Bài giảng Ngữ văn Khối 8 - Tiết 122: Chữ lỗi diễn đạt (Lỗi lo-gic)

Tiết 122 Chữa lỗi diễn đạt(Lỗi lô-gíc) KIấ̉M TRA BÀI CŨ1- Trọ̃t tự từ là gì? a- Là các từ ngữ có mặt trong mụ̣t cõu. b-Là trình tự sắp xờ́p các từ trong mụ̣t chuụ̃i lời nói. c-Là các từ trong mụ̣t ngụn ngữ. d-Là các từ ngữ có mặt trong mụ̣t đoạn văn.2-Cõu:”Lom khom dưới núi tiờ̀u vài chỳ́” bụ̣ phọ̃n nào được thay đụ̉i trọ̃t tự? a-Chủ ngữ. b- Vị ngữ. c- Phụ ngữ sau của cụm danh từ. d-Phụ ngữ sau của cụm đụ̣ng từ.Giới thiệu bài mới-Trong quỏ trỡnh làm tập làm văn, cỏc em phải dựng từ, đặt cõu để diễn đạt những suy nghĩ, tư tưởng, quan điểm, tỡnh cảm của mỡnh. Và cú lỳc thầy cụ phờ bài chưa mạch lạc, cõu sai lụ-gic, Vậy lụ-gic là gỡ? Đú là trật tự chặt chẽ, tất yếu giữa cỏc hiện tượng, lập luận Giữa cỏc thành phần cõu và cỏc từ ngữ trong cõu luụn cú quan hệ về lụ-gic.Làm thết nào để diễn đạt đỳng lụ-gic, chỳng ta sẽ làm một số bài tập để rỳt ra một số bài học quý cho mỡnh.CHỮA Lễ̃I DIấ̃N ĐẠTTiết 122 :(Lụ̃i lụ-gíc)1. Bài tập : Hoạt động nhúm Phỏt hiện và chữa lại một số lỗi diễn đạt trong cỏc cõu dưới đõy chỉ rừ lý do sai và cỏc cỏch sửa Aquần ỏo, giày dộpBđụ̀ dựng học tọ̃p(đụ̀ dựng sinh hoạt)Chỳng em đó giỳp cỏc bạn học sinh những vựng bị bóo lụt quần ỏo,dày dộp và nhiều đồ dựng học tập khỏc(bỳt, sỏch, vở)=>A và B khụng cựng loại. * Chữa:Có thể có 1 số cách chữa như sau:- Chúng emdép và nhiều đồ dùng sinh hoạt khác.- Chúng em.bão lụt giấy bút, sách vở và nhiều đồ dùng htập khác. - Khi viết câu có kiểu kết hợp “A và B khác”thìA và B phải cùng loại trong đó B là từ ngữ có nghĩa rộng, A là từ ngữ có nghĩa hẹp.CHỮA Lễ̃I DIấ̃N ĐẠTTiết 122 :(Lụ̃i lụ-gíc)1. Bài tập : Hoạt động nhúm Phỏt hiện và chữa lại một số lỗi diễn đạt trong cỏc cõu dưới đõy chỉ rừ lý do sai và cỏc cỏch sửa b. Trong thanh niờn núi chung và trong búng đỏ núi riờng, niềm say mờ là nhõn tố quan trọng dẫn đến thành cụngSai :vì A phải là từ ngữ cú nghĩa rộng hơn từ ngữ B. A B thanh niờn búng đỏnói chung nói riờng* Chữa:- Cách 1: trong thanh niên nói chung và trong sinh viên nói riêngthành công.- Cách 2: Trong thể thao nói chung và trong bóng đá nói riêng. . thành công. -Khi viết câu có kiểu kết hợp A nói chung và B nói riêng thì A phải là từ ngữ có nghĩa rộng hơn từ ngữ B (cựng trường từ vựng)CHỮA Lễ̃I DIấ̃N ĐẠTTiết 122 :(Lụ̃i lụ-gíc)1. Bài tập : Hoạt động nhúm Phỏt hiện và chữa lại một số lỗi diễn đạt trong cỏc cõu dưới đõy chỉ rừ lý do sai và cỏc cỏch sửa c. Lóo Hạc, Bước đường cựng và Ngụ Tất Tố đó giỳp chỳng ta hiểu sõu sắc thõn phận của người nụng dõn Việt Nam trước cỏch mạng thỏng Tỏm 1945A“Lão Hạc”, “Bước đường cùng”( Tờn tác phõ̉m)BNgụ Tṍt Tụ́(Tờn tác giả)Sai : Khụng cựng trường từ vựng *Chữa:-C1: Lão Hạc, Bước đường cùng và Tắt đèn Tháng 8/1945.