Bài giảng Ngữ văn Khối 8 - Tiết 90: Văn bản Chiếu dời đô (Lí Công Uẩn) - Trần Đình Luyện

民志。苟有便輒改。故國祚延長。風俗富阜。而丁黎二家。乃徇己私。忽天命。罔蹈商周之迹。常安厥邑于茲。致世代弗長。算數短促。百姓耗損。万物失宜。朕甚痛之。不得不徙。 况高王故都大羅城。宅天地區域之中。得龍蟠虎踞之勢。正南北東西之位。便江山向背之宜。其地廣而坦平。厥土高而爽塏。民居蔑昏墊之困。万物極繁阜之丰。遍覽越邦。斯爲勝地。誠四方輻輳之要会。爲万世帝王之上都。 朕欲因此地利以定厥居。卿等如何。 Baỷn Chửừ Haựn :Trần Đỡnh Luyện	Tớch Thương gia chớ Bàn Canh ngũ thiờn, Chu thất đói Thành Vương tam tỉ. Khởi Tam Đại chi sổ quõn tuẫn vu kỷ tư, vọng tự thiờn tỉ. Dĩ kỳ đồ đại trạch trung, vi ức vạn thế tử tụn chi kế; thượng cẩn thiờn mệnh, hạ nhõn dõn chớ, cẩu hữu tiện triếp cải. Cố quốc tộ diờn trường, phong tục phỳ phụ. Nhi Đinh Lờ nhị gia, nói tuẫn kỷ tư, hốt thiờn mệnh, vừng đạo Thương Chu chi tớch, thường an quyết ấp vu tư, trớ thế đại phất tường, toỏn số đoản xỳc, bỏch tớnh hao tổn, vạn vật thất nghi. Trẫm thậm thống chi, bất đắc bất tỉ. 	Huống Cao Vương cố đụ Đại La thành, trạch thiờn địa khu vực chi trung; đắc long bàn hổ cứ chi thế. Chớnh Nam Bắc Đụng Tõy chi vị; tiện giang sơn hướng bối chi nghi. Kỳ địa quảng nhi thản bỡnh, quyết thổ cao nhi sảng khải. Dõn cư miệt hụn điếm chi khốn; vạn vật cực phồn phụ chi phong. Biến lóm Việt bang, tư vi thắng địa. Thành tứ phương bức thấu chi yếu hội; vi vạn thế đế vương chi thượng đụ. 	Trẫm dục nhõn thử địa lợi dĩ định quyết cư, khanh đẳng như hà? Baỷn phieõn aõm Haựn - Vieọt :Trần Đỡnh LuyệnBaỷn Tieỏng VieọtChiếu dời đụ Xưa nhà Thương đến vua Bàn Canh năm lần dời đô; nhà Chu đến vua Thành Vương cũng ba lần dời đô. Phải đâu các vua thời Tam đại theo ý riêng mình mà tự tiện chuyển dời? Chỉ vỡ muốn đóng đô ở nơi trung tâm, mưu toan nghiệp lớn, tính kế muôn đời cho con cháu; trên vâng mệnh trời, dưới theo ý dân, nếu thấy thuận tiện thì thay đổi. Cho nên vận nước lâu dài, phong tục phồn thịnh. Thế mà hai nhà Đinh, Lê lại theo ý riêng mình, khinh thường mệnh trời, không noi theo dấu cũ của Thương, Chu, cứ đóng yên đô thành ở nơi đây, khiến cho triều đại không được lâu bền, số vận ngắn ngủi, trăm họ phải hao tốn, muôn vật không được thích nghi. Trẫm rất đau xót về việc đó, không thể không dời đổi. Huống gì thành Đại La, kinh đô cũ của Cao Vương: ở vào nơi trung tâm trời đất; được cái thế rồng cuộn hổ ngồi; đã đúng ngôi nam bắc đông tây; lại tiện hướng nhìn sông dựa núi; đia thế rộng mà bằng; đất đai cao mà thoáng. Dân cư khỏi chịu cảnh khốn khổ ngập lụt; muôn vật cũng rất mực phong phú tốt tươi. Xem khắp đất Việt ta, chỉ nơi này là thắng địa. Thật là chốn tụ hội trọng yếu của bốn phương đất nước; cũng là nơi kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời. Trẫm muốn