Bài giảng Ngữ văn Khối 8 - Tiết 43: Câu ghép - Năm học 2012-2013

t­¬i mØm c­êi gi÷a bÇu trêi quang ®·ng . Buæi mai h«m Êy,mét buæi mai ®Çy s­¬ng thu vµ giã l¹nh, mÑ t«i ©u yÕm n¾m tay t«i dÉn ®i trªn con ®­êng lµng dµi vµ hÑp . C¶nh vËt chung quanh t«i ®Òu thay ®æi , v× chÝnh lßng t«i dang cã sù thay ®æi lín : h«m nay t«i ®i häc. ( Thanh TÞnh , T«i ®i häc ) §äc ®o¹n trÝch sau :1. T«i quªn sao ®­îc nh÷ng c¶m gi¸c trong s¸ng Êy n¶y në trong lßngt«i nh­ mÊy cµnh hoa t­¬i mØm c­êi gi÷a bÇu trêi quang ®·ng . C3 C2 V3 Bæ ng÷ V2 VN1Bæ ng÷ CN1 -Côm CN1 – VN1 “T«i.. quang ®·ng” lµm nßng cèt c©u .Côm C2 – V2 “ nh÷ng c¶m gi¸cquang ®·ng”BN cho §T “ quªn” .Côm C3 – V3 “ mÊy cµnhquang ®·ng” BN cho §T “ n¶y në” .TiÕt 43 : c©u ghÐpI . ®Æc ®iÓm cña c©u ghÐp . C©u më réng thµnh phÇn phô ng÷ sau trong côm ®éng tõ (Hai cụm C2-V2 và C3-V3 là phụ ngữ sau cho động từ trung tâm “quên” vµ “ n¶y në”. Giữa chúng có mối quan hệ so sánh: “như”) 2 . Buæi mai h«m Êy, mét buæi mai ®Çy s­¬ng thu vµ giã l¹nh, mÑ t«i ©u yÕm n¾m tay t«i dÉn ®i trªn con ®­êng dµi vµ hÑp . C V 3. C¶nh vËt chung quanh t«i ®Òu thay ®æi, v× chÝnh lßng t«i ®ang cã sù thay ®æi lín: H«m nay t«i ®i häc V3 C3 V2 C2 V1 C1 TiÕt 43 : c©u ghÐpI . ®Æc ®iÓm cña c©u ghÐp .1. T«i quªn sao ®­îc nh÷ng c¶m gi¸c trong s¸ng Êy n¶y në trong lßngt«i nh­ mÊy cµnh hoa t­¬i mØm c­êi gi÷a bÇu trêi quang ®·ng .=> Câu mở rộng thành phần phụ ngữ. Mét côm C- V lµm nßng cèt c©u . C©u cã 3 Côm C- V kh«ng bao chøa nhau, t¹o thµnh 3 vÕ c©u . TiÕt 43 : c©u ghÐpI . ®Æc ®iÓm cña c©u ghÐp .KiÓu cÊu t¹o c©uC©u cô thÓC©u cã mét côm C - VCôm C - V nhá n»m trong côm C – V línC¸c côm C – V kh«ng bao chøa nhau C©u cãhai hoÆc nhiÒu côm C - V Buæi mai h«m Êy, mét buæi mai ®Çy s­¬ng thu vµ giã l¹nh , mÑ t«i ©u yÕm n¾m tay t«i dÉn ®i trªn con ®­êng dµi vµ hÑp .T«i quªn thÕ nµo ®­îc nh÷ng c¶m gi¸c trong s¸ng Êy n¶y në trong lßng t«i nh­ mÊy cµnh hoa t­¬i mØm c­êi gi÷a bÇu trêi quang ®·ng. C¶nh vËt chung quanh t«i ®Òu thay ®æi , v× chÝnh lßng t«i ®ang cã sù thay ®æi lín : h«m nay t«i ®i