-C2: Nam Cao, Nguyễn Công Hoan và Ngô Tất Tố đã giúptháng 8/1945. Khi viết câu có kiểu kết hợp A, B và C ( các yếu tố có quan hệ đẳng lập) thì A, B, C phải là những từ ngữ thuộc cùng 1 trường từ vựng , biểu thị những khái niệm thuộc cùng một phạm trù.CHỮA Lễ̃I DIấ̃N ĐẠTTiết 122 :(Lụ̃i lụ-gíc)1. Bài tập : Hoạt động nhúm Phỏt hiện và chữa lại một số lỗi diễn đạt trong cỏc cõu dưới đõy chỉ rừ lý do sai và cỏc cỏch sửa d. Em muốn trở thành một người trớ thức hay một bỏc sĩ A B trớ thức hay	 bỏc sĩ (giai cṍp)	 (nghờ̀ nghiợ̀p)quan hợ̀ lựa chọn: hai vờ́ phải bỡnh đẳng vờ̀ nghĩa.*Chữa:-C1: Em muốn trở thành một trí thức hay một thuỷ thủ?-C2: Em muốn trở thành một giáo viên hay một bác sĩ? Trong câu hỏi lựa chọn A hay B thì A và B không bao giờ là những từ ngữ có quan hệ nghĩa rộng- hẹp với nhau, nghiã là A khôngbao hàm và B cũng không bao hàm A CHỮA Lễ̃I DIấ̃N ĐẠTTiết 122 :(Lụ̃i lụ-gíc)1. Bài tập : Hoạt động nhúm Phỏt hiện và chữa lại một số lỗi diễn đạt trong cỏc cõu dưới đõy chỉ rừ lý do sai và cỏc cỏch sửa e. Bài thơ khụng chỉ hay về nghệ thuật mà cũn sắc sảo về ngụn từ A nghệ thuậtB ngụn từA bao hàm B vì trong giá trị nghệ thuật của một tp VH có giá trị ngôn từ. *Chữa:-C1: Bài thơ không chỉ hay về nghệ thuật mà còn sắc sảo về nội dung.-C2: Bài thơ không chỉ hay về bố cục mà còn sắc sảo về ngôn từ.-C3: Bài thơ hay về nghệ thuật nói chung, sắc sảo về ngôn từ nói riêng.-Khi viết câu có kiểu kết hợp không chỉ A mà còn B thì A và B không bao giờ là từ ngữ có qhệ nghĩa rộng- hẹp với nhau (giống d)CHỮA Lễ̃I DIấ̃N ĐẠTTiết 122 :(Lụ̃i lụ-gíc)1. Bài tập : Hoạt động nhúm Phỏt hiện và chữa lại một số lỗi diễn đạt trong cỏc cõu dưới đõy chỉ rừ lý do sai và cỏc cỏch sửa g. Trờn sõn ga chỉ cũn lại hai người. Một người thỡ cao gầy ,cũn một người thỡ mặc ỏo ca rụ A Cao gầy(hình dáng)B Áo ca rụ(trang phục)=>Avà B khụng cựng trường từ vựng*Chữa:-C1: Trên sân gamột người thì lùn và mập.-C2: Trên sân gamột người thì mặc áo bụng, còn một ngườica rô. Khi m/tả các dấu hiệu đặc trưng phải được biểu thị bằng những từ ngữ thuộc cùng một trường từ vựng, đối lập nhau trong phạm vi một phạm trù. CHỮA Lễ̃I DIấ̃N ĐẠTTiết 122 :(Lụ̃i lụ-gíc)1. Bài tập : Hoạt động nhúm Phỏt hiện và chữa lại một số lỗi diễn đạt trong cỏc cõu dưới đõy chỉ rừ lý do sai và cỏc cỏch sửa h. Chị Dậu rất cần cự và chịu khú nờn chị rất mực yờu thương chồng con.A BCõ̀n cù Yờu thươngchịu khú chụ̀ng conSai vì Avà B khụng phải là quan hệ nhõn-quả *Chữa: Chị Dọ̃u cõ̀n cự, chịu khú và rṍt mực yờu thương chụ̀ng con.“nên” là một qhệ từ nối các vế có mối quan hệ nhân quả.CHỮA Lễ̃I DIấ̃N ĐẠTTiết 122 :(Lụ̃i lụ-gíc)1. Bài tập : Hoạt động nhúm Phỏt hiện và chữa lại một số lỗi diễn đạt trong cỏc cõu dưới đõy chỉ rừ lý do sai và cỏc cỏch sửa Nếu khụng phỏt huy những đức tớnh tốt đẹp của người xưa thỡ người phụ nữ Việt Nam ngày nay khụng thể cú được những nhiệm vụ vinh quang và nặng nề đú . =>Hai vế khụng thể nối với nhau bằng nếuthỡi/ Nhờ phỏt huy những đức tớnh tốt đẹp của người xưa nờn