Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Đọc văn: Chí Phèo (Nam Cao)

CHÍ PHÈO I. Giới thiệu1. Nhan đề :- Tên ban đầu: Cái lò gạch cũ - 1941 (in thành sách): Đôi lứa xứng đôi- 1946 (in trong Luống cày): Chí PhèoI. Giới thiệu:2. Tóm tắt : Chí  đi tù  Chí Phèo lưu manh (Quá trình tha hoá)  Không được Thèm lương thiện  Gặp Thị Nở  (Quá trình thức tỉnh) Chết II. Phân tích:1. Làng Vũ Đại:- Địa lí: “dân không quá hai nghìn, xa phủ, xa tỉnh”  ở thế “quần ngư tranh thực”.- Có tôn ti trật tự nghiêm ngặt:+ Dân làng: hiền lành, an phận, nặng định kiến + Vai vế bề trên: chia nhiều bè nhiều cánh: Bá Kiến, Tư Đạm, Đội Tảo hãm hại nhau, cấu kết nhau bóc lột dân lành.+ Cùng đinh tha hoá: Chí Phèo, Binh Chức, Năm Thọ1. Làng Vũ Đại: Hình ảnh chân thực thu nhỏ của xã hội nông thôn Việt Nam trước CMT8. Đây cũng chính là hoàn cảnh điển hình để nhà văn xây dựng nhân vật điển hình. Làng xã khép kín, tù đọng, ngột ngạtII. Phân tích:II. Đọc hiểu:a) Lai lịch và nguồn gốc:2. Nhân vật Chí Phèo:- Bị bỏ rơi ở lò gạch cũ bỏ hoang: anh thả ống lương bà góa mùbác phó cốibơ vơ, đi ở.Bi kịch đầu tiên: không biết nguồn gốc xuất thân- Năm 20t: làm canh điền nhà Lí Kiến+ Hiền lành, chăm chỉ+ Ước mơ: một gia đình nho nhỏ: chồng cuốc mướn, vợ dệt vải Ý thức về cuộc sốngII. Đọc hiểu:a) Lai lịch và nguồn gốc:2. Nhân vật Chí Phèo:- Bị bà ba gọi lên bóp chân  thấy nhục Đầy tự trọng, ý thức về nhân phẩm Người nông dân hiền lành chất phác, với bản chất lương thiệnb) Quá trình tha hoá:2. Nhân vật Chí Phèo:* Chí Phèo bị đẩy và tù do cơn ghen của Bá kiến  Sau khi ra tù, hắn thay đổi hoàn toàn- Hình dạng:+ Cái đầu: trọc lóc; răng: cạo trắng hớn; mặt: đen, cơng cơng; mắt: gườm gườm, ngực: phanh, chạm trổ Trông dữ tợn, gớm chết Tha hoá về nhân hìnhII. Đọc hiểu:II. Đọc hiểu:a) Quá trình tha hoá:2. Nhân vật Chí Phèo:- Tính cách: Tha hóa về nhân tínhCon quỷ dữ của làng Vũ Đại * Mở đầu truyện: + Hắn vừa đi vừa chửi: chửi trời, chửi đời, chửi làng Vũ Đại, chửi ai không chửi nhau với hắn, chửi ai đã đẻ ra mình Sự phản ứng với toàn bộ cuộc đời+ Trở thành tay sai của Bá Kiến+ Uống rượu, chửi bới, rạch mặt ăn vạ, doạ nạtII. Đọc hiểu:b) Quá trình tha hoá:2. Nhân vật Chí Phèo: Chí Phèo là hiện tượng có tính quy luật, là sản phẩm của tình trạng đè nén áp bức ở nông thôn trước CM, là hiện tượng người nông dân lương thiện bị đẩy vào con đường lưu manh hóa Giá trị hiện thực+ Không ai đáp lại, "chỉ có và ba con chó dữ" Không ai còn thừa nhận Chí giữa cuộc đời.II. Đọc hiểu:c) Quá trình thức tỉnh:2. Nhân vật Chí Phèo:* Khi gặp Thị Nở:II. Đọc hiểu:c) Quá trình thức tỉnh:2. Nhân vật Chí Phèo:* Khi gặp Thị Nở:- Nghe những âm thanh quen thuộc của cuộc sống: tiếng chim hót, tiếng cười nói, tiếng gõ mái chèo...