Bài giảng Ngữ văn Khối 8 - Tiết 28: Tình thái từ

kÝnh chµo c¸c thÇy c« gi¸ocïng toµn thĨ c¸c em líp 8AKiĨm tra bµi cị :? Em h·y nªu sù kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a trỵ tõ vµ th¸n tõ? H·y kĨ tªn nh÷ng trỵ tõ, th¸n tõ th­êng dïng?- Trỵ tõ lµ: Nh÷ng tõ chuyªn ®i kÌm mét tõ ng÷ trong c©u ®Ĩ nhÊn m¹nh hoỈc biĨu thÞ th¸i ®é ®¸nh gi¸ sù vËt, sù viƯc ®­ỵc nãi ®Õn ë tõ ng÷ ®ã.- Th¸n tõ: Lµ nh÷ng tõ dïng ®Ĩ béc lé t×nh c¶m, c¶m xĩc cđa ng­êi nãi hoỈc dïng ®Ĩ gäi ®¸p.- Nh÷ng trỵ tõ, th¸n tõ th­êng dïng: 	+ Trỵ tõ: Nh÷ng, cã, chÝnh, ®Ých, ngay...	+ Th¸n tõ: - §Ĩ béc lé t×nh c¶m, c¶m xĩc: a, ¸i, ¬, « hay, than «i, trêi ¬i...	 - §Ĩ gäi ®¸p: Nµy, ¬i, v©ng, d¹, õ...§äc ®o¹n v¨n sau:	“ Chõng nh­ lĩc n¶y thÊy b¾t c¶ chã lín, chã con, c¸i TÝ vÉn t­ëng nh÷ng con vËt Êy sÏ ®i thÕ m¹ng cho m×nh, cho nªn nã ®· v÷ng d¹ ngåi im . B©y giê mĐ giơc nã ph¶i ®i, nã l¹i nhÕch nh¸c, mÕu khãc:	- U nhÊt ®Þnh b¸n con ®Êy ­? U kh«ng cho con ë nhµ n÷a ­? Khèn n¹n th©n con thÕ nµy! Trêi ¬i!... Ngµy mai con ch¬i víi ai? Con ngđ víi ai?” ( TrÝch T¾t ®Ìn cđa Ng« TÊt Tè)C©u 1: C©u v¨n nµo sau ®©y cã chøa th¸n tõ?A. Ngµy mai con ch¬i víi ai?B. Khèn n¹n th©n con thÕ nµy!C. Con ngđ víi ai?D. Trêi ¬i!... §¸p ¸n: C. BiĨu lé sù than thë v× bÊt lùc. C©u 2: Th¸n tõ: “Trêi ¬i!” trong ®o¹n v¨n trªn dïng ®Ĩ béc lé c¶m xĩc g× cđa c¸i TÝ? A. BiĨu lé sù nghi ngê.  B. BiĨu lé sù ng¹c nhiªn  C. BiĨu lé sù than thë v× bÊt lùc.  D. BiĨu lé sù chua ch¸t. TiÕt 27: T×nh th¸i tõNg÷ v¨n I.CHỨC NĂNG CỦA TÌNH THÁI TỪ1. Quan sát các câu sau :b) Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi oà lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:- Con nín đi! (Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)c) Thương thay cũng một kiếp người, Khéo thay mang lấy sắc tài làm chi ! (Nguyễn Du, Truyên Kiều)a) Mẹ đi làm rồi à?câu nghi vấnCâu cầu khiếnCâu cảm thánI.CHỨC NĂNG CỦA TÌNH THÁI TỪb) Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi oà lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:- Con nín (Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)c) Thương cũng một kiếp người Khéo mang lấy sắc tài làm chi ! (Nguyễn Du, Truyên Kiều)a) Mẹ đi làm rồiKhông còn là câu nghi vấnKhông còn câu cầu khiếnKhông tạo được câu cảm thánà!