dựa vào sự thuận lợi của đất ấy để định chỗ ở. Các khanh nghĩ thế nào? Trần Đỡnh Luyện Thiên đô chiếu Xưa nhà Thương đến vua Bàn Canh năm lần dời đô; nhà Chu đến vua Thành Vương cũng ba lần dời đô. Phải đâu các vua thời Tam đại theo ý riêng mình mà tự tiện chuyển dời? Chỉ vỡ muốn đóng đô ở nơi trung tâm, mưu toan nghiệp lớn, tính kế muôn đời cho con cháu; trên vâng mệnh trời, dưới theo ý dân, nếu thấy thuận tiện thì thay đổi. Cho nên vận nước lâu dài, phong tục phồn thịnh. Thế mà hai nhà Đinh, Lê lại theo ý riêng mình, khinh thường mệnh trời, không noi theo dấu cũ của Thương, Chu, cứ đóng yên đô thành ở nơi đây, khiến cho triều đại không được lâu bền, số vận ngắn ngủi, trăm họ phải hao tốn, muôn vật không được thích nghi. Trẫm rất đau xót về việc đó, không thể không dời đổi. Trần Đỡnh Luyện Huống gì thành Đại La, kinh đô cũ của Cao Vương: ở vào nơi trung tâm trời đất; được cái thế rồng cuộn hổ ngồi; đã đúng ngôi nam bắc đông tây; lại tiện hướng nhìn sông dựa núi; đia thế rộng mà bằng; đất đai cao mà thoáng. Dân cư khỏi chịu cảnh khốn khổ ngập lụt; muôn vật cũng rất mực phong phú tốt tươi. Xem khắp đất Việt ta, chỉ nơi này là thắng địa. Thật là chốn tụ hội trọng yếu của bốn phương đất nước; cũng là nơi kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời. Trẫm muốn dựa vào sự thuận lợi của đất ấy để định chỗ ở. Các khanh nghĩ thế nào?Trần Đỡnh LuyệnKhẳng định quyết tâm dời đôBố cục: Phần I: Từ đầu .. -> không thể không dời đổiNêu lí do dời đôPhần II: Huống gì .. -> muôn đờiNêu lí do chọn thành Đại La làm nơi định đôPhần III: Còn lạiChiếu dời đụ 3 phầnTrần Đỡnh LuyệnII. ẹoùc - Tỡm hieồu vaờn baỷn :1. Lớ do dụứi ủoõ :Laọp luaọn chaởt cheừ, lyự leừ saộc beựn , daón chửựng lũch sửỷ thuyeỏt phuùcDụứi ủoõ laứ vieọc laứm chớnh nghúa vỡ nửụực vỡ daõn.- Lấy sử sách làm chỗ dựa : Dời đô là điều từng xảy ra trong lịch sử- Soi vào thực tế : Hạn chế của việc đóng đô ở Hoa Lư- Khẳng định : Dời đô là điều tất yếu sẽ xảy ra.Trần Đỡnh LuyệnPhần 2: Lí do chọn thành Đại la"Huống gì thành Đại La, kinh đô cũ của Cao Vương: ở vào nơi trung tâm trời đất; được cái thế rồng cuộn hổ ngồi. Đã đúng ngôi nam bắc đông tây; lại tiện hướng nhìn sông dựa núi. Địa thế rộng mà bằng; đất đai cao mà thoáng. Dân cư khỏi chịu cảnh khốn khổ ngập lụt; muôn vật cũng rất mực phong phú tốt tươi. Xem khắp đất Việt ta, chỉ nơi này là thắng địa. Thật là chốn hội tụ trọng yếu của bốn phương đất nước; cũng là nơi kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời."Trần Đỡnh Luyện - Nơi trung tâm trời đất, có thế rồng cuộn hổ ngồi - Đúng ngôi nam bắc đông tây, tiện hướng nhìn sông dựa núi - Địa thế rộng mà bằng, đất đai cao mà thoáng. Là thắng địa của đất Việt. Là chốn hội tụ trọng yếu của bốn phương đất nước.