Bài giảng Ngữ văn Khối 8 - Phần Tiếng Việt: Tiết 98: Hành động nói (Tiếp theo)

NhiƯt liƯt chµo Mõng c¸c thÇy, c« vỊ dù giê, th¨m líp.MƠN: NGỮ VĂN 8 Kiểm tra bài cũ1/ Hành động nói là gì? Kể những kiểu hành động nói thường gặp?- Là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định.- Hỏi, trình bày, điều khiển, hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc.AB1/ Ôi sức trẻ!a) Hành động trình bày2/ Trâu của lão cày một ngày được mấy đường?b) Hành động bộc lộ tình cảm, cảm xúc3/ Một hôm người chồng ra biển đánh cá.c) Hành động hỏi4/ Tôi sẽ giúp ông.d) Hành động điều khiển5/ Đi tìm lại con cá và đòi một cái nhà rộng. e) Hành động hứa hẹng) Hành động báo tin. Nối câu ở cột A cho phù hợp với hành động nói tương ứng ở cột B.HÀNH ĐỘNG NÓI (tiÕp theo) TIẾT 98:I.Cách thực hiện hành động nói :1.Xác định hành động nói:a.Ví dụ : Sgk / 70Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.(Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta)(1)(4)(3)(2)(5)C©u hái th¶o luËnNhóm 1, 2: Cho biết sự giống nhau về hình thức của 5 câu trong đoạn văn trên.Nhóm 3,4: Cho biết trong 5 câu ấy những câu nào giống nhau về mục đích nói ?12345CâuMục đíchHỏiTrình bàyĐiều khiểnHứa hẹnBộc lộ cảm xúc+++++b.Nhận xét:HÀNH ĐỘNG NÓI (t.t) TIẾT 98:I.Cách thực hiện hành động nói :1.Xác định hành động nói:2.Bảng trình bày quan hệ giữa các kiểu câu với những kiểu hành động nói:Nghi vấnCầu khiếnCảm thánTrần thuậtCâuMục đíchHỏiTrình bàyĐiều khiểnHứa hẹnBộc lộ cảm xúc++++Ví dụ 1: 1.Mấy giờ rồi ? Câu nghi vấn: Mục đích hỏi2.Im lặng đi! Câu cầu khiến: Mục đích điều khiển3.Eo ôi, lạnh quá! Câu cảm thán: Mục đích bộc lộ cảm xúc4.Hôm qua, lớp em đi lao động.Câu trần thuật: Mục đích trình bày Cách dùng trực tiếpVí dụ 2:1 .Thời oanh liệt nay còn đâu? (Thế Lữ)  Câu nghi vấn: Mục đích bộc lộ cảm xúc2.Bạn mở giúp tôi cánh cửa được không?  Câu nghi vấn: mục đích điều khiển3.Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang bên nhà anh (Tô Hoài) Câu trần thuật :Mục đích điều khiển Cách dùng gián tiếp______________+_(+) Cách dùng trực tiếp(- ) Cách dùng gián tiếp3.Ghi nhớ: Sgk / 71HÀNH ĐỘNG NÓI (t.t) TIẾT 98:I.Cách thực hiện hành động nói :II.Luyện tập :Bµi 1/71: Các câu nghi vấn trong bài “Hịch tướng sĩ” của Trần Quốc Tuấn:-Từ xưa các bậc trung thần nghĩa sĩ bỏ mình vì nước, đời nào không có ?Câu nghi vấn thực hiện hành động khẳng định-Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi muốn vui vẻ phỏng có được không ?Câu nghi vấn thực hiện hành động phủ định-Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi không muốn vui vẻ phỏng có được không ?Câu nghi vấn thực hiện hành động khẳng định-Vì sao vậy ?Câu nghi vấn thực hiện hành động gây sự chú ý-Nếu vậy, ngồi đây sau khi giặc giã dẹp yên, muôn đời để thẹn, há còn mặt mũi nào đứng trong trời đất nữa ?Câu nghi vấn thực hiện hành động phủ định* CNV ở đầu đoạn văn: tạo tâm thế cho tướng sĩ chuẩn bị nghe những lí lẽ của tác giả*CNV ở giữa đoạn văn: thuyết phục, động viên, khích lệ tướng sĩ*CNV ở cuối đoạn văn: khẳng định chỉ có một con đường là chiến đấu đến cùng để bảo vệ bờ cõi.Bµi 2/71,72: NhiỊu ng­êi cã nhËn xÐt lµ trong c¸c bµi nãi, bµi viÕt cđa m×nh, Chđ tÞch Hå ChÝ Minh th­êng kªu gäi chiÕn sÜ, ®ång bµo b»ng nh÷ng c©u trÇn thuËt. H·y t×m nh÷ng c©u trÇn thuËt cã mơc ®Ých cÇu khiÕn trong c¸c ®o¹n trÝch d­íi ®©y cđa Ng­êi vµ cho biÕt h×nh thøc diƠn ®¹t Êy cã t¸c dơng nh­ thÕ nµo trong viƯc ®éng viªn quÇn chĩng.b. Cuèi cïng, t«i ®Ĩ l¹i mu«n vµn t×nh th©n yªu cho toµn d©n, toµn §¶ng, cho toµn thĨ bé ®éi, cho c¸c ch¸u thanh niªn vµ nhi ®ång.