Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Đọc văn: Chí Phèo (Nam Cao) - Phần 2: Tác phẩm Chí Phèo

NGỮ VĂN 11CHÍ PHÈOPhần hai: Tác Phẩm "CHÍ PHÈO"I.Giới thiệu: 1) Hoàn cảnh sáng tác:- Truyện được Nam Cao sáng 1941.- Nam Cao dựa vào “Người thật - Việc thật ở làng Đại Hoàng rồi hư cấu thêm để viết tác phẩm này.- Truyện lúc đầu có tên là “Cái lò gạch cũ”, sau đó nhà xuất bản đổi thành “Đôi lứa xứng đôi”, cuối cùng khi in lại trong tập “Luống cày” (1946), tác giả đổi tên thành “Chí Phèo”.2) Đề tài:- Truyện viết về người nông nghèo ở Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám  Khai thác ở hướng mới: Họ bị tàn phá về tâm hồn, hủy diệt cả nhân tính nhưng cuối cùng họ đã thức tỉnh.Chết3) Tóm tắt tác phẩm:Chí Phèo Đi tùChí Phèo lưu manhGặp Thị NởThèm lương thiệnKhông đượcQuá trình tha hóaQuá trình thức tỉnh Tác phẩm được tóm tắt thành sơ đồ sau:Gđoạn 2:Gđoạn 1:I.Giới thiệu: II. Phân tích: 1) Sự xuất hiện độc đáo của Chí Phèo:Hắn vừa đi vừa chửi . Bao giờ cũng thế, cứ rượu xong là hắn chửi . Bắt đầu chửi trời . Có hề gì ? Trời có của riêng nhà nào ? Rồi hắn chửi đời . Thế cũng chẳng sao: đời là tất cả nhưng chẳng là ai . Tức mình hắn chửi ngay tất cả làng Vũ Đại . Nhưng cả làng Vũ Đại ai cũng nhủ, "Chắc nó trừ mình ra!" Không ai lên tiếng cả . Tức thật! Ồ! Thế này thì tức thật! Tức chết đi được mất! Đã thế, hắn phải chửi cha đứa nào không chửi nhau với hắn. Nhưng cũng không ai ra điềụ Mẹ kiếp! Thế thì có phí rượu không? Thế thì có khổ hắn không? Không biết đứa chết mẹ nào đẻ ra thân hắn cho hắn khổ đến nông nỗi này ? A ha! Phải đấy, hắn cứ thế mà chửi, hắn chửi đứa chết mẹ nào đẻ ra thân hắn, đẻ ra cái thằng Chí Phèo! Hắn nghiến răng vào mà chửi cái đứa đã đẻ ra Chí Phèo . Nhưng mà biết đứa nào đã đẻ ra Chí Phèo ? Có trời mà biết! Hắn không biết, cả làng Vũ Đại cũng không ai biết... play+ Gây được ấn tượng cho người đọc một nhân vật vừa quen vừa lạ * Quen: là một thằng say rượu, ngập chìm trong hơi men * Lạ: bởi cái chửi lạ lùng của hắn, sao có người tha hóa đến vậy? Sao ai không chửi nhau với hắn?+ Như một thước phim quay chậm, Chí Phèo hiện ra vừa cụ thể vừa sinh động+ Ngôn ngữ kể chuyên, trần thuật, dựng chân dung hết sức đặc sắc, đa giọng điệu+ Thể hiện phản ứng của một con người đang đau đớn, bất mãn với đời, ít nhiều ý thức được sự phũ phàng bất hạnh của bản thân.+ Kẻ bị gạt ra khỏi cuộc sống, bị tước quyền làm người2) Hình tượng nhân vật Chí Phèo:II. Phân tích: a/ Lai lịch, bản chất con người: Lai lịch: Con hoang  Con nuôi  Đi ở  Bị bỏ rơi, mồ côi, vô gia cư  Đáng thương.- Bản chất: + Sống bằng sức lao động của chính mình. + Hiền như đất. + Cảm thấy nhục và sợ khi bà Ba bắt phục vụ Tự trọng và có ý thực về nhân phẩm. + Có ao ước nho nhỏ về một cuộc sống gia đình hạnh phúc, giản dị, bình thường. Chí Phèo có một tâm hồn trong sáng, bản chất lương thiện.Chí Phèo bị đẩy vào tù do cơn ghen vô cớ của Lí Kiến. Sau bảy, tám năm, Chí Phèo trở thành con người khác hẳn:b/ Quá trình tha hóa: Hình dạng: + Đầu: Trọc lốc. + Răng: Trắng hớn. + Mặt; Đen, cơng cơng. + Mắt: Gườm gườm. + Ngực: Phanh, chạm trổ. Trông gớm chết!II. Phân tích: Tính cách: + Uống rượu, chửi bới, đập đầu, rạch mặt, dọa nạt, ăn quỵt, + Đòi nợ, ức hiếp, phá phách, đâm chém, mưu hại,  Là tay sai đắt lực của Bá Kiến.2) Hình tượng nhân vật Chí Phèo:b/ Quá trình tha hóa:II. Phân tích: + Bao giờ cũng say, chưa bao giờ tỉnh táo. + Tác quái dân làng. + Phá bao nhiêu cơ nghiệt, đập nát mảnh yên vui, đạp đổ hạnh phúc, làm chảy máu và nước mắt của bao nhiêu người lương thiện. Con quỷ dữ của làng Vũ Đại. Chí Phèo là sản phẩm của chế độ nhà tù đen tối, của sự áp bức tàn khốc ; là hiện tượng người lao động lương thiện bị đẩy vào con đường lưu manh, bị tàn phá về nhân hình, bị huỷ diệt nhân tính.Trong một cơn say, Chí Phèo gặp Thị Nở2) Hình tượng nhân vật Chí Phèo:c/ Quá trình thức tỉnh:II. Phân tích: * Thức tỉnh tính người: Thức tỉnh bản năng của con người.