nguyễn Khoa ĐiềmI. Tỡm hiểu chung. 1. Tác giả - tác phẩm* Tác giả* Tác phẩm Nờu hoàn cảnh ra đời của bài thơ? - 1971 in trong tập “Đất và khỏt vọng”. 2. Đọc, hiểu chỳ thớch. - Hướng dẫn đọc: Giọng tha thiết ngọt ngào, lưu ý cỏc đoạn điệp khỳc, cỏc cõu thơ cú đối xứng.+ a- kay: con ( danh từ chung )+ Cu Tai: tờn của em bộ. 3. Bố cục: 3 phầnHƯỚNG DẪN ĐỌC THấM: KHÚC HÁT RU NHỮNG EM Bẫ LƠN TRấN LƯNG MẸTiết 57Nguyễn Khoa ĐiềmI. Tỡm hiểu chung. 2. Đọc, hiểu chỳ thớch. 3. Bố cục: 3 phần Tác giả - tác phẩm- Nhận xột của bố cục bài thơ? + Mỗi phần thơ gồm 2 lời ru (lời của của nhà thơ, lời ru của mẹ).+ Trong lời ru của nhà thơ mở đầu bằng điệp khỳc: “Em cu Tai.lưng mẹ”.+ Lời ru của mẹ cú 2 cõu điệp khỳc: “Ngủ ngoan a – kayMẹ thương a – kay..”- Tỏc dụng: Điệp khỳc phự hợp với thể hỏt ru, giọng ngọt ngào, ờm đềm ru em bộ ngủ. HƯỚNG DẪN ĐỌC THấM: KHÚC HÁT RU NHỮNG EM Bẫ LƠN TRấN LƯNG MẸTiết 57Nguyễn Khoa ĐiềmI. Tỡm hiểu chung. 1. Tác giả - tác phẩm 2. Đọc, hiểu chỳ thớch. 4. Thể loại: 3. Bố cục: 3 phần- Thơ 8 tiếng, vần chõn liền. - Bài thơ được viết theo thể thơ nào? Nhận xột về cỏch gieo vần, nhịp điệu?HƯỚNG DẪN ĐỌC THấM: KHÚC HÁT RU NHỮNG EM Bẫ LƠN TRấN LƯNG MẸTiết 57Nguyễn Khoa ĐiềmII. Tìm hiểu văn bản. - Nhận xột của em về nhan đề của bài thơ? - Độc đỏo, gợi sự tũ mũ, ngạc nhiờn, ru gỡ? Ru như thế nào? 1. Nhan đề độc đỏo.2. Hỡnh ảnh người mẹ qua những lời ru. - Tỡm hiểu hỡnh ảnh người mẹ Tà ụi. - HS đọc lại 3 lời ru. - HS đọc lại 3 lời ru. HƯỚNG DẪN ĐỌC THấM: KHÚC HÁT RU NHỮNG EM Bẫ LƠN TRấN LƯNG MẸTiết 57Nguyễn Khoa Điềm1. Nhan đề độc đỏo.2. Hỡnh ảnh người mẹ qua những lời ru. - HS đọc lại 3 lời ru của nhà thơ. Em cu Tai ngủ trờn lưng mẹ ơiEm ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹMẹ gió gạo mẹ nuụi bộ độiNhịp chày nghiờng giấc ngủ em nghiờngMồ hụi rơi mỏ em núng hổiVai mẹ gầy nhấp nhụ làm gốiLưng đưa nụi và tim hỏt thành lời :Trong lời ru thứ nhất, người me. Đang làm gỡ? Cõu thơ nào hay nhất ? Vỡ sao?+ Cụng việc nặng nhọc: gió gạo để nuụi bộ đội. + Nhịp chày.. tim hỏt thành lời.II. Tìm hiểu văn bản. HƯỚNG DẪN ĐỌC THấM: KHÚC HÁT RU NHỮNG EM Bẫ LƠN TRấN LƯNG MẸTiết 57Nguyễn Khoa Điềm1. Nhan đề độc đỏo.2. Hỡnh ảnh người mẹ qua những lời ru. - HS đọc lại 3 lời ru của nhà thơ. Em cu Tai ngủ trờn lưng mẹ ơiEm ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹMẹ gió gạo mẹ nuụi bộ độiNhịp chày nghiờng giấc ngủ em nghiờngMồ hụi rơi mỏ em núng hổiVai mẹ gầy nhấp nhụ làm gốiLưng đưa nụi và tim hỏt thành lời :- Những cõu thơ tạo hỡnh tả việc làm và tư thế của mẹ rất ấn tượng.* Dỏng mẹ nghiờng nghiờng vất vả, trờn lưng em bộ đang ngủ say.* Người mẹ nghốo khổ , gầy gũ cố gắng trong cụng việc nặng nhọc.