người phụ nữ Việt Nam ngày nay đó hoàn thành được những nhiệm vụ vinh quang và nặng nề đú. *Chữa:CHỮA Lễ̃I DIấ̃N ĐẠTTiết 122 :(Lụ̃i lụ-gíc)1. Bài tập : Hoạt động nhúm Phỏt hiện và chữa lại một số lỗi diễn đạt trong cỏc cõu dưới đõy chỉ rừ lý do sai và cỏc cỏch sửa k. Hỳt thuốc lỏ vừa cú hại cho sức khỏe, vừa làm giảm tuổi thọ của con người*Chữa:-Hút thuốc lá vừa có hại cho sức khoẻ, vừa tốn kém về tiền bạc.Sai:Cặp phụ̣ từ vừavừa khụng kờ́t hợp A và B cùng mụ̣t phạm trự.Khụng cựng bỡnh diện.Anh bộ đội bịthương hai lõ̀n:Một lõ̀nở cỏnh tay,một lõ̀n ởchõn.Anh bộ đội bịthương hai lõ̀n:Một lõ̀nở Hà Nội,một lõ̀n ởĐiện Biờn Phủ.Anh bộ đội bị thương hai lõ̀n: Một lõ̀n ở cỏnh tay, một lõ̀n ở Điện Biờn Phủ.Bài tọ̃p nhanhLiệt kờ khụng cựng loại hoặc khụng cựng bỡnh diệnChủ ngữ và vị ngữ mõu thuẫn với nhau..Sử dụng quanhệ từ khụngđỳng với nội dung cõu văn.Qua cỏc bài tập trờn, chỳng ta đó phỏt hiện và sửa lỗi diễn đạt về lụ-gic trong cỏc trường hợp sau:Rỳt kinh nghiệm:CHỮA Lễ̃I DIấ̃N ĐẠTTiết 122 :(Lụ̃i lụ-gíc) Bài tập 1/127: Hoạt động nhúm Bài tập 2/128 Tìm những lỗi diễn đạt trong bài TLV của mình hoặc của các bạn cùng lớp, trong lời nói hàng ngày hoặc trên các phương tiện thông tin đại chúng.a/Tố Hữu là một nhà thơ lớn vì ông hđ CM từ thời thơ ấu.*Lỗi: Hai vế là qhệ nhân quả nối với nhau bởi từ “vì”. Phần nguyên nhân giải thích không phù hợp với kq.*Chữa: TH là lớn vì ông là một tài năng lớn, lại được rèn luyện trong cuộc đấu tranh CMb/HS không được uống rượu và hút thuốc lá*Lỗi: nghĩa của vế thứ 2 không rõ. *Chữa: HS không được uống rượu và không được hút thuốc lá.CHỮA Lễ̃I DIấ̃N ĐẠTTiết 122 :(Lụ̃i lụ-gíc) Bài tập 1/127: Hoạt động nhúm Bài tập 2/128 Tìm những lỗi diễn đạt trong bài TLV của mình hoặc của các bạn cùng lớp, trong lời nói hàng ngày hoặc trên các phương tiện thông tin đại chúng.c/ Gần trưa, đường phố tấp nập, xe cộ ngược xuôi càng ngày càng thưa dần.*Lỗi: Dùng từ “tấp nập” không phù hợp với ND của câu. *Chữa:d/Các bạn ấy rất yêu văn nghệ và cả đi dã ngoại nữa.*Lỗi: văn nghệ và dã ngoại không thuộc cùng một trường từ vựng, không biểu thị những khái niệm thuộc cùng một phạm trù.*Chữa:d/ Các bạn ấy rất yêu văn nghệ và cả thể thao nữa.c/ Gần trưa, đường phố vắng vẻ , xe cộ ngược xuôi càng ngày càng thưa dần.CHỮA Lễ̃I DIấ̃N ĐẠTTiết 122 :(Lụ̃i lụ-gíc) Bài tập 1/127: Hoạt động nhúm Bài tập 2/128 Tìm những lỗi diễn đạt trong bài TLV của mình hoặc của các bạn cùng lớp, trong lời nói hàng ngày hoặc trên các phương tiện thông tin đại chúng.C Bỏc Hồ là tinh hoa kết tinh nờn nước Việt Nam ta.*Lỗi:Bỏc là một thành viờn của nước=> Bỏc khụng thể kết tinh được một nước. B nghĩa rộng hơn A, A khụng thể tạo nờn B.*Chữa:C/Bỏc Hồ là kết tinh của những tinh hoa Việt Nam .Bài tập về nhà-Hoàn thành BT SGK. Sửa những lỗi diễn đạt mắc phải trong bài viết TLV-Chuẩn bị viết bài TLV số 7: lập dàn ý 3 đề bài trong SGK /128