đi !thaythay..1.Quan sát các câu sau:I.CHỨC NĂNG CỦA TÌNH THÁI TỪNhững từ : ạ , đi, thay, à là những tình thái từ Là những từ được thêm vào câu để cấu tạo câu nghi vấn , câu cầu khiến, câu cảm thán và để biểu thị các sắc thái tình cảm của người nói.d) Em chào cô ạ!Quan sát 2 câu sau:Tính lễ phép không caoChức năng:d) Em chào cô! Một số loại tình thái từ-Tình thái từ nghi vấn : à , ư , hả , chứ , chăng, . -Tình thái từ cầu khiến: đi , nào , với , . . . -Tình thái từ biểu thị sắc thái tình cảm: ạï,nhé,cơ,mà -Tình thái từ cảm thán : thay , sao , . . .TÝnh lƠ phÐp cao2. Ghi nhơ ùTình thái từ là những từ được thêm vào câu để cấu tạo câu nghi vấn , câu cầu khiến, câu cảm thán và để biểu thị các sắc thái tình cảm của người nói.Tình thái từ gồm một số loại đáng chú ý sau :-Tình thái từ nghi vấn : à , ư , hả , chứ , chăng, . . .-Tình thái từ cầu khiến: đi , nào , với , . . .-Tình thái từ cảm thán : thay , sao , . . .-Tình thái từ biểu thị sắc thái tình cảm: ạ,nhé,cơ,mà ... TiÕt 27: T×nh th¸i tõ* Chĩ ý: Mét sè t×nh th¸i tõ xuÊt hiƯn ë c©u nghi vÊn , cÇu khiÕn nh­ng kh«ng cho phÐp lµ ph­¬ng tiƯn cÊu t¹o lo¹i c©u ®ã , bëi lÏ kh«ng cã chĩng ý nghÜa c©u nghi vÊn , c©u cÇu khiÕn vÉn tån t¹i. VD: - ¤ng lµ ng­êi Hµ TÜnh ph¶i kh«ng ¹? - ¤ng lµ ng­êi Hµ TÜnh ph¶i kh«ng ? - Anh ¨n ®i chø ? - Anh ¨n ®i ! TiÕt 27: T×nh th¸i tõ* Bµi tËp nhanh: H·y x¸c ®Þnh t×nh th¸i tõ trong c¸c c©u sau: a. Anh ®i ®i!b. Sao mµ nãng thÕ nµy c¬ chø?c. ChÞ ®· nãi thÕ ­?d. Cã tiỊn viƯc Êy mµ xong nhØ §êi tr­íc lµm quan cịng thÕ a? ( NguyƠn KhuyÕn)đi ( 2)Cơ chứưnhỉa TiÕt 27: T×nh th¸i tõBµi tËp 1 (SGK- T 81): Trong c¸c c©u d­íi ®©y, tõ nµo (trong c¸c tõ in ®Ëm) lµ t×nh th¸i tõ, tõ nµo kh«ng ph¶i lµ t×nh th¸i tõ ? (t×nh th¸i tõ)c. Lµm nh­ thÕ míi ®ĩng chø! d. T«i ®· khuyªn b¶o nã nhiỊu lÇn råi chø cã ph¶i kh«ng ®©u!a, Em thÝch tr­êng nµo th× thi vµo tr­êng Êy.b, Nhanh lªn nµo, anh em ¬i! (t×nh th¸i tõ) TiÕt 27: T×nh th¸i tõBµi tËp 1 (SGK- T 81): Trong c¸c c©u d­íi ®©y, tõ nµo (trong c¸c tõ in ®Ëm) lµ t×nh th¸i tõ, tõ nµo kh«ng ph¶i lµ t×nh th¸i tõ ? t×nh th¸i tõh. Con cß ®Ëu ë ®»ng kia.i. Nã thÝch h¸t d©n ca NghƯ TÜnh kia.e. Cøu t«i víi!g. Nã ®i ch¬i víi b¹n tõ s¸ng. t×nh th¸i tõ TiÕt 27: T×nh th¸i tõ -B¹n ch­a vỊ µ? (Dïng trong hoµn c¶nh hái th©n mËt b»ng vai). - ThÇy mƯt ¹?(Dïng trong hoµn c¶nh lƠ phÐp ng­êi d­íi hái ng­êi trªn)- B¹n giĩp tay mét tay nhÐ!(CÇu khiÕn th©n mËt b»ng vai)- B¸c giĩp ch¸u mét tay ¹!(CÇu khiÕn lƠ phÐp, ng­êi d­íi víi ng­êi trªn)II. Sư dơng t×nh th¸i tõ1. Ph©n tÝch vÝ dơ TiÕt 27: T×nh th¸i tõ Khi sư dơng t×nh th¸i tõ cÇn chĩ ý sư dơng phï hỵp víi hoµn c¶nh giao tiÕp, ®èi t­ỵng giao tiÕp.