Bài giảng Ngữ văn Khối 8 - Bài 26, Tiết 107: Tiếng Việt: Hội thoại

1/1/2021Lê Thị Hoa -THCS Liên Hoà1CHÀO MỪNG QUÍ THẦY CÔ CÙNG TOÀN THỂ CÁC EM HỌC SINH!1/1/2021Lê Thị Hoa -THCS Liên Hoà2KIỂM TRA BÀI CŨ1. Hành động nói là gì ?Nêu một số kiểu hành động nói thường gặp?- Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định.Trả lời:- Các kiểu hành động nói: + Hỏi + Trình bày + Điều khiển + Hứa hẹn + Bộc lộ cảm xúc Tôi cũng cười đáp lại cô tôi: - Không! Cháu không muốn vào .Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về. Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt: - Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu!2.Xác định kiểu hành động nói trong đoạn trích sau:1/1/2021Lê Thị Hoa -THCS Liên Hoà3Trả lời:Câu 1: Trình bàyCâu 2: Trình bàyCâu 3: HỏiCâu 4:Bộc lộ cảm xúc-1 đoạn độc thoại( nói 1 mình)-1 đoạn phim về bé Hồng(là đoạn văn dài trích ở phần sau) hoặc có thể là một đoạn thoại của nhiều ngườihội thoại là cuộc trò chuyện giữa 2 người trở lên, khác với đối thoại là nói 1 mình1/1/20215BÀI 26:Tiết 107HỘI THOẠITìm hieåu baøiVí duï 1: Moät hoâm, coâ toâi goïi toâi ñeán beân cöôøi hoûi: - Hoàng ! maøy coù muoán vaøo Thanh Hoaù chôi vôùi meï maøy khoâng? [] Nhaän ra nhöõng yù nghó cay ñoäc trong gioïng noùi vaø treân neùt maët khi cöôøi raát kòch cuûa coâ toâi kia, toâi cuùi ñaàu khoâng ñaùp. Vì toâi bieát roõ, nhaéc ñeán meï toâi, coâ toâi chæ coù yù gieo raéc vaøo ñaàu oùc toâi nhöõng hoaøi nghi ñeå toâi khinh mieät vaø ruoàng raãy meï toäi, moät ngöôøi ñaøn baø ñaõ bò caùi toäi laø goaù choàng, nôï naàn cuøng tuùng quaù, phaûi boû con caùi ñi tha höông caàu thöïc. Nhöng ñôøi naøo tình thöông yeâu vaø loøng kính meán meï toâi laïi bò nhöõng raép taâm tanh baån xaâm phaïm ñeán. [..] Toâi cuõng cöôøi ñaùp laïi coâ toâi: - Khoâng! Chaùu khoâng muoán vaøo. Cuoái naêm theá naøo môï chaùu cuõng veà. Coâ toâi hoûi luoân, gioïng vaãn ngoït: - Sao laïi khoâng vaøo? Môï maøy phaùt taøi laém, coù nhö daïo tröôùc ñaâu! Tìm hieåu baøi- Maøy daïi quaù, cöù vaøo ñi, tao chaïy cho tieàn taøu. Vaøo maø baét môï maøy may vaù saém söûa cho vaø thaêm em beù chöù. [] Toâi cöôøi daøi trong tieáng khoùc, hoûi coâ toâi:- Sao coâ bieát môï con coù con? Coâ toâi vaãn cöù töôi cöôøi keå caùc chuyeän cho toâi nghe. Coù moät baø hoï noäi xa vaøo trong aáy caân gaïo veà baùn. Baø ta moät .hoâm ñi qua chôï thaáy meï toâi ngoài cho con buù ôû beân roå boùng ñeøn. [] Roài hai con maét long lanh cuûa coâ toâi chaèm chaëp ñöa nhìn toâi. Toâi laïi im laëng cuùi ñaàu xuoáng ñaát: loøng toâi caøng thaét laïi, khoeù maét toâi ñaõ cay