+ Lịch sử:- Dân cư khỏi chịu cảnh khốn khổ ngập lụt. - Muôn vật phong phú tốt tươi.Chiếu dời đụ Kinh đô cũ+ Vị trí địa lí:+ Chính trị, văn hoá:Thành Đại La cú nhiều lợi thếTrần Đỡnh Luyện Thành Đại La có nhiều lợi thế.2. Lý do chọn thành Đại La để đúng đụ : Thành Đại La là kinh đụ cũ.Trần Đỡnh Luyện"Huống gì thành Đại La, kinh đô cũ của Cao Vương: ở vào nơi trung tâm trời đất // được cái thế rồng cuộn hổ ngồi. Đã đúng ngôi nam bắc đông tây // lại tiện hướng nhìn sông dựa núi. Địa thế rộng mà bằng // đất đai cao mà thoáng. Dân cư khỏi chịu cảnh khốn khổ ngập lụt // muôn vật cũng rất mực phong phú tốt tươi. Xem khắp đất Việt ta, chỉ nơi này là thắng địa. Thật là chốn hội tụ trọng yếu của bốn phương đất nước; cũng là nơi kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời."rồng cuộn hổ ngồinhìn sông dựa núiphong phú tốt tươitrung tâm trời đấtcao mà thoángTrần Đỡnh LuyệnLụứi vaờn trang troùng, caõu vaờn bieàn ngaóu caõn xửựng nhũp nhaứng .ẹaùi La là nơi tốt nhất để định đụ Thành Đại La laứ kinh ủoõ cuừ. Thành Đại La có nhiều lợi thế.2. Lý do chọn thành Đại La để đúng đụ :Trần Đỡnh Luyện"Trẫm muốn dựa vào sự thuận lợi của đất ấy để định chỗ ở. Các khanh nghĩ thế nào?	 (Khanh đẳng như hà ? )Chiếu dời đụ Trần Đỡnh Luyện1. Keỏt thuực baứi Chieỏu coự gỡ ủaởc bieọt ? Caựch keỏt thuực nhử vaọy coự taực duùng gỡ ? 	2. Baứi chieỏu thuyeỏt phuùc ngửụứi ủoùc bụỷi yeỏu toỏ naứo ? Vỡ sao ? THAÛO LUAÄN NHOÙM Trần Đỡnh LuyệnTaùo ra sửù ủoàng caỷm giửừa mệnh lệnh của vua vụựi daõn vaứ beà toõi3. Khẳng định quyết tâm dời đô :Caực khanh nghú theỏ naứo ? Lụứi taõm tỡnh, ủoỏi thoaùiTrần Đỡnh Luyện Lòng yêu nước, thương dân cao cả. Tầm nhìn xa, rộng , sáng suốt. Qua văn bản Chiếu dời đô em hiểu và trân trọng những phẩm chất nào của Lý Công Uẩn?Chiếu dời đụ Trần Đỡnh Luyện1. Ngheọ thuaọt : Laọp luaọn chaởt cheừ . Keỏt hụùp haứi hoaứ giửừa lớ vaứ tỡnh .2. Noọi dung :	Phaỷn aựnh khaựt voùng ủaỏt nửụực ủoọc laọp, thoỏng nhaỏt, yự chớ tửù cửụứng cuỷa daõn toọc ẹaùi Vieọt . Ghi nhụự : SGK/ trg 51 III. Toồng Keỏt :Trần Đỡnh LuyệnDời đô là điều đã từng xảy ra trong lịch sửHạn chế của việc đóng đô ở Hoa LưĐại La có nhiều lợi thếĐại La đã từng là kinh đôMong được sự đồng thuận của mọi ngườiLí do dời đôKhẳng định quyết tâm dời đôChọn Đại La làm nơi định đôNhất thiết phải dời đôĐại La là nơi tốt nhất để định đôBố cục và lập luận của bàiTrần Đỡnh LuyệnDaởn doứ- Hoùc