Bài giảng Ngữ văn Khối 8 - Tiết 114: Lựa chọn trật tự từ trong câu

oi xuống đất,thột:(6) Bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiều xỏi cũ, gừ đầu roi xuống đất,cai lệ thột.(7) Gừ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiều xỏi cũ, cai lệ thột.Anh Dậu uốn vai ngỏp dài một tiếng. Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rờn vừa ngỏng đầu lờn. Run rẩy cất bỏt chỏo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lớ trưởng đó sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dõy thừng.Thằng kia ! ễng tưởng mày chết đờm qua,cũn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!(2) Cai lệ gừ đầu roi xuống đất, thột bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiều xỏi cũ:(3) Cai lệ thột bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiều xỏi cũ, gừ đầu roi xuống đất:(4) Thột bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiều xỏi cũ, cai cệ gừ đầu roi xuống đất:(5) Bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiều xỏi cũ, cai lệ gừ đầu roi xuống đất,thột:(6) Bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiều xỏi cũ, gừ đầu roi xuống đất,cai lệ thột.(7) Gừ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiều xỏi cũ, cai lệ thột.Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét về tác dụng của sự thay đổi ấy Chủ yờu liờn kết với cõu trước và cõu sau Chỉ liờn kết với cõu trước Khụng liờn kết→ Chỉ liên kết với câu sau→ Chỉ liên kết với câu sau→ Để nhấn mạnh và liên kết với câu sauLỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂUCõuNhấn mạnh sự hung hónLiờn kết chặt với cõu đứng trướcLiờn kết chặt với cõu đứng sau2khôngcócó3khôngcókhông4khôngkhôngkhông5khôngkhôngcó6khôngkhôngcó7cókhôngcó Em nhận xột gỡ về cỏch sắp xếp trật từ trong cõu ? Em rỳt ra kinh nghiệm gỡ trong cỏch đặt cõu? *Ghi nhớ: SGK.111Trong một cõu cú thể cú nhiều cỏch sắp xếp trật tự từ, mỗi cỏch đem lại hiệu quả diễn đạt riờng. Người núi (người viết) cần biết lựa chọn trật tự từ thớch hợp với yờu cầu giao tiếp. NóBảoSaoKhôngĐếnBài tập nhanh: Thay ủoồi traọt tửù tửứ baống nhieàu caựch khaực nhau1. Nó bảo không đến sao? 2. Sao đến nó bảo không?3. Nó bảo đến không sao.4. Không đến sao nó bảo?5. Nó sao bảo không đến?6. Không bảo sao nó đến?7. Nó sao đến bảo không?8. Đến nó bảo: “Không sao”.9. Nó không đến bảo sao?10. Sao đến không bảo nó?11. Sao không đến bảo nó?12. Sao không bảo nó đến?ĐÁP ÁNa) Người nhà lớ trưởng hỡnh như khụng dỏm hành hạ một người ốm nặng, sợ hoặc xảy ra sự gỡ, hắn cứ lúng ngúng ngơ ngỏc, muốn núi mà khụng dỏm núi. Đựng đựng, cai lệ giật phắt cỏi thừng trong tay anh này và chạy sầm sập đến chỗ anh Dậu.	Chị Dậu xỏm mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn. ( Ngụ Tất Tố, Tắt đốn )b) Anh Dậu uốn vai ngỏp dài một tiếng. Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rờn vừa ngổng đầu lờn. Run rẩy cất bỏt chỏo, anh vừa mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lớ trưởng đó sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dõy thừng. ( Ngụ Tất Tố, Tắt đốn )* Bài tập 1:Trật tự từ trong những bộ phận in đậm thể hiện điều gì?I.Nhận xột chung2. Ghi nhớ sgk/111II.Một số tỏc dụng của sự sắp xếp trật tự từ1. Bài tập:a. Bài tập 1:Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU a. Thể hiện hành động trước sau liờn tiếp nhau của cai lệ, tụ đậm tớnh cỏch hung bạo của hắn.a) Người nhà lớ trưởng hỡnh như khụng dỏm hành hạ một người ốm nặng, sợ hoặc xảy ra sự gỡ, hắn cứ lúng ngúng ngơ ngỏc, muốn núi mà khụng dỏm núi. Đựng đựng, cai lệ giật phắt cỏi thừng trong tay anh này và chạy sầm sập đến chỗ anh Dậu.	