häc .C©u ®¬nC©u ghÐpC©u më réng thµnh phÇnTiÕt 43 : c©u ghÐpI . ®Æc ®iÓm cña c©u ghÐp . Do hai hoÆc nhiÒu côm C –V kh«ng bao chøa nhau t¹o thµnh . Mçi côm C – V nµy ®­îc gäi lµ mét vÕ c©u . Bµi tËp nhanh : T×m c©u ghÐp trong nh÷ng c©u cßn l¹i . H»ng n¨m cø vµo cuèi thu ,l¸ ngoµi ®­êng rông nhiÒu vµ trªn kh«ng cã nh÷ng ®¸m m©y bµng b¹c , lßng t«i l¹i nao nøc nh÷ng kØ niÖm m¬n man cña buæi tùu tr­êng . T«i quªn thÕ nµo ®­îc nh÷ng c¶m gi¸c trong s¸ng Êy n¶y në trong lßng t«i nh­ mÊy cµnh hoa t­¬i mØm c­êi gi÷a bÇu trêi quang ®·ng . Nh÷ng ý t­ëng Êy t«i ch­a bao giê ghi lªn giÊy , v× håi Êy t«i ch­a biÕt ghi vµ ngµy nay t«i kh«ng nhí hÕt . Nh­ng mçi lÇn thÊy mÊy em nhá rôt rÌ nóp d­íi nãn mÑ lÇn ®Çu ®i ®Õn tr­êng , lßng t«i l¹i t­ng bõng rén r· .Buæi mai h«m Êy,mét buæi mai ®Çy s­¬ng thu vµ giã l¹nh, mÑ t«i ©u yÕm n¾m tay t«i dÉn ®i trªn con ®­êng lµng dµi vµ hÑp . Con ®­êng nµy t«i ®· quen ®i l¹i l¾m lÇn , nh­ng lÇn nµy tù nhiªn thÊy l¹ . C¶nh vËt chung quanh t«i ®Òu thay ®æi , v× chÝnh lßng t«i dang cã sù thay ®æi lín : h«m nay t«i ®i häc. ( Thanh TÞnh , T«i ®i häc )TiÕt 43 : c©u ghÐpI . ®Æc ®iÓm cña c©u ghÐp . Do hai hoÆc nhiÒu côm C –V kh«ng bao chøa nhau t¹o thµnh . Mçi côm C – V nµy ®­îc gäi lµ mét vÕ c©u . Bµi tËp nhanh : C©u ghÐp trong nh÷ng c©u cßn l¹i : H»ng n¨m cø vµo cuèi thu ,l¸ ngoµi ®­êng rông nhiÒu vµ trªn kh«ng cã nh÷ng ®¸m m©y bµng b¹c , lßng t«i l¹i nao nøc nh÷ng kØ niÖm m¬n man cña buæi tùu tr­êng . Nh÷ng ý t­ëng Êy t«i ch­a bao giê ghi lªn giÊy , v× håi Êy t«i ch­a biÕt ghi vµ ngµy nay t«i kh«ng nhí hÕt . Con ®­êng nµy t«i ®· quen ®i l¹i l¾m lÇn , nh­ng lÇn nµy tù nhiªn thÊy l¹ . ( Thanh TÞnh , T«i ®i häc )TiÕt 43 : c©u ghÐpI . ®Æc ®iÓm cña c©u ghÐp . Do hai hoÆc nhiÒu côm C –V kh«ng bao chøa nhau t¹o thµnh . Mçi côm C – V nµy ®­îc gäi lµ mét vÕ c©u . Ghi nhí : sgk / 112 . *Ghi nhí: C©u ghÐp lµ nh÷ng c©u do hai hoÆc nhiÒu côm C-V kh«ng bao chøa nhau t¹o thµnh.Mçi côm C-V nµy ®­îc gäi lµ mét vÕ c©u.Điểm giống và khác giữa câu đơn mở rộng thành phần và câu ghép là gì?