baứi- Chuaồn bũ baứi : Hũch tửụựng súTrần Đỡnh LuyệnTrò chơi5432112345Vua Lí Thái TổTrần Đỡnh LuyệnTrò chơi: Tỏc phẩm nào? Tác phẩm này ra đời trong một hoàn cảnh đặc biệt. Khi Lí Thường Kiệt chỉ huy quân đội chặn đánh quân Tống trên phòng tuyến sông Như Nguyệt, bỗng nghe thấy tiếng đọc bài thơ này trong một ngôi đền cổ ven sông.Tác phẩm này được coi là “Bản tuyên ngôn độc lập” đầu tiên của dân tộc.1Sông núi nước NamTrần Đỡnh Luyện Những tác phẩm của bà thường thể hiện nỗi niềm hoài cổ. Bà là một nữ sĩ tài danh nổi tiếng đất Thăng Long.Trò chơi: Bà là ai?2Bà Huyện Thanh QuanTrần Đỡnh Luyện Ông được dân gian gọi là Tam nguyên Yên Đổ, bởi vì ông đã từng đỗ đầu ba kì thi: Hương, Hội, Đình Ông được mệnh danh là nhà thơ của làng cảnh Việt Nam. Trò chơi: Ông là ai?3Nguyễn KhuyếnTrần Đỡnh Luyện Đây là tên một tác phẩm được đánh giá là khúc khải hoàn ca, thể hiện hào khí Đông A. Trong bài thơ có nhắc tới những địa danh nổi tiếng: Chương Dương, Hàm Tử.Trò chơi: Tác phẩm nào4Phò giá về kinhTrần Đỡnh Luyện Trong bài thơ có nhắc tới một địa danh mà bây giờ đã trở nên quen thuộc với giới hâm mộ bóng đá. Đây là tên một tác phẩm của một ông vua có tâm hồn gắn bó máu thịt với quê hương nơi thôn dã.Trò chơi: Tác phẩm nàoBuổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường trông ra5Trần Đỡnh LuyệnTrần Đỡnh LuyệnTrần Đỡnh LuyệnThăng Long - Hà Nội : kinh đụ của bậc đế vương muụn đờiTrần Đỡnh LuyệnTrung tõm trời đất , tựa nỳi nhỡn sụngTrần Đỡnh LuyệnTrần Đỡnh LuyệnChốn tụ hội trọng yếu bốn phươngTrần Đỡnh LuyệnDõn cư đụng đỳc, muụn vật tốt tươiPhục dựng Hoàng Thành Thăng Long Trần Đỡnh LuyệnXưa nhà Thương đến vua Bàn Canh năm lần dời đô; nhà Chu đến vua Thành Vương cũng ba lần dời đô. Phải đâu các vua thời Tam đại theo ý riêng mình mà tự tiện chuyển dời? Chỉ vì muốn đóng đô ở nơi trung tâm, mưu toan nghiệp lớn, tính kế muôn đời cho con cháu; trên vâng mệnh trời, dưới theo ý dân, nếu thấy thuận tiện thì thay đổi. Cho nên vận nước lâu dài, phong tục phồn thịnhPhần 1: Lí do dời đô Lấy sử sách làm chỗ dựa...Trần Đỡnh LuyệnLí do dời đô ...Thế mà hai nhà Đinh, Lê lại theo ý riêng mình, khinh thường mệnh trời, không noi theo dấu cũ của Thương, Chu, cứ đóng yên đô thành ở nơi đây, khiến cho triều đại không được lâu bền, số vận ngắn ngủi, trăm họ phải hao tốn, muôn vật không được thích nghi...Lấy lý lẽ làm khuôn thước soi vào thực tếHoa Lư nỳi non hiểm trởTrần Đỡnh Luyện"Trẫm rất đau xót về việc đó, không thể không dời đổi" (Trẫm thậm thống tri , bất đắc bất tỉ )Chiếu dời đụTrần Đỡnh LuyệnTrần Đỡnh LuyệnTrần Đỡnh Luyện