cay. Coâ toâi lieàn voã vai toâi cöôøi maø noùi raèng:Coâ toâi chöa döùt caâu, coå hoïng toâi ñaõ ngheïn öù khoùc khoâng ra tieáng. Giaù nhöõng coå tuïc ñaõ ñaøy ñoaï meï toâi laø moät vaät .nhö hoøn ñaù hay cuïc thuyû tinh, ñaàu maåu goã, toâi quyeát voà ngay laáy maø nhai, maø nghieán cho kì naùt vuïn môùi thoâi. Coâ toâi boãng ñoåi gioïng, laïi voã vai, nhìn vaøo maët toâi, nghieâm nghò: - Vaäy maøy hoûi coâ Thoâng – teân ngöôøi ñaøn baø hoï noäi xa kia – choå ôû cuûa môï maøy, roài ñaùnh giaáy cho môï maøy, baûo duø sao cuõng phaûi veà. Tröôùc sau gì cuõng moät laàn xaáu, chaû nheõ baùn xôùi maõi ñöôïc sao? Toû söï ngaäm nguøi thöông xoùt thaày toâi, coâ toâi chaäp chöøng noùi tieáp: -Maáy laïi raèm thaùng taùm naøy laø gioã ñaàu caäu maøy, môï maøy veà duø sao cuõng ñôõ tuûi cho caäu maøy, vaø maøy cuõng coøn phaûi coù hoï, coù haøng, ngöôøi ta hoûi ñeán chöù?  ( (Nguyeân Hoàng, Nhöõng ngaøy thô aáu)1/1/2021Lê Thị Hoa -THCS Liên Hoà9Câu 1: Quan hệ giữa các nhân vật tham gia hội thoại trong đoạn trích trên là quan hệ gì? Ai ở vai trên? Ai ở vai dưới?Câu 2: Tìm chi tiết cho thấy nhân vật chú bé Hồng đã cố gắng kìm nén sự bất bình của mình để giữ được thái độ lễ phép. Vì sao Hồng phải làm như vậy?Tôi cúi đầu không đáptôi lại im lặng cúi đầu xuống đấtcổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng Hồng là người thuộc vai dưới có bổn phận tôn trọng người trên 3. Nhận xétTrong cuộc đối thoại trên xuất hiện vai xã hội. Vậy theo em vai xã hội là gì?1/1/2021Lê Thị Hoa -THCS Liên Hoà10Bài 26Tiết 107I. Vai xã hội trong hội thoại: 1.Ngữ liệu: SGK /Tr 92-93 Vai trênVai dưới...Cư xử không đúng mực...Thái độ lễ phépHỘI THOẠIA.Lý thuyếtBà côBé Hồng Quan hệ gia tộc 2.Phân tích:1/1/2021Lê Thị Hoa -THCS Liên Hoà11 Vai xã hội là vị trí của người tham gia trong cuộc thoại. ( có thể:chọn đáp án đúng trong nhiều đáp án khác nhau) Gồm các quan hệ xã hội: + Quan hệ trên- dưới, ngang hàng + Quan hệ thân- sơ Quan hệ xã hội đa dạng nên vai xã hội của mỗi người cũng đa dạngA. Là vai vế của mỗi người trong gia đìnhB. Là vị trí, chỗ đứng của mỗi người trong xã hội.C. Là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại.D. Là cương vị, cấp bậc của một người trong cơ quan,xã hội.Những đoạn hội thoại giữa : - me- con, ông bà- cháu, anh chị em ... Trong gia đình-bạn bè- người trên với người dưới ngoài xã hội : người hơn tuổi cùng làng xã, nhân viên- thủ trưởng, thầy cô- học trò... các quan hệ xã hội rất phức tạp, đa dạngGồm các quan hệ xã hội: + Quan hệ trên- dưới, ngang hàng + Quan hệ thân- sơ Quan hệ xã hội đa dạng nên vai xã hội của