() §iỊu mong muèn cuèi cïng cđa t«i lµ : Toµn §¶ng, toµn ta ®oµn kÕt phÊn ®Êu x©y dùng mét n­íc ViƯt Nam hoµ b×nh, thèng nhÊt, ®éc lËp, d©n chđ vµ giÇu m¹nh, vµ gãp phÇn xøng ®¸ng vµo sù nghiƯp c¸ch m¹ng thÕ giíi. (Di chĩc)=> C¸ch dïng gi¸n tiÕp nµy nh­ nh÷ng lêi t©m sù cđa B¸c víi mäi ng­êi, t¹o ra sù ®ång c¶m s©u s¾c, nã khiÕn cho nh÷ng nguyƯn väng cđa l·nh tơ trë thµnh nguyƯn väng cđa mçi ng­êi. Bµi 3/72: T×m c¸c c©u cã mơc ®Ých cÇu khiÕn trong ®o¹n trÝch sau. Mçi c©u Êy thĨ hiƯn mèi quan hƯ gi÷a c¸c nh©n vËt vµ tÝnh c¸ch nh©n vËt nh­ thÕ nµo? DÕ Cho¾t tr¶ lêi t«i b»ng mét giäng rÊt buån rÇu:- Th­a anh em cịng muèn kh«n nh­ng kh«n kh«ng ®­ỵc. §ơng ®Õn viƯc g× lµ em thë råi, kh«ng cßn h¬i søc ®©u mµ ®µo bíi n÷a [.]. Hay b©y giê em nghÜ thÕ nµy.Song anh cho phÐp em míi d¸m nãi.. Råi DÕ Cho¾t loanh quanh, b¨n kho¨n. T«i ph¶i b¶o:- §­ỵc chĩ mµy cø nãi th¼ng thõng ra nµo. DÕ Cho¾t nh×n t«i mµ r»ng:Anh ®· nghÜ th­¬ng em nh­ thÕ th× hay lµ anh ®µo giĩp cho em mét c¸i ng¸ch sang bªn nhµ anh, phßng khi tèi lưa t¾t ®Ìn cã ®øa nµo ®Õn b¾t n¹t th× em ch¹y sang Ch­a nghe hÕt c©u , t«i ®· hÕch r¨ng lªn, x× mét h¬i râ dµi. Råi víi bé ®iƯu khinh khØnh, t«i m¾ng:- Høc ! Th«ng ng¸ch sang nhµ ta? DƠ nghe nhØ! Chĩ mµy h«i nh­ cĩ mÌo nh­ thÕ nµy, ta nµo chÞu ®­ỵc. Th«i, im c¸i ®iƯu h¸t m­a dÇm sïi sơt Êy ®i. §µo tỉ n«ng th× cho chÕt! T«i vỊ, kh«ng mét chĩt bËn t©m=> DÕ Cho¾t yÕu ®uèi nªn cÇu khiÕn nh· nhỈn, mỊm máng, khiªm tèn. DÕ MÌn û thÕ m¹nh giäng ra lƯnh, h¸ch dÞch.HÀNH ĐỘNG NÓI (t.t) TIẾT 98:I.Cách thực hiện hành động nói :II.Luyện tập :A.Bác có biết bưu điện ở đâu không ạ?B.Bác làm ơn chỉ giùm cháu bưu điện ở đâu ạ.C.Bưu điện ở đâu, hả bác ?D.Chỉ giùm cháu bưu điện ở đâu với!E.Bác có thể chỉ giúp cháu bưu điện ở đâu không ạ?B.Bác làm ơn chỉ giùm cháu bưu điện ở đâu ạ.E.Bác có thể chỉ giúp cháu bưu điện ở đâu không ạ?-Có thể dùng cả 5 cách -Để hỏi người lớn, cách B và E là nhã nhặn và lịch sự, lễ phép hơn cả.Bài 4/ 72HÀNH ĐỘNG NÓI (t.t) TIẾT 98:I.Cách thực hiện hành động nói :II.Luyện tập :A.Lẳng lặng đưa lọ gia vị cho người kia.B.Trả lời người kia: “Có chứ ạ. Cái lọ ấy không nặng đâu mà!”.C.Đưa lọ gia vị cho người kia và nói: “Mời anh.” (hoặc “Mời chị.”, “Mời bác.”, ).Hành động hơi kém lịch sự vì chỉ đưa giúp lọ gia vị mà không nói câu nàoHành động hơi buồn cười vì không hiểu mục đích của người nói (người nói không có mục đích hỏi mà có mục đích nhờ cậy)Là hành động hợp lí nhất, thể hiện thái độ lịch sự, nhã nhặnBµi tËp 6Hãy viết một đoạn văn ngắn (chủ đề tự chọn). Xác định mục đích nói của mỗi câu trong đoạn .Bài 5/ 73-Học thuộc ghi nhớ Sgk/ 71-Biết sử dụng nhiều kiểu câu đã học để thực hiện cùng một hành động nói-Làm bài tập 2, 3/ Sgk 71, 72-Soạn bài mới : “ Ôân tập về luận điểm” +Khái niệm luận điểm +Mối quan hệ giữa luận điểm với vấn đề cần giải quyết trong bài văn nghị luận +Mối quan hệ giữa các luận điểm trong bài văn nghị luậnTIẾT HỌC KẾT THÚC- Cảm ơn quý thầy cô đến dự giờ, thăm lớp.- Chúc quý thầy cô mạnh khoẻ.- Chúc các em học tốt.