- Nhận biết được cuộc sống: + Thị giác: Cảm nhận trời đã sáng + Thính giác: Biết nghe những âm thanh quen thuộc của cuộc sống. + Cảm giác, cảm xúc: Bâng khuâng, lòng mơ hồ buồn; nhớ về quá khứ, nghĩ ngợi về hiện tại và tương lai; hắn thấy hắn đã già mà vẫn cô độc. Ý thức được tình trạng thân phận mình.Thị Nở chăm sóc Chí Phèo với bát cháo hành2) Hình tượng nhân vật Chí Phèo:playc/ Quá trình thức tỉnh:II. Phân tích: + Tình cảm:  Ngạc nhiên.  Mắt ươn ướt  Cảm động.  Bâng khuân vừa vui vừa buồn như là ăn năn.  Thấy lòng trẻ con, muốn làm nũng.  Vui, cười thật hiền, nói chuyện, đùa, cảm nhận được hạnh phúc. Đó là bản tính của hắn, ngày thường bị lấp đi. Chính tình người của Thị Nở đã thức tỉnh tính người trong Chí Phèo.2) Hình tượng nhân vật Chí Phèo:c/ Quá trình thức tỉnh:II. Phân tích: * Khao khát làm người lương thiện: Linh hồn đã trở về: “Trời ơi! Hắn thèm lương thiện, hắn muốn làm hòa với mọi người biết bao!” Thôi thúc cháy bỏng.- Hi vọng: “Thị Nở sẽ mở đường cho hắn”, sẽ là cầu nối đưa Chí Phèo trở lại xã hội lương thiện. Thị Nở từ chối thông qua bà cô (đại diện cho định kiến xã hội). Cầu nối bị cắt đứt, xã hội không chấp nhận. Chí Phèo rơi vào bi kịch đau đớn: Bị cự tuyệt quyền làm người lương thiện.2) Hình tượng nhân vật Chí Phèo:c/ Quá trình thức tỉnh:II. Phân tích: * Đòi quyền làm người lương thiện: Phản ứng, hành động: + Nghĩ ngợi. Ngẩn người, sửng sốt . Níu kéo nhưng không được. + Uống rượu - càng uống càng tỉnh. Buồn, thoang thoảng hơi cháo hành. + Ôm mặt khóc rưng rức. + Xách dao đi - đến nhà Bá Kiến. Nhận thức sâu sắc kẻ thù. Con người vật chất thì say nhưng con người tinh thần lại tỉnh.2) Hình tượng nhân vật Chí Phèo:c/ Quá trình thức tỉnh:II. Phân tích: + Chí Phèo giết Bá Kiến:  Hành động trả thù.  Tiêu điệt cái ác. Sự phản khán. + Chí Phèo tự sát. Sự cùng đường bế tắc. Chí Phèo chết trên ngưỡng cửa trở về với cuộc đời. Lời nói: “Tao muốn làm người lương thiện”, “Ai cho tao lương thiện ? Làm thế nào... ?”  Tiếng kêu cứu nhân phẩm khẩn thiết. Lời tố cáo sâu sắc, tiếng chuông đòi quyền làm người.  Chí Phèo là điển hình cho người lao động nghèo bị tha hoá nhưng cuối cùng thức tỉnh.2) Hình tượng nhân vật Chí Phèo:3) Đặc sắc nghệ thuật:II. Phân tích: - Xây dựng nhân vật điển hình: vừa đại diện cho một tầng lớp người trong xã hội, vừa có nét riêng độc đáo.- Khả năng đi sâu vào miêu tả và phân tích diễn biến tâm lí phức tạp của con người.- Cách dẫn dắt truyện tài tình, kết cấu độc đáo.- Ngôn ngữ tự nhiên, sống động, mang hơi thở của cuộc sống ; giọng văn biến hoá linh hoạt.LCảnh đầu tiên xuất hiện trong tác phẩm Chí Phèo?	15 chữ cái. H Ắ N V Ừ A Đ I V Ừ A C H Ử I5 chữ cái.Khi đi ở tù về Chí Phèo đến nhà Bá Kiến mấy lần?B A L Ầ N11 chữ cáiTruyện ngắn Chí Phèo ban đầu được tác giả đặt tên là gì? C Á I L Ò G Ạ C H C Ũ9 chữ cáiBá Kiến không dùng cách này để biến Chí Phèo thành chỗ “đầy tớ tay chân” trung thành của hắn? C O N N G H I Ệ N5 chữ cáiNgười nào đã làm cho Chí Phèo có ý thức về nhân phẩm của mình sau những năm dài “rạch mặt ăn vạ”?T H Ị N ỞƯƠNGTHI ỆNTác phẩm đã thể hiện số phận bi thảm của người nông dân bị áp bức bóc lột tàn tệ trước cách mạng ; qua đó ta thấy được sức mạnh tố cáo của tác phẩm và tư tưởng nhân đạo sâu sắc của Nam Cao trong việc đi sâu khám phá bản chất lương thiện đẹp đẽ của người nông dân khi họ bị vùi dập đến mất cả hình người, tính người.IV. Tổng kết: “Chí Phèo” là truyện ngắn đặc sắc bậc nhất của nhà văn Nam Cao, đánh dấu sự phát triển của ngôn ngữ văn học và nghệ thuật văn xuôi hiện đại Việt Nam.Thanks for listeningGoodbye! See you next time.Trích đoạn trong phim “Làng Vũ Đại ngày ấy”home“Đêm trăng vườn chuối” *Lóc tØnh dËy sau ®ªm gÆp ThÞ Në