- Giống nhau : Đều có từ hai cụm c – v trở lên.- Khác nhau : * Câu đơn mở rộng thành phần có một cụm c – v làm nòng cốt , các cụm c – v còn lại bị bao chứa bên trong thành phần nào đó của câu. * Câu ghép có các cụm c – v không bao chứa nhau t¹o thµnh, mỗi cụm c – v làm thành một vế câu. TiÕt 43 : c©u ghÐpI . ®Æc ®iÓm cña c©u ghÐp .II . c¸ch nèi c¸c vÕ c©u .VÝ dô : H»ng n¨m cø vµo cuèi thu , l¸ ngoµi ®­êng rông nhiÒu vµ trªn kh«ng cã nh÷ng ®¸m m©y bµng b¹c , lßng t«i l¹i nao nøc nh÷ng kØ niÖm m¬n man cña buæi tùu tr­êng .C¶nh vËt xung quanh t«i ®Òu thay ®æi , v× chÝnh lßng t«i ®ang cã sù thay ®æi lín : h«m nay t«i ®i häc . 3) Khi hai ng­êi lªn g¸c th× Gi«n – xi ®ang ngñ .5) §©y lµ c¸i v­ên mµ «ng cô th©n sinh ra anh ®· cè ®Ó l¹i cho anh trän vÑn ; cô thµ chÕt chø kh«ng chÞu b¸n ®i mét sµo 4) B¹n Hoa cµng nãi mäi ng­êi cµng chó ý .- Nèi b»ng mét quan hÖ tõ .- Nèi b»ng cÆp quan hÖ tõ . Víi mçi cÆp quan hÖ tõ d­íi ®©y, h·y ®Æt mét c©u ghÐp . a)V× nªn...(hoÆc bëi v× cho nªn ; së dÜ  lµ v× ) b) NÕu th×(hoÆc hÔth× ; gi¸  th×)Bµi tËp 2/113 .TiÕt 43 : c©u ghÐpI . ®Æc ®iÓm cña c©u ghÐp .II . c¸ch nèi c¸c vÕ c©u .vÝ dô : H»ng n¨m cø vµo cuèi thu , l¸ ngoµi ®­êng rông nhiÒu vµ trªn kh«ng cã nh÷ng ®¸m m©y bµng b¹c , lßng t«i l¹i nao nøc nh÷ng kØ niÖm m¬n man cña buæi tùu tr­êng .C¶nh vËt xung quanh t«i ®Òu thay ®æi , v× chÝnh lßng t«i ®ang cã sù thay ®æi lín : h«m nay t«i ®i häc . 3) Khi hai ng­êi lªn g¸c th× Gi«n – xi ®ang ngñ .5) §©y lµ c¸i v­ên mµ «ng cô th©n sinh ra anh ®· cè ®Ó l¹i cho anh trän vÑn ; cô thµ chÕt chø kh«ng chÞu b¸n ®i mét sµo 4) B¹n Hoa cµng nãi mäi ng­êi cµng chó ý .- Nèi b»ng mét quan hÖ tõ .- Nèi b»ng cÆp quan hÖ tõ .- Nèi b»ng cÆp phã tõ.- Gi÷a c¸c vÕ c©u th­êng dïng dÊu phÈy , dÊu hai chÊm hoÆc dÊu chÊm phÈy.Ghi nhí : sgk / 112TiÕt 43 : c©u ghÐpI . ®Æc ®iÓm cña c©u ghÐp .II . c¸ch nèi c¸c vÕ c©u .- Nèi b»ng mét quan hÖ tõ - Nèi b»ng cÆp quan hÖ tõ - Nèi b»ng tõ h« øng( cÆp phã tõ,chØ tõ hay ®¹i tõ).