Chị Dậu xỏm mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn. ( Ngụ Tất Tố, Tắt đốn ) Thể hiện sự sợ hải của chị Dậu trước sự hung bạo của cai lệ và miêu tả hành động trước sau của chị DậuI.Nhận xột chung2. Ghi nhớ sgk/111II.Một số tỏc dụng của sự sắp xếp trật tự từ* Bài tập 1:Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU a. Thể hiện hành động trước sau liờn tiếp nhau của cai lệ, tụ đậm tớnh cỏch hung bạo của hắn. - Thể hiện sự sợ hải của chị Dậu trước sự hung bạo của cai lệ và miêu tả hành động trước sau của chị Dậub) Anh Dậu uốn vai ngỏp dài một tiếng. Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rờn vừa ngổng đầu lờn. Run rẩy cất bỏt chỏo, anh vừa mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lớ trưởng đó sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dõy thừng. ( Ngụ Tất Tố, Tắt đốn ) b. Sắp xếp theo thứ tự bậc cao thấp và tuần tự xuất hiện của nhõn vật.- Tương ứng với trật tự của cụm từ đứng trước.\a..Gậy tre, chụng tre chống lại sắt thộp của quõn thự. Tre xung phong vào xe tăng, đại bỏc. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mỏi nhà tranh, giữ đồng lỳa chớn. Tre hi sinh để bảo vệ con người.b. Gậy tre, chụng tre chống lại sắt thộp của quõn thự. Tre xung phong vào xe tăng, đại bỏc. Tre giữ mỏi nhà tranh, giữ đồng lỳa chớn, giữ làng, giữ nước. Tre hi sinh để bảo vệ con người.c. Gậy tre, chụng tre chống lại sắt thộp của quõn thự. Tre xung phong vào xe tăng, đại bỏc. Tre giữ làng, giữ mỏi nhà tranh, giữ đồng lỳa chớn, giữ nước. Tre hi sinh để bảo vệ con người.Bài tập 2. So sánh tác dụng của những cách sắp xếp trật tự từ trong các bộ phận câu in đậm dưới đâyCỏch sắp xếp trật tự từ ở đõy là hợp lớ nhất, hay nhất vỡ hài hũa về ngữ õm, ngữ điệu (2/2/4/4) theo cấp độ tăng tiến tạo sự mạnh mẽ, ngõn vang. Cỏch sắp xếp trật tự từ ở đõy thiếu hài hũa về ngữ õm, nhịp 2/2 để cuối cõu khụng tạo được ngõn vang.Trật tự từ sắp xếp ở đây lủng củng, ngắt nhịp khụng đồng đều, khụng hài hũa về ngữ õm. *Ghi nhớ : SGK/112Trật tự từ trong câu có thể : - Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hoạt động, đặc điểm (như thứ bậc quan trọng của sự vật, thứ tự của hoạt động, trình tự quan sát của người nói,) - Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng. - Liên kết câu với những câu khác trong văn bản. - Đảm bảo sự hài hoà về ngữ âm của lời nói.Nêu những tỏc dụng của việc sắp xếp trật tự từ trong cõua. Lịch sử ta đó cú nhiều cuộc khỏng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yờu nước của dõn ta. Chỳng ta cú quyền tự hào vỡ những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lờ Lợi, Quang Trung,  Chỳng ta phải ghi nhớ cụng lao của cỏc vị anh hựng dõn tộc, vỡ cỏc vị ấy là tiờu biểu của một dõn tộc anh hựng. (Hồ Chớ Minh, Tinh thần yờu nước của nhõn dõn ta)b.	Đẹp vụ cựng, Tổ quốc ta ơi!	Rừng cọ đồi chố, đồng xanh ngào ngạt	Nắng chúi sụng Lụ, hũ ụ tiếng hỏt	Chuyến phà dào dạt bến nước Bỡnh Ca (Tố Hữu, Ta đi tới)c. - Ấy cũng may cho cụ, vơ vẩn mói ở ngoài phố thế này mà gặp mật thỏm hay đội con gỏi thỡ khốn.Mật thỏm tụi cũng chả sợ, đội con gỏi tụi cũng chả cần. (Nguyễn Cụng Hoan, Ngựa người, người ngựa)Luyện tậpGiải thích lí do sắp xếp trật tự từ trong những bộ phận câu và câu in đậm dưới đâyTiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.Nhận xột chungII.Một số tỏc dụng của sự sắp xếp trật tự từIII. Luyện tập sgk/112 a. Trật tự từ được sắp xếp theo trỡnh tự thời gian xuất hiện của cỏc vị