Bài giảng Ngữ văn Khối 8 - Phần Tiếng Việt: Tiết 96: Hành động nói - Đặng Thị Mỹ Lý

GV: Đặng Thị Mỹ Lý * Đặc điểm hình thức : có từ phủ định: không,chưa, chẳng, ch¼ng ph¶i lµ...* Chức năng: + Thông báo, xác nhận không có sự vật, sự việc, tính chất, quan hệ nào đó (phủ định miêu tả). + Phản bác một ý kiến, một nhận định (phủ định bác bỏ).Nêu đặc điểm hình thức và chức năng của câu phủ định? Cho ví dụ.KIỂM TRA BÀI CŨ:Ngữ văn- Tiết 96HÀNH ĐỘNG NÓII- Hành động nói là gì?Tiết 96. Hµnh ®éng nãi Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe có tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói :- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu. Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.☺Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:_ (1) Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. (2) Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. (3) Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. (4) Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.Đẩy Thạch Sanh đi để mình hưởng lợiMẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe có tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói :- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu. Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân.1. Ví dụ: Lời nóiMục đíchCóHành động nói_ (1) Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. (2) Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. (3) Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. (4) Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu.Đẩy Thạch Sanh đi để mình hưởng lợiHành động nói là hành động được thực hiệnbằng lời nói nhằm mục đích nhất định. I- Hành động nói là gì?Tiết 96. Hµnh ®éng nãi* Ghi nhí 1:I- Hành động nói là gì? II-Một số kiểu hành động nói thường gặp:1.Ví dụ:2.Nhận xét:Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định. Câu hỏi thảo luận? Xác định mục đích trong mỗi câu nói của Lí Thông ? Lời của Lí Thông Mục đíchCon trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết.Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu. Trình bàyĐe dọaĐiều khiểnHứa hẹn Ví dụ 2: Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống: - Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ? Điểm thêm một “giây” nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa: - Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài. Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc. (...) Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc: - U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!... ( Ngô Tất Tố, Tắt đèn) Hành động nói Mục đích- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?-Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.-U nhất định bán con đấy ư ? -U không cho con ở nhà nữa ư ? -Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!...HỏiBáo tinHỏiHỏiBộc lộ cảm xúcHành động nói:Mục đích:* Hành động hỏiHỏi* Hành động trình bàyBáo tin, kể, tả, nêu ý kiến, dự đoán* Hành động điều khiểnCầu khiến, đe dọa, thách thức* Hành động hứa hẹnHứa hẹn* Hành động bộc lộ cảm xúcBộc lộ cảm xúcGhi nhớ 2:ÔNG LÃO ĐÁNH CÁ VÀ CON CÁ VÀNG(1).¤ng l·o ¬i. (2)Ông sinh phúc thả tôi trở về biển khơi. ((3)Tôi sẽ xin đền ơn ông, ông muốn gì cũng được.Lời của cá vàngHành độngMục đíchCâu 1Câu 2Câu 3Bộc lộ cảm xúcĐiều khiển Hứa hẹnBài tập 1III*Luyện tập:Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ nhằm mục đích gì? Hãy xác định mục đích nói của hành động nói thể hiện ở một số câu trong bài hịch và vai trò của câu ấy đối với việc thực hiện mục đích chung.Hành động nóiMục đíchBác trai đã khá rồi chứ?Cảm ơn cụvẫn mỏi mệt lắm.Này, bảo bác ấy.cho hoàn hồn.Vâng, cháu cũng đã nghĩcòn gì.Thế thì phải giụcrồi đấy.Bài tập 2a/Hành động hỏiHành động trình bày.Hành động điều khiển- Trình bàyHứa hẹn- Trình bày (bộc lộ cảm xúc).Hành động điều khiểnHành động nóiMục đíchĐây là Trời có ý phó thác cho minh công làm việc lớn.Chúng tôi nguyệnbáo đền Tổ quốcBài tập 2 b/Hành động trình bàyHành động hứa hẹnHành động nóiMục đích- Cậu Vàng đi đời rồi ông giáo ạ!- Cụ bán rồi?- Bán rồi! Họ vừa bắt xong- Thế họ cho bắt à?- Khốn nạnơi! dốc ngược nó lênBài tập 2 c/Báo tin (trình bày)Hỏi Trình bàyBộc lộ cảm xúc- Trình bàyHỏiHành động nóiMục đích- Anh phải hứa với em- Anh hứa đi.-Anh xin hứaĐiều khiểnĐiều khiểnHứa hẹnBài tập 3 Không phải câu có từ “hứa” bao giờ cũng thực hiện hành động hứa hẹn.*Xác định kiểu hành động nói trong cuộc đối thoại sau?Lan: -Cô giáo nhắc cả lớp mình chiều nay đi lao độngHoa:- Mấy giờ?Lan: -2 giờ .→ Báo tin (trình bày)→ Hỏi→ Thông báo (trình bày) Bài tập bổ sung :* Viết một đoạn văn ngắn (chủ đề tự chọn) trong đó có sử dụng các kiểu hành động nói vừa học.Công việc về nhà:Nắm được hành động nói và các kiểu hành động nói.Làm các bài tập.Chuẩn bị phần tiếp theo: “Trả bài Tập làm văn số 5”soạn bài : “Nước Đại Việt ta” (Nguyễn Trãi)Trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo và các em