- Kh«ng dïng tõ nèi (gi÷a c¸c vÕ c©u th­êng dïng dÊu phÈy , dÊu hai chÊm hoÆc dÊu chÊm phÈy).III . LuyÖn tËp Bµi 1: T×m c©u ghÐp trong c¸c ®o¹n trÝch d­íi ®©y . Cho biÕt trong mçi c©u ghÐp , c¸c vÕ c©u ®­îc nèi víi nhau b»ng nh÷ng c¸ch nµo ? a) _ DÇn bu«ng chÞ ra , ®i con ! DÇn ngoan l¾m nhØ ! U van DÇn , u l¹y DÇn ! DÇn h·y ®Ó cho chÞ ®i víi u , ®õng gi÷ chÞ n÷a . ChÞ con cã ®i , u míi cã tiÒn nép s­u , thÇy DÇn míi d­îc vÒ víi DÇn chø ! S¸ng ngµy ng­êi ta ®¸nh trãi thÇy DÇn nh­ thÕ , DÇn cã th­¬ng kh«ng.NÕu DÇn kh«ng bu«ng chÞ ra , chèc n÷a «ng lÝ vµo ®©y , «ng Êy trãi nèt c¶ u , trãi nèt c¶ DÇn n÷a ®Êy . b) C« t«i ch­a døt c©u , cæ häng t«i ®· nghÑn ø kh«ng ra tiÕng . Gi¸ nh÷ng cæ tôc ®· ®µy ®o¹ mÑ t«i lµ mét vËt nh­ hßn ®¸ hay côc thuû tinh , ®Çu mÈu gç , t«i quyÕt vå ngay lÊy mµ c¾n , mµ nhai , mµ nghiÒn cho k× n¸t vôn míi th«iTiÕt 43 : c©u ghÐpI . ®Æc ®iÓm cña c©u ghÐp .II . c¸ch nèi c¸c vÕ c©u .- Nèi b»ng mét quan hÖ tõ . - Nèi b»ng cÆp quan hÖ tõ . - Nèi b»ng tõ h« øng( cÆp phã tõ,chØ tõ hay ®¹i tõ).- Kh«ng dïng tõ nèi( gi÷a c¸c vÕ c©u th­êng dïng dÊu phÈy , dÊu hai chÊm hoÆc dÊu chÊm phÈy ) .III . LuyÖn tËp Bµi 1/113. Nh÷ng c©u ghÐp vµ c¸ch c¸c vÕ c©u ®­îc nèi víi nhau trong c¸c ®o¹n trÝch ®ã lµ :b) - C« t«i ch­a døt c©u , cæ häng t«i ®· nghÑn ø kh«ng ra tiÕng . - Gi¸ nh÷ng cæ tôc ®· ®µy ®o¹ mÑ t«i lµ mét vËt nh­ hßn ®¸ hay côc thuû tinh , ®Çu mÈu gç , t«i quyÕt vå ngay lÊy mµ c¾n , mµ nhai , mµ nghiÒn cho k× n¸t vôn míi th«i(Nèi b»ng dÊu phÈy,mét quan hÖ tõ: NÕu) (Nèi b»ng dÊu phÈy,mét quan hÖ tõ: Gi¸ ) b) - C« t«i ch­a døt c©u , cæ häng t«i ®· nghÑn ø kh«ng ra tiÕng . - Gi¸ nh÷ng cæ tôc ®· ®µy ®o¹ mÑ t«i lµ mét vËt nh­ hßn ®¸ hay côc thuû tinh , ®Çu mÈu gç , t«i quyÕt vå ngay lÊy mµ c¾n , mµ nhai , mµ nghiÒn cho k× n¸t vôn míi th«i .- U van DÇn , u l¹y DÇn ! - DÇn h·y ®Ó cho chÞ ®i víi u , ®õng gi÷ chÞ n÷a . - ChÞ con cã ®i , u míi cã tiÒn nép s­u , thÇy DÇn míi d­îc vÒ víi DÇn chø ! - S¸ng ngµy ng­êi ta ®¸nh trãi thÇy DÇn nh­ thÕ , DÇn cã th­¬ng kh«ng. - NÕu DÇn kh«ng bu«ng chÞ ra , chèc n÷a «ng lÝ vµo ®©y , «ng Êy trãi nèt c¶ u , trãi nèt c¶ DÇn