mỗi người cũng đa dạngVai xã hộiQuan hệ trên-dưới hay ngang hàngQuan hệ thân- sơ ( theo mức độ quen biết, thân tình)Quan hệ trên-dưới theo tuổi tác, thứ bậc trong gia đình(bố- con, ông- cháu...)Quan hệ trên-dưới theo tuổi tác, thứ bậc ngoài xã hội (thủ trưởng- nhân viên, thầy giáo- học sinh...)Quan hệ ngang hàng theo tuổi tác,thứ bậc trong gia đinh (bố ngang hàng với mẹ trong quan hệ với con....)Quan hệ ngang hàng theo tuổi tác, thứ bậc ngoài xã hội (bạn bè, đồng nghiệp..)Quan hệ thân tình (người trong gia tộc, họ hàng, bạn bè chơi thân, ..)Quan hệ sơ, mới quen ( người mới gặp, bạn mới chơi...)1 số điều cần lưu ý:- vai xã hội có thể thay đổi tùy theo tình huống giao tiếp: trong lớp cô giáo là mẹ, chị Dậu nói với tên cai lệ ( đọan phim chị Dậu đánh nhau với cai lệ)-khi giao tiếp cần xác định đúng vai xã hội của mình nhưng cố gắng tạo thái độ thân tình khi giao tiếp thì sẽ đạt hiệu quả giao tiếp cao ( thầy giáo đến thi hỏi thăm về lớp học xuất hiện 1 cách bất ngờ mà em chưa biết là ai)( 1 đoạn thoại giữa thầy và trò: Thầy:-Chào em!Trò: -Vâng, em chào thầy!Thầy:- Thầy sẽ dạy thi ở lớp ta 1 tiết vào ngày mai.Trò: -Vâng!)- Cần hiểu đúng mục đích giao tiêp của người đối thoại ( có khi cách nói chưa thật sự thân mật nhưng lại được xuất phát từ mục đích giao tiếp tốt, ngược lại có khi cách nói có vẻ thân mật nhưng mục đích giao tiếp lại ko tốt: khi 1 người bạn góp ý cho mình và khi 1 kẻ xấu định dỗ dành lợi dụng mình( đoạn phim về cuộc tranh luận giữa 2 người bạn mà mục đích là góp ý cho bạn nhưng cách nói chưa thật thuyết phục và đoạn phim nói về sự ngọt ngào giả dối: có thể lấy lại đoạn về bà cô của bé Hồng) Trong cuoäc hoäi thoaïi, coù phaûi moãi ngöôøi tham gia hoäi thoaïi chæ coù moät vai xaõ hoäi khoâng? Em haõy cho moät ví duï ñeå chöùng minh ñieàu ñoù.( Hs trong lớp nói với cô giáo và các bạn) Vai xã hội trong hội thoại được thể hiện rất rõ qua cách xưng hô giữa những người tham gia hội thoại và có thể thay đổi trong quá trình hội thoại.Trong hội thoại, người có vai xã hội thấp phải có thái độ ứng xử với người có vai xã hội cao như thế nào?B. Luyện tập : 1. Bài tập 1 : + Khuyên bảo tướng sĩ một cách chân tình: Ta cùng các ngươi....huấn luyện quân sĩ, tập dượt cung tên....tôi tự biết mình ``````````````````````+ Phê phán:- Sự thờ ơ, vô trách nhiệm- Sự ham chơi hưởng lạc vô bổc) -Thái độ vừa quý trọng vừa thân tình của lão Hạc đối với ông giáo:Cách nói tôn trọng, chân tình: ông giáo, dạy (nói), chúng mình, nói đùa thế.- Tâm trạng không vui và sự giữ ý của lão Hạc:Cười đưa đà , cười gượng , nói đùa thế... để khi khácBài tập 2: