Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Đọc văn: Chí Phèo (Nam Cao) - Trường THPT Thị xã Trà Vinh

manh: *Từ một nông dân hiền lành-lương thiện: - Lai lịch. - Tính cách. * Trở thành lưu manh : - Nhân hình. - Nhân tính. *Từ lưu manh trở thành quỷ dữ. Lai lịch. Chí Phèo nguyên là đứa con hoang bị bỏ rơi trong cái lò gạch cũ, bỏkhông, được người ta đem về nuôi.TRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINHLớn lên đi ở hết nhà này đến nhà khác.Năm hai mươi tuổi, hắn làm canh điền cho ông lý Kiến.( Chí Phèo lương thiện )TRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINHGhen với anh canh điền trẻ thường được bà ba gọi lên đấm bóp .TRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINH Lí Kiến tìm cách cho Chí Phèo đi tù biệt xứ.TRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINHb. Qúa trình tha hóa của Chí Phèo :TRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINH*Từ nông dân trở thành lưu manh:Từ một nông dân – hiền lành lương thiện: + Là một đứa trẻ mồ côi, được người dân làng Vũ Đại đem về nuôi.+ Lớn lên như “một loài cây dại”, khỏe mạnh, làm canh điền cho Lý Kiến.+ Tính tình hiền lành, nhút nhát, biết tự trọng.+ Chí còn có những ước mơ giản dị và lương thiện như bao người nông dân khác. “Một anh đi thả ống lươn rước lấy và đem về cho một người đàn bà góa mù”“ Năm hai mươi tuổi hắn làm canh điền cho Bá Kiến.Chí “hiền lành như đất”.“Vừa bóp đùi cho bà Ba vừa run run”“ Có một gia đình nho nhỏ . Chồng cuốc mướn,cày thuê. Vợ dệt vải. Chúng lại bỏ một con lợn nuôi để làm vốn TRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINHSau bảy, tám năm biệt tích. Chí trở về làng say khướt đến nhà bá Kiến chửi bới, rạch mặt ăn vạ.TRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINH Lão Bá khôn róc đời đã xử nhũn.Chỉ cần một bữa rượu,và những lời dụ dỗ đã biến Chí thành “Chỗ đầy tớ tay chân của lão”một đồng bạcTRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINH Từ đó ,Chí luôn say,” làm bất cứ việc gì người ta sai hắn làm.” “Hắn cũng không biết rằng, hắn là con quỹ dữ của làng Vũ Đại ”TRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINH“Cái đầu thì trọc lốc, cái răng cạo trắng hớn, cái mặt thì đen mà rất cơng cơng , hai mắt gườm gườm Cái ngực phanh, đầy những nét chạm trổ trông đặc như một thằng sắng đá”-Vềnhân hình : Chí đã bị cướp mất hình hài của một con người. TRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINH*Về nhân tính: - Chí không còn là một anh canh điền hiền lành, nhút nhát như xưa ; mà trở thành một thằng liều mạng.- Hắn làm tất cả mọi việc như một thằng “đầu bò chính cống”:  ( uống rượu, rạch mặt, chửi bới, ăn vạ, đập phá, đâm chém) -“Hắn về hôm trước, hôm sau đã thấy ngồi uống rượu với thịt chó suốt từ trưa đến xế chiều”.- “ Rồi say khướt, hắn xách một cái vỏ chai đến cổng nhà Bá Kiếnđập cái chai vào cột cổnglăn lộn dưới đất, vừa kêu vừa lấy mảnh chia cào vào mặt”TRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINH*Từ lưu manh trở thành quỷ dữ: + Từ đó, Chí triền miên trong những cơn say.+ Chí Phèo bị Bá Kiến lợi dụng và trở thành tay sai mới của hắn.=> Chí thực sự trở thành quỷ dữ của làng Vũ Đại. “Hắn ăn trong lúc say, ngủ trong lúc say, thức dậy vẫn còn say”Và “hắn say thì hắn làm bất cứ cái gì người ta sai hắn làm” “Hắn đã phá bao nhiêu cơ nghiệp, đập nát bao nhiêu cảnh yên vui, đạp đổ bao nhiêu hạnh phúc, làm chảy máu và nước mắt của bao nhiêu người dân lương thiện”Cái mặt của Chí “không còn ra mặt người”, “nó là mặt của một con vật lạcái mặt vàng vàng mà muốn xạm màu gio, nó vằn dọc vằn ngang, không thứ tự biết bao nhiêu là sẹo.”TRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINH* Có ý kiến cho rằng ; sự tha hóa của Chí Phèo là hiện tượng mang tính quy luật. Ý kiến của em?@/ Ý nghĩa tư tưởng về hiện tượng tha hóa của hình tượng Chí Phèo:- Chí Phèo không phải là trường hợp tha hóa duy nhất trong các tác phẩm về người nông dân nghèo của Nam Cao.( trước Chí, trong tác phẩm đã có Năm Thọ, Binh Chức. Và các tác phẩm khác: Trạch Văn Đoành( Đôi móng giò), Cu Lộ( Tư cách mõ), Đức ( Nửa đêm)TRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINH- Qua Chí Phèo,Nam Cao đã :+ Khẳng định một sự thật đau đớn về hiện tượng người nông dân lương thiện bị chà đạp về tinh thần và thể xác, bị xã hội vô nhân tính cướp đi cả hình hài lẫn tính người.+Nhà văn không chỉ “vạch khổ cho người nông dân bị áp bức bóc lột” mà còn gián tiếp lên án-tố cáo các thế lực thống trị phong kiến- thực dân đã gây ra bao nhiêu tội ác, đã tước đi cả hình người và hồn người của người dân lương thiện.