n÷a ®Êy . - U van DÇn , u l¹y DÇn ! - DÇn h·y ®Ó cho chÞ ®i víi u , ®õng gi÷ chÞ n÷a . - ChÞ con cã ®i , u míi cã tiÒn nép s­u , thÇy DÇn míi d­îc vÒ víi DÇn chø ! - S¸ng ngµy ng­êi ta ®¸nh trãi thÇy DÇn nh­ thÕ , DÇn cã th­¬ng kh«ng. - NÕu DÇn kh«ng bu«ng chÞ ra , chèc n÷a «ng lÝ vµo ®©y , «ng Êy trãi nèt c¶ u , trãi nèt c¶ DÇn n÷a ®Êy . TiÕt 43 : c©u ghÐp I . ®Æc ®iÓm cña c©u ghÐp .II . c¸ch nèi c¸c vÕ c©u .- Nèi b»ng mét quan hÖ tõ - Nèi b»ng cÆp quan hÖ tõ - Gi÷a c¸c vÕ c©u th­êng dïng dÊu phÈy , dÊu hai chÊm hoÆc dÊu chÊm phÈy.III . LuyÖn tËp Bµi tËp 2/113.Bµi tËp1/113. ChuyÓn nh÷ng c©u ghÐp em võa ®Æt thµnh nh÷ng c©u ghÐp míi b»ng mét trong hai c¸ch sau :Bá bít mét quan hÖ tõ . b) §¶o l¹i trËt tù c¸c vÕ c©u. §Æt c©u ghÐp víi mçi cÆp tõ h« øng sau :võa ®·( hoÆc míi®· ; ch­a  ®·)b) ®©u ®Êy( hoÆc nµonÊy ; sao  vËy)c) cµng cµng Bµi tËp 3/113.Bµi tËp 4/114.Bµi tËp 5/114. Viết một đo¹n văn ngắn về một trong các đề tài sau ( trong đoạn văn có sử dụng ít nhất là một câu ghép ) : a/ Thay đæi thãi quen sö dông bao b× ni l«ng.b/ T¸c dông cña viÖc lËp dµn ý tr­íc khi viÕt bµi tËp lµm v¨n . Hướng dẫn :Bước 1: Lựa chọn đề tài .Bước 2 : Xác định cấu trúc đoạn văn ( Quy nạp , diễn dịch, song hành )Bước 3 : Viết các câu văn . Bước 4 : Kiểm tra tính liên kết của đoạn văn .Bước 5 : Gạch chân câu ghép đã sử dụng trong đoạn văn .- Nèi b»ng tõ h« øng( cÆp phã tõ,chØ tõ hay ®¹i tõ).TiÕt 43 : c©u ghÐpI . ®Æc ®iÓm cña c©u ghÐp .II . c¸ch nèi c¸c vÕ c©u .- Nèi b»ng mét quan hÖ tõ - Nèi b»ng cÆp quan hÖ tõ .- Gi÷a c¸c vÕ c©u th­êng dïng dÊu phÈy , dÊu hai chÊm hoÆc dÊu chÊm phÈy.III . LuyÖn tËp Do hai hoÆc nhiÒu côm C –V kh«ng bao chøa nhau t¹o thµnh . Mçi côm C – V nµy ®­îc gäi lµ mét vÕ c©u .Ghi nhí : sgk / 112Ghi nhí : sgk / 112 VÒ nhµ - Häc thuéc bµi- Lµm c¸c bµi tËp cßn l¹i, c¸c bµi tËp trong vë bµi tËp- ChuÈn bÞ bµi :C¢U GHÐP (TiÕp)- Nèi b»ng tõ h« øng( cÆp phã tõ,chØ tõ hay ®¹i tõ).KÝnh chóc c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o m¹nh khoÎ!Chóc c¸c em häc sinh ch¨m ngoan, häc giái !