Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Đọc văn: Chí Phèo (Nam cao)

Chí Phèo Nam CaoĐỀ CƯƠNG BÀI HỌCA.Tìm hiểu chung:I.Nhan đềII. Đọc – Tóm tắt tác phẩmB. Đọc - hiểu văn bảnI.Hình tượng nhân vật Chí Phèo1. Trước khi ở tù2. Sau khi ra tù3. Sau cuộc gặp gỡ với thị Nở4. Khi bị thị Nở từ chối chung sốngC. Tổng kếtI.Nội dungII. Nghệ thuậtA. TÌM HIỂU CHUNG- Tên ban đầu: “Cái lò gạch cũ” + Hình ảnh mở đầu và kết thúc truyện gợi về cuốc sống không lối thoát quẩn quanh của con người-1941 NXB đổi “Đôi lứa xứng đôi”+ Đặt mối tình Chí Phèo – Thị Nở thành trung tâm của truyện:Tác phẩm trào phúng-1946 Tác giả đặt lại tên : “Chí Phèo” thể hiện chủ đề ngụ ý của nhà văn => kiệt tác trong văn xuôi Việt Nam hiện đại II. Tóm tắt tác phẩm:Em đọc phần Tiểu dẫn trong SGK và cho biết nhan đề của truyện có sự biến đổi như thế nào?ý nghĩa?I. Nhan đề tác phẩmTóm tắt tác phẩmCP - Người nông dân lương thiệnBị bá Kiến + chế độ nhà tù thực dânCP- con quỷ dữ của làng Vũ ĐạiThức tỉnh – Khát vọng trở về lương thiệnCP rơi vào bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người => Uất ức, tuyệt vọng => giết bá Kiến - Tự sátTình yêu chân thành của thị NởBị từ chối tình yêu (XH + bà cô thị Nở ) B. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN ?Trước khi vào tù Chí Phèo là người như thế nào?I. Hình tượng Chí Phèo1. Trước khi ở tù- Là đứa trẻ mồ côi, đứa con hoang không họ hàng không người thân thích-Là người nông dân lương thiện nghèo khổ đi làm thuê kiếm sống + Hiền như đất +Ước mơ bình dị chân chính: một gia đình nho nhỏ chồng cuốc mướn cày thuê vợ dệt vải- Là người có nhân cách: thấy nhục khi phải làm việc không chính đángTrước khi ở tù: Chí phèo là người nông dân khỏe mạnh, lương thiện, chăm chỉ, trong sáng, giàu tự trọng và có ước mơ-Về ngoại hình:+ Trông đặc như thằng săng đá+ Cái đầu: trọc lốc + Cái răng : cạo trắng hớn + Cái mặt: đen, cơng cơng+ Hai mắt: gườm gườm ...+Trang phục: quần nái đen, áo tây vàng+Ngực phanh, chạm trổ rồng phượng...biến dạng dữ dằnSau khi ra tù Chí Phèo thay đổi như thế nào? (về nhân hình, nhân tính)2. Sau khi ra tù - Hành động:+Say triền miên, sống trong vô thức+ Chửi bới, rạch mặt ăn vạ+ Bị bá Kiến lợi dụng => trở thành tay sai đắc lực+ Phá bao nhiêu cơ nghiệp, đập nát bao nhiêu cảnh yên vui, đạp đổ bao nhiêu hạnh phúc.+ Làm chảy máu, nước mắt của bao người lương thiện. Côn đồ hung hãn, con quỉ dữ của làng Vũ Đại Tiếng chửi của Chí Phèo ở đầu truyện hướng tới những đối tượng nào?Em có suy nghĩ gì về tiếng chửi này?Thảo luậnHắn vừa đi vừa chửi......+ Tiếng chửi của Chí PhèoĐối tượng chửi: trời, đời, làng Vũ Đại, chửi cha đứa nào không chửi nhau với hắn, chửi “đứa chết mẹ nào”... Ý nghĩa: + Phản ứng của y đối với toàn bộ cuộc đời+ Tâm trạng bất mãn của một con người ý thức được mình đã bị xã hội phi nhân tính gạt ra khỏi thế giới loài người=> cho thấy thân phận đau đớn, cô độc đến tuyệt đối, của người nông dân bị tha hóa => hé mở bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người => Thể hiện sự thèm khát được giao tiếp với đồng loại của ChíTrước khi vào tùSau khi ra tù Nhà tù thực dân phong kiến tiếp tay cho địa chủ phong kiến biến một người nông dân lương thiện thành một kẻ lưu manh, một con quỉ dữ của làng Vũ Đại ( mất đi cả nhân hình và nhân tính.) => ý nghĩa hiện thực: tố cáo thế lực thống trị địa chủ phong kiến, thực dân Nhân vật Thị Nở: xấu, dở hơi, nghèo, con nhà mả hủi, ế chồng => Là con số không tròn trịa, hội tụ mọi bất hạnh của người phụ nữ3. Sau cuộc gặp gỡ với thị Nở Nhân vật thị Nở được nhà văn Nam Cao giới thiệu như thế nào ?Việc gặp gỡ thị Nở đã có ý nghĩa như thế nào đối với cuộc đời Chí Phèo? Những gì đã diễn ra trong tâm hồn Chí Phèo sau cuộc gặp gỡ đó ?Tâm trạng Chí Phèo sau đêm gặp gỡ thị NởBâng khuâng – mơ hồ buồnNghe thấy âm thanh quen thuộc của cuộc sống Nhớ về quá khứ xa xưa với ước mơ bình dịÝ thức được cuộc sống thực tại và tương lai:+ Già – Đói rét - Ốm