Bài giảng Ngữ văn Khối 8 - Tiết 98: Ngữ pháp Hành động nói

NhiÖt liÖt chµo Mõng c¸c thÇy, c« vÒ dù giê, thĂm líp.MÔN: NGỮ VĂN 8 KiÓm tra bµi cò Em hãy cho biết hành động nói là gì?Nêu những kiểu hành động nói thường gặp?TrẢ LỜI* Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định.* Người ta dựa theo mục đích của hành động nói mà đặt tên cho nó.Những kiểu hành động nói thường gặp là hỏi, trình bày (báo tin, kể, tả, nêu ý kiến, dự đoán,), điều khiển (cầu khiến, đe doạ, thách thức,), hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc.1/ Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ?2/ Con có ăn không thì bảo ?-Kiểu câu:câu hỏi-Kiểu hành động nói:hỏi-Kiểu câu:-Kiểu hành động nói:câu hỏiđiều khiển(1)Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý.(2)Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy.(3) Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm.(4) Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày.(5) Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến. ( Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta)12345HỏiTrình bàyĐiều khiềnHứa hẹnBộc lộ cảm xúccâuMục đíchNghi vấnCầu khiếnCảm thánTrần thuậtHỏiTrình bàyĐiều khiềnHứa hẹnBộc lộ cảm xúc Kiểu câuKiểu hđ nóiAnh đi đâu?Đẹp quá nhỉ?Anh tắt thuốc lá đi có được không?Anh đi đi !Chao ôi đẹp quá !Anh ấy đi rồi.Anh còn phải đi nữa. Tôi sẽ đi.Một bông hoa đẹp!Cách dùng trực tiếpCách dùng gián tiếp2/ Kết luậnMỗi hành động nói có thể được thực hiện bằng kiểu câu có chức năng chính phù hợp với hành động đó ( cách dùng trực tiếp) hoặc bằng kiểu câu khác ( cách dùng gián tiếp).II. LUYỆN TẬP1/ Tìm các câu nghi vấn trong bài Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn. Cho biết những câu ấy được dùng làm gì. Vị trí của mỗi câu nghi vấn trong từng đoạn văn có liên quan như thế nào đến mục đích nói của nó? “ Từ xưakhông có?”:Hỏi để khẳng định“ Lúc bấymuốn vui vẻkhông?:Hỏi để phủ định“Lúc bấykhông muốn vui vẻkhông?”:Hỏi để khẳng định“Vì sao vậy?”: Hỏi để giải thích“Nếu vậyđất nữa?”:Hỏi để phủ địnhĐáp án:* Những câu nghi vấn ở cuối đoạn dùng để khẳng định ( hoặc phủ định) điều được nêu ra.* Những câu nghi vấn mở đầu đoạn: nêu vấn đề cho tướng sĩ chuẩn bị tư tưởng đọc ( nghe) phần lí giải của tác giả.Bµi 2: NhiÒu ng­êi cã nhËn xÐt lµ trong c¸c bµi nãi, bµi viÕt cña mình, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh th­êng kªu gäi chiÕn sÜ, ®ång bµo b»ng những c©u trÇn thuËt. H·y tìm những c©u trÇn thuËt cã môc ®Ých cÇu khiÕn trong c¸c ®o¹n trÝch d­íi ®©y cña Ng­êi vµ cho biÕt hình thøc diÔn ®¹t Êy cã t¸c dông nh­ thÕ nµo trong viÖc ®éng viªn quÇn chóng.a. Vì vËy, nhiÖm vô thiªng liªng cña toµn d©n ta lóc nµy lµ ph¶i n©ng cao tinh thÇn quyÕt chiÕn quyÕt th¾ng, quyÕt t©m gi¶i phãng miÒn Nam, b¶o vÖ miÒn B¾c, tiÕn tíi hoµ bình thèng nhÊt Tæ quèc. HÔ cßn mét tªn x©m l­îc trªn ®Êt n­íc ta, thì ta cßn ph¶i tiÕp tôc chiÕn ®Êu, quÐt s¹ch nã ®i. Đång bµo vµ chiÕn sÜ miÒn Nam anh hïng, d­íi ngän cê vÎ vang cña mÆt trËn D©n téc Gi¶i phãng, liªn tôc tiÕn c«ng, liªn tôc næi dËy, kiªn quyÕt tiÕn lªn, giµnh lÊy th¾ng lîi hoµn toµn. Qu©n vµ d©n