- Bâng khuâng, lòng mơ hồ buồn.II. Đọc hiểu:c) Quá trình thức tỉnh:2. Nhân vật Chí Phèo:* Khi gặp Thị Nở:- Suy nghĩ:+ Quá khứ: ước mơ giản dị nhưng không thực hiện được+ Hiện tại: đã già nhưng cô độc+ Tương lai: tuổi già, đói rét, ốm đau, bệnh tật nhưng sợ nhất vẫn là cô độc Chí cảm nhận sâu sắc tình trạng tuyệt vọng của bản thânII. Đọc hiểu:c) Quá trình thức tỉnh:2. Nhân vật Chí Phèo:* Khi gặp Thị Nở:- Sự chăm sóc ân tình của Thị Nở: bát cháo hành khao khát lương thiện, muốn được hạnh phúc. Chí ngạc nhiên, xúc động, mắt ươn ướt, muốn làm nũng  Chính tình người của Thị Nở đã thức tỉnh tính người trong Chí Phèo, là chiếc cầu bắc Chí Phèo về với cuộc đời lương thiệnII. Đọc hiểu:c) Quá trình thức tỉnh:2. Nhân vật Chí Phèo:* Khi gặp Thị Nở:- Sự chăm sóc ân tình của Thị Nở: bát cháo hành khao khát lương thiện, muốn được hạnh phúc. Chí ngạc nhiên, xúc động, mắt ươn ướt, muốn làm nũng  Chính tình người của Thị Nở đã thức tỉnh tính người trong Chí Phèo, là chiếc cầu bắc Chí Phèo về với cuộc đời lương thiện Đoạn văn giàu chất thơ, phân tích nội tâm sâu sắc, thể hiện tư tưởng nhân đạo lớn laoII. Đọc hiểu:c) Quá trình thức tỉnh:2. Nhân vật Chí Phèo:* Chí Phèo bị Thị Nở từ chối: - Bà cô Thị Nở (đại diện cho định kiến xã hội) ngăn cản khát khao của Chí Phèo  Chí Phèo rơi vào bi kịch bị cự tuyệt quyền làm ngườiII. Đọc hiểu:c) Quá trình thức tỉnh:2. Nhân vật Chí Phèo:* Chí Phèo phản kháng: - Hành động:+ Nghĩ ngợi ngẩn người ngửi thấy hơi cháo hành níu tay Thị Nở không được+ Uống rượu >< càng uống càng tỉnh, càng tuyệt vọng+ Ôm mặt khóc rưng rứcII. Đọc hiểu:c) Quá trình thức tỉnh:2. Nhân vật Chí Phèo:+ Xách dao đến nhà Bá Kiến  lòng căm thù vẫn âm ỉ chợt bùng lên+ Chí Phèo giết Bá Kiến  Hành động lấy máu rửa thù của người nông dân thức tỉnh quyền sống- Hành động:* Chí Phèo phản kháng : II. Đọc hiểu:c) Quá trình thức tỉnh:2. Nhân vật Chí Phèo:* Chí Phèo phản kháng : + C.P tự sát  sự cùng đường bế tắc  Đây là cách giải quyết bi kịch duy nhất. Chí Phèo chết trên ngưỡng cửa trở về cuộc sống- Lời nói: "Ai cho tao lương thiện?"  tiếng kêu cứu tuyệt vọng - Hành động:II. Đọc hiểu:c) Quá trình thức tỉnh:2. Nhân vật Chí Phèo:* Chí Phèo phản kháng :  Cái chết của Chí Phèo là lời tố cáo sâu sắc, vừa rung lên tiếng chuông đòi quyền làm người của những con người bất hạnh.II. Đọc hiểu:- Một kẻ lõi đời, xảo quyệt:3. Nhân vật Bá Kiến:+ Giọng nói ngọt nhạt, tiếng quát rất sang, tiếng cười Tào Tháo.+ Dùng mánh khóe để mua chuộc, dụ dỗ Chí Phèo, biến Chí thành tay sai lợi hại.