đau – Cô độc Lần đầu tiên hắn tỉnh táo suy nghĩ, nhận thấy tình trạng bi đát, tuyệt vọng của cuộc đời mìnhPhân tích tâm trạng của Chí Phèo khi nhận bát cháo hành của Thị Nở ? Chi tiết bát cháo hành có ý nghĩa gì trong tác phẩm? Tâm trạng của Chí khi nhận bát cháo hành của Thị NởNgạc nhiên - mắt ươn ướt => xúc độngNhìn bát cháo hành bốc khói mà lòng bâng khuângHắn thấy lòng thành trẻ con - muốn làm nũng với ThịHắn thèm lương thiện, muốn làm hòa với mọi người=> thị Nở là chiếc cầu nối, là niềm hi vọng của ChíHắn thấy lòng rất vuiKL: Nam Cao đã phát hiện và khẳng định nhân phẩm đẹp đẽ của người nông dân ngay cả khi họ bị cướp đi bộ mặt người, linh hồn người Tinh thần nhân đạo của tác giả.* Chi tiết bát cháo hành: Hàm chứa cả tình yêu thương, tình người chân thành giản dị. - Hương vị của cháo hành là hương vị của tình yêu, hạnh phúc lứa đôi=> thức tỉnh bản chất lương thiện trong Chí => trở lại anh canh điền ngày xưa4. Khi bị thị Nở từ chối chung sốngPhân tích diễn biến tâm trạng của Chí Phèo sau khi bị thị Nở từ chối chung sống. Vì sao Chí Phèo có hành động thật dữ dội, bất ngờ ( uống rượu, xách dao đi giết bá Kiến rồi tự sát) ?Nguyên nhân: Bà cô thị Nở không cho thị lấy Chí Phèo, đấy cũng chính là định kiến của xã hội đối với Chí  cánh cửa trở lại làm người lương thiện đóng sập lại  Chí mãi mãi là con quỷ dữ của làng Vũ Đại Tâm trạng của Chí khi bị Thị Nở từ chối chung sốngHắn bỗng nhiên ngẩn người Ôm mặt khóc rưng rứcLại uống rượu => càng uống càng tỉnhCứ thoảng thoảng thấy mùi cháo hànhNhận thức rõ bi kịch của cuộc đời mình=> Uất ức - tuyệt vọng - bế tắc Giải quyết bi kịch Cái chết của Bá Kiến là sự trả giá cho những tội lỗi bất nhân. Cái chết của Chí Phèo là sự cùng đường của con người bị chối từ quyền làm người ngay trong xã hội người. Cái chết ấy cho thấy niềm khao khát cháy bỏng được sống lương thiện của Chí Phèo và có sức tố cáo mãnh liệt xã hội thuộc địa phong kiến . Nó cũng chứng tỏ cảm quan hiện thực sâu sắc của Nam Cao.- Đâm chết bá Kiến = > Tự sátHãy nêu ý nghĩa 3 câu nói của Chí Phèo khi đứng trước bá Kiến? Tao muốn làm người lương thiện ! Ai cho tao lương thiện ?- Tao không thể là người lương thiện nữa.C. TỔNG KẾTNhóm 1: Nhận xét giá trị nội dung của tác phẩm?(Giá trị hiện thực - Tư tưởng nhân đạo sâu sắc, mới mẻ của Nam Cao)Nhóm 2: Nhận xét giá trị nghệ thuật của tác phẩm ( Nghệ thuật điển hình hóa của Nam Cao, ngôn ngữ kể chuyện của tác giả và ngôn ngữ nhân vật ......)C. Tổng kết:1.Nội dunga. Giá trị hiện thực:Phản ánh tình trạng một bộ phận nông dân bị tha hóa, mâu thuẫn giữa nông dân và địa chủ, giữa các thế lực ác bá ở địa phương => Tố cáo mạnh mẽ XH thuộc địa phong kiến tàn bạo đã cướp đi cả nhân hình lẫn nhân tính của người nông dân lương thiệnb. Giá trị nhân đạo:- Cảm thương sâu sắc trước cảnh người nông dân cố cùng bị lăng nhục- Phát hiện và miêu tả phẩm chất tốt đẹp của người nông dân ngay khi tưởng như họ bị biến thành quỷ dữ- Niềm tin vào bản chất lương thiện của con người2. Nghệ thuậtXây dựng những nhân vật điển hình vừa có ý nghĩa tiêu biểu vừa sống động, có cá tính độc đáo và nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật sắc sảoKết cấu truyện mới mẻ, tưởng như tự do nhưng lại rất chặt chẽ, lô gích- Cốt truyện và các tình tiết hấp dẫn, biến hóa giàu kịch tính- Ngôn ngữ sống động, vừa điêu luyện lại gần gũi tự nhiên - Giọng điệu đan xen biến hóa, trần thuật linh hoạtCủng cốCP - Người nông dân lương thiệnBị bá Kiến + chế độ nhà tù thực dânCP- con quỷ dữ của làng Vũ ĐạiThức tỉnh -Trở lại anh canh điền ngày xưaCP rơi vào bi kịch bị cự tuyệt quyền làm nsgười => giết bá Kiến - Tự sátTình yêu chân thành của thị NởBị từ chối tình yêuDặn dòTìm đọc trọn vẹn truyện ngắn Chí PhèoTóm tắt nội dung tác phẩmNắm vững nội dung bài học ( Giá trị nhân đạo và giá trị hiện thực của tác phẩm )Làm bài tập ( sgk )- Chuẩn bị: Thực hành về lựa chọn trật tự các bộ phận trong câu+ Làm trước các bài tập ( sgk )