miÒn B¾c ra søc thi ®ua yªu n­íc, x©y dùng chñ nghÜa x· héi vµ lµm trßn nghÜa vô cña mình ®èi víi ®ång bµo miÒn Nam ruét thÞt().Bµi 2: NhiÒu ng­êi cã nhËn xÐt lµ trong c¸c bµi nãi, bµi viÕt cña mình, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh th­êng kªu gäi chiÕn sÜ, ®ång bµo b»ng những c©u trÇn thuËt. H·y tìm những c©u trÇn thuËt cã môc ®Ých cÇu khiÕn trong c¸c ®o¹n trÝch d­íi ®©y cña Ng­êi vµ cho biÕt hình thøc diÔn ®¹t Êy cã t¸c dông nh­ thÕ nµo trong viÖc ®éng viªn quÇn chóng.b. Cuèi cïng, t«i ®Ó l¹i mu«n vµn tình th©n yªu cho toµn d©n, toµn жng, cho toµn thÓ bé ®éi, cho c¸c ch¸u thanh niªn vµ nhi ®ång.() ĐiÒu mong muèn cuèi cïng cña t«i lµ : Toµn жng, toµn ta ®oµn kÕt phÊn ®Êu x©y dùng mét n­íc ViÖt Nam hoµ bình, thèng nhÊt, ®éc lËp, d©n chñ vµ giÇu m¹nh, vµ gãp phÇn xøng ®¸ng vµo sù nghiÖp c¸ch m¹ng thÕ giíi. (Di chóc)Tác dụng: Bác dùng kiểu câu có mục đích cầu khiến để kêu gọi có tác dụng tạo sự gần gũi, giản dị( không có tính hô hào) như những lời tâm sự nhẹ nhàng thân thiết dễ đi vào lòng ngườiBµi 3: Tìm c¸c c©u cã môc ®Ých cÇu khiÕn trong ®o¹n trÝch sau. Mçi c©u Êy thÓ hiÖn mèi quan hÖ giữa c¸c nh©n vËt vµ tÝnh c¸ch nh©n vËt nh­ thÕ nµo? DÕ Cho¾t tr¶ lêi t«i b»ng mét giäng rÊt buån rÇu:- Th­a anh em còng muèn kh«n nh­ng kh«n kh«ng ®­îc. Đông ®Õn viÖc gì lµ em thë råi, kh«ng cßn h¬i søc ®©u mµ ®µo bíi nữa [.]. Hay b©y giê em nghÜ thÕ nµy.Song anh cho phÐp em míi d¸m nãi.. Råi DÕ Cho¾t loanh quanh, băn khoăn. T«i ph¶i b¶o:- Đ­îc chó mµy cø nãi th¼ng thõng ra nµo. DÕ Cho¾t nhìn t«i mµ r»ng:Anh ®· nghÜ th­¬ng em nh­ thÕ thì hay lµ anh ®µo gióp cho em mét c¸i ng¸ch sang bªn nhµ anh, phßng khi tèi löa t¾t ®Ìn cã ®øa nµo ®Õn b¾t n¹t thì em ch¹y sang Ch­a nghe hÕt c©u , t«i ®· hÕch răng lªn, xì mét h¬i râ dµi. Råi víi bé ®iÖu khinh khØnh, t«i m¾ng:- Høc ! Th«ng ng¸ch sang nhµ ta? DÔ nghe nhØ! Chó mµy h«i nh­ có mÌo nh­ thÕ nµy, ta nµo chÞu ®­îc. Th«i, im c¸i ®iÖu h¸t m­a dÇm sïi sôt Êy ®i. еo tæ n«ng thì cho chÕt! T«i vÒ, kh«ng mét chót bËn t©m=> DÕ Cho¾t yÕu ®uèi nªn cÇu khiÕn nh· nhÆn, mÒm máng, khiªm tèn. DÕ MÌn û thÕ m¹nh giäng ra lÖnh, h¸ch dÞch.4/ Trong các cách hỏi dưới đây, em nên dùng những cách nào để hỏi người lớn?a) Bác có biết bưu điện ở đâu không ạ?b) Bác làm ơn chỉ giùm cháu bưu điện ở đâu không ạ ?c) Bưu điện ở đâu, hả bác?d) Chỉ giùm cháu bưu điện ở đâu với !e) Bác có thể chỉ giúp cháu bưu điện ở đâu không ạ?ebMang tính lịch sự, kính trọng, lễ phép hơn.5/ Trong quán ăn, một người nói với người bên cạnh: “Anh có thể chuyển giúp tôi lọ gia vị không ạ?”. Theo em, trong những hành động dưới đây, người nghe nên chọn hành động nào?a) Lẳng lặng đưa lọ gia vị cho người kia.b) Trả lời người kia: “ Có chứ ạ. Cái lọ ấy không nặng đâu mà !”c) Đưa lọ gia vị cho người kia và nói: “ Mời anh.”( hoặc “Mời chị.”, “Mời bác.”)c Mang tính lịch sự hơn.Hãy viết một đoạn đối thoại ngắn, chỉ ra kiểu hành động nói và cách thức thực hiện hành động nói ?Tổ Văn-Sử-GDCD-Giáo án Tiếng Việt 8* CÇn nhí :Hµnh ®éng nãiKh¸i niÖmC¸c kiÓu hµnh ®éng nãiC¸ch thùc hiÖn hµnh ®éng nãi HáiTr×nh bµy§iÒu khiÓnBéc lé c¶m xócGi¸ntiÕpTrùctiÕpHøa hÑn