* Hỏt ru con bằng trỏi tim yờu thương . II. Tìm hiểu văn bản. HƯỚNG DẪN ĐỌC THấM: KHÚC HÁT RU NHỮNG EM Bẫ LƠN TRấN LƯNG MẸTiết 57Nguyễn Khoa Điềm1. Nhan đề độc đỏo.2. Hỡnh ảnh người mẹ qua những lời ru. Em cu Tai ngủ trờn lưng mẹ ơiEm ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹMẹ đang tỉa bắp trờn nỳi Ka-lưiLưng nỳi thỡ to mà lưng mẹ nhỏEm ngủ cho ngoan đừng làm mẹ mỏiMặt trời của bắp thỡ nằm trờn đồiMặt trời của mẹ em nằm trờn lưngTrong lời ru thứ 2, người mẹ làm gỡ? Mẹ tỉa bắp trờn nỳi. Phõn tớch hỡnh ảnh “ mặt trời” trong 2 cõu thơ:II. Tìm hiểu văn bản. HƯỚNG DẪN ĐỌC THấM: KHÚC HÁT RU NHỮNG EM Bẫ LƠN TRấN LƯNG MẸTiết 57Nguyễn Khoa Điềm1. Nhan đề độc đỏo.2. Hỡnh ảnh người mẹ qua những lời ru. Em cu Tai ngủ trờn lưng mẹ ơiEm ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹMẹ đang tỉa bắp trờn nỳi Ka-lưiLưng nỳi thỡ to mà lưng mẹ nhỏEm ngủ cho ngoan đừng làm mẹ mỏiMặt trời của bắp thỡ nằm trờn đồiMặt trời của mẹ em nằm trờn lưng+ Hỡnh ảnh “ mặt trời” ở cõu thơ thứ 2 được dựng theo chuyển nghĩa( lối ẩn dụ) So sỏnh đứa con với mặt trời => Đứa con là nguồn hạnh phỳc ấm ỏp vừa gần gũi vừa thiờng liờng, là lẽ sống gúp phần sưởi ấm niềm tin yờu, ý chớ của mẹ. II. Tìm hiểu văn bản. HƯỚNG DẪN ĐỌC THấM: KHÚC HÁT RU NHỮNG EM Bẫ LƠN TRấN LƯNG MẸTiết 57Nguyễn Khoa Điềm1. Nhan đề độc đỏo.2. Hỡnh ảnh người mẹ qua những lời ru. Em cu Tai ngủ trờn lưng mẹ ơiEm ngủ cho ngoan , đừng rời lưng mẹMẹ đang chuyển lỏn ,mẹ đi đạp rừngThằng Mĩ đuổi ta phải rời con suốiAnh trai cầm sỳng, chị gỏi cầm chụngMẹ địu em đi để giành trận cuốiTừ trờn lưng mẹ em đến chiến trườngTừ trong đúi khổ em vào Trường SơnNhững cụng việc của mẹ ở lời ru thứ 3 cú gỡ khỏc so với 2 lời ru trờn?II. Tìm hiểu văn bản. HƯỚNG DẪN ĐỌC THấM: KHÚC HÁT RU NHỮNG EM Bẫ LƠN TRấN LƯNG MẸTiết 57Nguyễn Khoa Điềm1. Nhan đề độc đỏo.2. Hỡnh ảnh người mẹ qua những lời ru. Chuyển lỏn đạp rừng. + Cụng việc ở khổ thơ cuối này cú phần trực tiếp hơn. Mẹ chuyển lỏn bảo vệ lực lượng CM. Người mẹ - người chiến sĩ trong trận cuối cựng. II. Tìm hiểu văn bản. HƯỚNG DẪN ĐỌC THấM: KHÚC HÁT RU NHỮNG EM Bẫ LƠN TRấN LƯNG MẸTiết 57Nguyễn Khoa Điềm1. Nhan đề độc đỏo.2. Hỡnh ảnh người mẹ qua những lời ru. Từ trờn lưng mẹ em đến chiến trườngTừ trong đúi khổ em vào Trường SơnEm hiểu thế nào về 2 cõu thơ?Sự lớn mạnh, trưởng thành vượt bậc đến kỡ lạ của những chiến sĩ trẻ VN. Họ đều lớn lờn từ trong đúi khổ, lớn lờn từ trờn lưng mẹ trở thành những chiến sĩ dũng cảm bảo vệ buụn làng, bảo vệ quờ hương. II. Tìm hiểu văn bản. HƯỚNG DẪN ĐỌC THấM: KHÚC HÁT RU NHỮNG EM Bẫ LƠN TRấN LƯNG MẸTiết 57Nguyễn Khoa Điềm1. Nhan đề độc đỏo.2. Hỡnh ảnh người mẹ qua những lời ru. Cả 3 đoạn thơ với 3 lời ru của tỏc giả, hiện lờn chõn dung tinh thần của người mẹ Tà ễi - người mẹ VN như thế nào? - Người mẹ nghốo, vất vả nhưng bền bỉ, say sưa lao động, chiến đấu, nặng lũng thương con, thương yờu bộ đội, dõn làng.II. Tìm hiểu văn bản. HƯỚNG DẪN ĐỌC THấM: KHÚC HÁT RU NHỮNG EM Bẫ LƠN TRấN LƯNG MẸTiết 57Nguyễn Khoa Điềm1. Nhan đề độc đỏo.2. Hỡnh ảnh người mẹ qua những lời ru. HS đọc lại 3 lời ru của mẹ -Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡiMẹ thương a-kay, mẹ thương bộ độiCon mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngầnMai sau con lớn vung chày lỳn