anh hựng trong lịch sử dõn tộc.a. Lịch sử ta đó cú nhiều cuộc khỏng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yờu nước của dõn ta. Chỳng ta cú quyền tự hào vỡ những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lờ Lợi, Quang Trung,  Chỳng ta phải ghi nhớ cụng lao của cỏc vị anh hựng dõn tộc, vỡ cỏc vị ấy là tiờu biểu của một dõn tộc anh hựng. (Hồ Chớ Minh, Tinh thần yờu nước của nhõn dõn ta )Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.Nhận xột chungII.Một số tỏc dụng của sự sắp xếp trật tự từIII. Luyện tập sgk/112 a. Trật tự từ được sắp xếp theo trỡnh tự thời gian xuất hiện của cỏc vị anh hựng trong lịch sử dõn tộc.b. Cụm từ “Đẹp vụ cựng” đứng trước hụ ngữ “Tổ quốc ta ơi” đõy là hiện tượng đảo ngữ (vị ngữ đứng trước chủ ngữ) nhấn mạnh cỏi đẹp của non sụng mới được giải phúng, thể hiện thỏi độ ca ngợi Tổ quốc của tác giả.Cụm từ “hũ ụ tiếng hỏt” đảo hũ ụ lờn trước để bắt vần với “sụng Lụ” (vần lưng), tạo cảm giỏc kộo dài, thể hiện sự mờnh mông của sụng nước, đồng thời cũng đảm bảo cho cõu thơ bắt vần với cõu trước (vần chõn: ngạt – hỏt). Như vậy ở đõy, trật tự từ đảm bảo sự hài hũa về ngữ õm cho lời thơ.Đẹp vụ cựng, Tổ quốc ta ơi!Rừng cọ đồi chố, đồng xanh ngào ngạtNắng chúi sụng Lụ, hũ ụ tiếng hỏtChuyến phà dào dạt bến nước Bỡnh Casụng LụTiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.Nhận xột chungII.Một số tỏc dụng của sự sắp xếp trật tự từIII. Luyện tập sgk/112 a. Trật tự từ được sắp xếp theo trỡnh tự thời gian xuất hiện của cỏc vị anh hựng trong lịch sử dõn tộc.b. Cụm từ “Đẹp vụ cựng” đứng trước hụ ngữ “Tổ quốc ta ơi” đõy là hiện tượng đảo ngữ (vị ngữ đứng trước chủ ngữ) nhấn mạnh cỏi đẹp của non sụng mới được giải phúng, thể hiện thỏi độ ca ngợi Tổ quốc của tác giả.Cụm từ “hũ ụ tiếng hỏt” đảo hũ ụ lờn trước để bắt vần với “sụng Lụ” (vần lưng), tạo cảm giỏc kộo dài, thể hiện sự mờnh mông của sụng nước, đồng thời cũng đảm bảo cho cõu thơ bắt vần với cõu trước (vần chõn: ngạt – hỏt). Như vậy ở đõy, trật tự từ đảm bảo sự hài hũa về ngữ õm cho lời thơ.c. Lặp lại cỏc từ và cụm từ mật thỏm, đội con gỏi ở hai đầu hai vế cõu là để liờn kết chặt chẽ cõu ấy với cõu đứng trước.c. - Ấy cũng may cho cụ, vơ vẩn mói ở ngoài phố thế này mà gặp mật thỏm hay đội con gỏi thỡ khốn.Mật thỏm tụi cũng chả sợ, đội con gỏi tụi cũng chả cần. (Nguyễn Cụng Hoan, Ngựa người, người ngựa)mật thỏmđội con gỏiTiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU I.Nhận xột chungII.Một số tỏc dụng của sự sắp xếp trật tự từIII. Luyện tập sgk/112Bài tập 1.Bài tập 2. Đặt câu và sắp xếp trật tự các từ trong câu ấy thành nhiều cách diễn đạt khác nhau, cho biết tác dụng của nó. Bài tập 3. Hãy xác định câu thơ có cấu trúc đảo ngữ trong bài thơ sau và cho biết hiệu quả diễn đạt của nó.Bước tới đèo Ngang, bóng xế tà,Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.Lom khom dưới núi, tiều vài chú.Lác đác bên sông, chợ mấy nhàNhớ nước đau lòng con quốc quốcThương nhà mỏi miệng cái gia giaDừng chân đứng lại, trời, non, nước,Một mãnh tình riêng, ta với ta.Lom khom dưới núi, tiều vài chú.Lác đác bên sông, chợ mấy nhàNhớ nước đau lòng con quốc quốcThương nhà mỏi miệng cái gia giaHƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ1/ Bài vừa học :Xem lại nội dung bài đó học.Học thuộc cỏc mục ghi nhớ. Vận dụng vào việc tìm hiểu các tác phẩm thơ văn.2/ Soạn bài : Lựa chọn trật tự từ trong cõu (Luyện tập)-Xem kĩ yờu cầu cỏc bài tập SGK/ 122 – 124.-Làm trước BT1, 2.Xin chân thành cảm ơnCác thầy cô giáoChúc các em học tốt!!Bài học kết thúc