* KÕt luËn: Bµi tËp nhanh :Sư dơng c¸c t×nh th¸i tõ trong c¸c tr­êng hỵp sau phï hỵp kh«ng ? V× sao?a. §­êng ra ga ®©u nhØ?b. B¹n giĩp t«i mét tay ¹ !c. B¸c mêi c¬m víi ch¸u nhÐ ! TiÕt 27: T×nh th¸i tõ-> Sư dơng c¸c t×nh th¸i tõ trªn lµ kh«ng phï hỵp, v×: 	-Tõ “nhØ” : BiĨu thÞ th¸i ®é cđa ng­êi nãi h¬i céc lèc -> kh«ng ®¹t mơc ®Ých giao tiÕp. - Tõ “¹” : Lµ s¾c th¸i kÝnh träng lƠ phÐp, kh«ng nªn dïng víi b¹n bÌ ngang hµng. - Tõ “nhД : Cã s¾c th¸i th©n mËt suång s· -> sư dơng trong tr­êng hỵp trªn lµ ch­a phï hỵp.2. Ghi nhí 2:- Khi nãi, khi viÕt, cÇn chĩ ý sư dơng t×nh th¸i tõ phï hỵp víi hoµn c¶nh giao tiÕp ( quan hƯ tuỉi t¸c, thø bËc x· héi, t×nh c¶m ...) TiÕt 27: T×nh th¸i tõ- Nam häc bµi µ?- Nam häc bµi nhÐ!- Nam häc bµi ®i !- Nam häc bµi ­ ? - Nam häc bµi h¶ ? Em h·y dïng t×nh th¸i tõ ®Ĩ thay ®ỉi s¾c th¸i ý nghÜa cđa c©u trªn cho phï hỵp víi hoµn c¶nh giao tiÕp vµ víi mơc ®Ých nãi?Cho c©u cã th«ng tin chøa sù kiƯn sau:	-Nam häc bµi.Bµi tËp nhanh: TiÕt 27: T×nh th¸i tõIII. LuyƯn tËp:Bµi tËp 2: Gi¶i thÝch ý nghÜa cđa c¸c t×nh th¸i tõ in ®Ëm trong nh÷ng c©u d­íi ®©y:a, Bµ l·o l¸ng giỊng l¹i lËt ®Ët ch¹y sang:- B¸c trai ®· kh¸ råi chø? ( Ng« TÊt Tè, T¾t ®Ìn).b, - Con chã lµ cđa ch¸u nã mua ®Êy chø! ... Nã mua vỊ nu«i, ®Þnh ®Ĩ ®Õn lĩc c­íi vỵ th× giÕt thÞt ... ( Nam Cao, L·o H¹c)c, Mét ng­êi nhÞn ¨n ®Ĩ tiỊn l¹i lµm ma, bëi kh«ng muèn liªn lơy ®Õn hµng xãm l¸ng giỊng ... Con ng­êi ®¸ng kÝnh Êy b©y giê cịng theo gãt Binh T­ ®Ĩ cã ¨n ­? (Nam Cao, L·o H¹c) TiÕt 27: T×nh th¸i tõa. chø: Nghi vÊn, dïng trong tr­êng hỵp muèn hái, nh÷ng cã kh¼ng ®Þnh Ýt nhiỊu.b. chø: NhÊn m¹nh ®iỊu võa kh¼ng ®Þnh, ý muèn nãi lµ kh«ng thĨ kh¸c ®­ỵc.c. ­: Hái víi th¸i ®é ph©n v©n.§¸p ¸n:III. LuyƯn tËp C©u 4: §Ỉt c©u hái cã sư dơng c¸c t×nh th¸i tõ nghi vÊn phï hỵp víi nh÷ng quan hƯ x· héi sau ®©y: a)Häc sinh víi thÇy gi¸o hoỈc c« gi¸o;b)B¹n nam víi b¹n n÷ cïng løa tuỉi;c)Con víi bè mĐ hoỈc chĩ, b¸c. c«, d×.a) .b)c) TiÕt 27. T×nh th¸i tõ TiÕt 27: T×nh th¸i tõBµi tËp 5: T×m mét sè t×nh th¸i tõ trong tiÕng ®Þa ph­¬ng em hoỈc trong tiÕng ®Þa ph­¬ng kh¸c mµ em biÕt? + NghƯ TÜnh: - T«i kh«ng nãi røa( thÕ)	+Nam bé: -§au ch©n l¾m ha ( h¶) -Nhí viÕt th­ cho t«i nghen (nhÐ) TiÕt 27: T×nh th¸i tõ- Häc kÜ phÇn ghi nhí (sgk)- N¾m ®­ỵc c«ng dơng , chøc n¨ng cđa t×nh th¸i tõ.- BiÕt vËn dơng t×nh th¸i tõ trong nãi vµ viÕt.Bµi tËp : §äc ®o¹n th¬ sau vµ h·y cho biÕt t¸c dơng cđa t×nh th¸i tõ (in ®Ëm) lµ thÕ nµo?“ H·y quªn ®i mäi lo ©u, mĐ nhÐ §õng buån phiỊn qu¸ ®çi vỊ con. MĐ chí ®i ®i l¹i l¹i trªn ®­êng Kho¸c chiÕc ¸o quµng x­a cị n¸t.” ( Th­ gưi mĐ, £- xª -nin)- So¹n bµi : ChiÕc l¸ cuèi cïng.H­íng dÉn häc bµi ë nhµTr­êng Trung häc c¬ së Th¹ch Trung TiÕt häc cđa chĩng ta ®Õn ®©y ®· hÕtC¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o ®· ®Õn dù.Th©n ¸i chµo c¸c em häc sinh ! Gi¸o viªn: Hå ThÞ Thanh B×nh