sõn-Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡiMẹ thương a-kay , mẹ thương làng đúiCon mơ cho mẹ hạt bắp lờn đềuMai sau con lớn phỏt mười Ka-lưi-Ngủ ngoan a-kay ơi , ngủ ngoan a-kay hỡiMẹ thương a-kay ,mẹ thương đất nướcCon mơ cho mẹ được thấy Bỏc HồMai sau con lớn thành người Tự doNgười mẹ ru con trong những hoàn cảnh nào? Nột độc đỏo trong từng lời ru đú là gỡ? + Hỏt ru con bờn cối gạo giữa nhà sàn, trờn nương rẫy, ngoài chiến trường. II. Tìm hiểu văn bản. HƯỚNG DẪN ĐỌC THấM: KHÚC HÁT RU NHỮNG EM Bẫ LƠN TRấN LƯNG MẸTiết 57Nguyễn Khoa Điềm1. Nhan đề độc đỏo.2. Hỡnh ảnh người mẹ qua những lời ru. + Cõu thơ cú cấu trỳc đối xứng tạo nờn sự hài hoà giữa tỡnh yờu con, yờu khỏng chiến.+ Mỗi lời ru đều bộc lộ ước mơ của người mẹ: Mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần , hạt bắp lờn đều, được thấy Bỏc Hồ.+ Ước mơ , khỏt vọng về con cứ lớn dần, phỏt triển: con lớn khoẻ phi thường để gió gạo, phỏt nương rẫy, làm người tự do.II. Tìm hiểu văn bản. HƯỚNG DẪN ĐỌC THấM: KHÚC HÁT RU NHỮNG EM Bẫ LƠN TRấN LƯNG MẸTiết 57Nguyễn Khoa Điềm1. Nhan đề độc đỏo.2. Hỡnh ảnh người mẹ qua những lời ru. => Ước mơ về con cũng là khỏt vọng của mẹ -> sự thống nhất gắn bú mỏu thịt giữa 2 mẹ con, sự hoà quyện 2 tỡnh cảm cao quớ, thiờng liờng.Ước mơ cuối cựng của người mẹ cú ý nghĩa gỡ? II. Tìm hiểu văn bản. Nguyện vọng tha thiết thường trực chỏy bỏng suốt đời mẹ, của tất cả nhõn dõn Tà ễi. Khỏt vọng độc lập tự do của Người cũng là khỏt vọng của mẹ, là tương lai, hạnh phỳc của con, của đất nước này. HƯỚNG DẪN ĐỌC THấM: KHÚC HÁT RU NHỮNG EM Bẫ LƠN TRấN LƯNG MẸTiết 57Nguyễn Khoa Điềm1. Nhan đề độc đỏo.2. Hỡnh ảnh người mẹ qua những lời ru. Qua lời ru của người mẹ, em nhận thấy sự trưởng thành sõu sắc trong tỡnh cảm, suy nghĩ của người mẹ Tà ễi như thế nào? - Tỡnh yờu thương con sõu nặng hoà nhập với tỡnh yờu đất nước.- Tin tưởng, tự hào về con, đất nước; ước mơ, khỏt vọng độc lập tự do. II. Tìm hiểu văn bản. HƯỚNG DẪN ĐỌC THấM: KHÚC HÁT RU NHỮNG EM Bẫ LƠN TRấN LƯNG MẸTiết 57Nguyễn Khoa ĐiềmI. Tỡm hiểu chung. III. Tổng kết.- Nờu nột đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ?II. Tìm hiểu văn bản. 1.Nghệ thuật.-Từng lời ru ngắt nhịp ở giữa mỗi dòng tạo nên âm hưởng dặt dìuvấn vương của lời ru.-Giọng thơ trữ tình đặc sắc. Có kết hợp với các biện pháp tu từ.2. Nội dung.- Qua bài thơ này, tỏc giả muốn thể hiện và ngợi ca ai và tỡnh cảm gỡ?Bài thơ ca ngợi tình yêu con của người mẹ Tà Ôi trong kháng chiến chống Mĩ-Tấm lòng yêu quê hương đất nước và khát vọng tự do của nhân dân ta trong thời kì lịch sử này+ Điểm khỏc: Khỳc hỏt ru CM, Sự thống nhất hài hoà tỡnh yờu con, yờu nước; thể thơ 8 tiếng, vần, nhịp dều cú sự đổi mới, hiện đại.+ Điểm chung kế thừa: Tỡnh yờu con vụ bờ, ước mong con nờn người, vượt gian khổ hi sinh, giọng điệu ngọt ngào.IV. Luyện tập - Bài thơ này cú gỡ kế thừa và đổi mới so với khỳc hỏt ru truyền thống? HƯỚNG DẪN ĐỌC THấM: KHÚC HÁT RU NHỮNG EM Bẫ LƠN TRấN LƯNG MẸTiết 57Nguyễn Khoa Điềm