- Bản chất bỉ ổi, dâm ô: bốn vợ, hay ghen. Vạch trần bộ mặt xấu xa của giai cấp cường hào ác bá tăng sức tố cáo cho tác phẩm. Nghệ thuật xây dựng nhân vật điển hình.II. Đọc hiểu:- Nghệ thuật xây dựng nhân vật điển hình sắc nét.4. Nghệ thuật:- Sở trường miêu tả, phân tích tâm lí, nội tâm nhân vật.- Kết cấu mới mẻ.- Ngôn ngữ sống động, điêu luyện, gần với lời ăn tiếng nói hàng ngày.- Cốt truyện hấp dẫn, tình tiết đầy kịch tính, quyết liệt, bất ngờ.- Giọng điệu biến hóa linh hoạt.III. Chủ đề:	Tác phẩm đã lên tiếng tố cáo xã hội thực dân nửa phong kiến đã đẩy con người vào bước đường cùng. Đồng thời qua đó nhà văn phát hiện và khẳng định bản chất lương thiện đẹp đẽ của người nông dân ngay cả khi họ bị vùi dập cả hình người, tính người.IV. Tổng kết- Tác phẩm mang giá trị hiện thực sâu sắc, tư tưởng nhân đạo mới mẻ Kiệt tác văn xuôi của VHVN hiện đạiII. Phân tích:c) Quá trình thức tỉnh:3. Nhân vật Chí Phèo:* Khi gặp Thị Nở* Khi bị Thị Nở từ chối* Chí Phèo phản kháng4. Nghệ thuậtCỦNG CỐ:Câu 1: Cuộc tình Chí Phèo - Thị Nở có ý nghĩa nhất là làm cho Chí Phèo:A. Tỉnh rượuB. Có ước mơ về một gia đình nho nhỏ, hạnh phúcC.Tỉnh ngộCỦNG CỐ:Câu 2: Gạch bỏ ý sai:Buổi sáng đầu tiên sau khi tỉnh dậy, Chí Phèo đã lắng nghe:D .Tiếng chim hót ríu rítB. Tiếng hai người đàn bà nói chuyện về việc buôn bán vải A. Tiếng cười khúc khích, có duyên của Thị NởC.Tiếng gõ mái chèo đuổi cáCỦNG CỐ:Câu 3: Bà cô Thị Nở là đại diện cho:A. Định kiến của dân làng Vũ Đại, định kiến xã hộiB. Người phụ nữ ích kỉ, không muốn nhìn người ta hạnh phúcCỦNG CỐ:Câu 4: Khi bị Thị Nở từ chối, Chí “ôm mặt khóc rưng rức”, tiếng khóc ấy là biểu hiện của:A. Sự căm phẫnB. Sự tuyệt vọngC. Không thể say đượcCỦNG CỐ:Câu 5: Để được làm người lương thiện, Chí Phèo giết Bá Kiến rồi tự sát:A. Chí còn có thể có cách lực chọn khác B. Đây là cách giải quyết duy nhất của bi kịchCỦNG CỐ:Câu 6: Đặc điểm nghệ thuật không có trong tác phẩm Chí Phèo của Nam Cao:A. Sở trường miêu tả, phân tích tâm lý nhân vậtB. Xây dựng nhân vật điển hìnhC. Tính chất trào phúng, mỉa mai, châm biếmCỦNG CỐ:Câu 7: Chí Phèo là kiệt tác của văn xuôi Việt Nam hiện đại bởi:A. Tác phẩm đã xây dựng được chuyện tình kì dị lạ thường, một chân dung thắng say rượu có một không haiB. Vạch trần mâu thuẩn giai cấp ở nông thôn, tình trạng tha hoá của người nông thôn, đồng thời thể hiện lòng tin vào bản 	 chất tốt đẹp của người nông dânBài tập về nhà:Trong tác phẩm Chí Phèo, em thích nhất là hình ảnh, chi tiết nào? Hãy viết 1 bài bình giảng hình ảnh, chi tiết đó.	(Có thể đặt tên cho bài viết) Chúc các em học tốt!