=> Đây chính là giá trị hiện thực sâu sắc của tác phẩm. Hình tượng Chí Phèo có ý nghĩa điển hình- tiêu biểu cho một bộ phận cố nông bị lưu manh hóa trước Cách mạng tháng Tám. TRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINHTRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINH I. GIỚI THIỆU CHUNG:II. ĐỌC HIỂU:Hình tượng nhân vật Chí PhèoSự xuât hiện của hình tượng nhân vật Chí PhèoQuá trình tha hóa của Chí Phèo :Qúa trình thức tỉnh của Chí PhèoPHẦN HAI: TÁC PHẨM CHÍ PHÈO(Nam Cao)Việc gặp Thị Nở có ý nghĩa thế nào với Chí Phèo? Những gì đã diễn ra trong tâm hồn Chí sau cuộc gặp gỡ ấy?c. Qúa trình thức tỉnh của Chí PhèoViệc gặp Thị Nở có ý nghĩa thế nào với Chí Phèo? Những gì đã diễn ra trong tâm hồn Chí sau cuộc gặp gỡ ấy?Một đêm trăng, trong cơn say,TRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINHChí Phèo gặp thị Nở, người đàn bà xấu xí, ngẩn ngơ, bị mọi người hắt hủi .TRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINHSáng hôm sau, tỉnh dậy, hắn thấy bâng khuâng buồn.Tiếng chim hót,tiếng mái chèo đuổi cá, tiếng nói chuyện của mấy người đi chợ vềTRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINH “ có một thời hắn đã ao ước có một gia đình nho nhỏ. Chồng cuốc mướn cày thuê, vợ dệt vải ”Làm cho hắn nhớ lạiTRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINHTRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINH Thị Nở mang đến cho Chí “nồi cháo hành còn nóng nguyên.”TRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINH Hắn cảm động vì đây là lần đầu tiên được bàn tay một người đàn bà săn sóc . Hắn thấy thèm lương thiện, muốn làm hòa với mọi người biết bao.TRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINH* Tại sao bát cháo hành của Thị Nở lại làm nên sự chuyển biến đặc biệt sâu sắc như vậy đối với Chí Phèo?-Bởi vì lần này là lần thứ nhất hắn được một người đàn bà cho. Xưa nay, nào hắn có thấy ai tự nhiên cho cái gì. Hắn vẫn phải dọa nạt hay là giậtcướp.(trang 150 SGK)Nhưng tại sao mãi đến tận bây giờ hắn mới nếm vị mùi cháo  Có ai nấu cho mà ăn đâu?  Đời hắn chưa bao giờ được săn sóc bởi một bàn tay “đàn bà” Hắn nhớ đến “bà ba”, cái con quỷ cái Nó chỉ nghĩ đến thỏa nó chứ có yêu hắn đâuVì thế bát cháo hành của thị Nở làm hắn suy nghĩ nhiều.( trang150 và 151 SGK)*Ý nghĩa của bát cháo hành : - Bát cháo hành chính là tình thương mộc mạc, chân thành của Thị Nở  Là biểu hiện của tình người. => Lương tâm,lương tri đã trở về trong hắn. Bát cháo hành có ý nghĩa nhân đạo sâu sắc.TRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINH Bị từ chối ,Chí lại uống rượu, ôm mặt khóc, xách dao ra đi, vừa đi vừa chửi . TRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINH. Khi bị Thị Nở cự tuyệt : - Hắn bỗng nhiên ngẩn người.- Hắn lại như hít thấy hơi cháo hành.- Hắn cứ ngồi ngẩn mặt ra.- Hắn sửng sốt, đứng lên gọi lại.-Hắn đuổi theo thị nắm lấy tay.-Và hắn uốngcàng uống càng tỉnhtỉnh ra, chao ôi buồn!-Hắn cứ thoang thoảng thấy hơi cháo hành.-Hắn ôm mặt khóc rưng rức . Rồi lại uống* Tìm chi tiết thể hiện thái độ , tâm trạng của Chí Phèo khi bị Thị Nở từ chối ?TRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINH* Những biểu hiện trên nói lên điều gì? Đặc biệt chi tiết “Hơi cháo hành” được lặp lại nhiều lần ? - Khi bị cự tuyệt, Chí thấm thía : Nỗi đau thân phận, vật vã, tuyệt vọng. - “Hơi cháo hành” được lặp lại nhiều lần nhằm tô đậm niềm khao khát tình yêu thương và nhất là bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người của Chí. TRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINHBị từ chối ,Chí lại uống rượu, ôm mặt khóc, xách dao ra đi, vừa đi vừa chửi . * Nêu nguyên nhân bi kịch của Chí Phèo ?+ Nguyên nhân trực tiếp: do định kiến xã hội .(Lời của bà cô nói với Thị Nở).+ Nguyên nhân sâu xa: do bản chất xã hội bất công đã đẩy người dân lương thiện vào tình trạng bị tha hóa.TRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINHCuối cùng, Chí đến nhà bá Kiến. Hắn rút dao đâm chết bá Kiến và tự sát .TRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINHDẫn chứngHắn dõng dạc: 	- Tao muốn làm người lương thiện.Bá Kiến cười ha hả: 	- Ồ tưởng gì! Tôi chỉ cần anh lương thiện cho thiên hạ nhờ. Hắn lắc đầu:	- Không được! Ai cho tao lương thiện? Làm thế nào cho mất được những vết mảnh chai trên mặt này? Tao không thể là người lương thiện nữa. Biết không! Chỉ có một cách biết không!... Chỉ còn một cách là cái này! Biết không!... Hắn rút dao ra, xông vào.(trang 234 SGK)TRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINH + Hành động giết bá Kiến: Vì Chí Phèo đã nhận ra kẻ thù.+ Hành động tự sát: Vì Chí Phèo lâm vào bế tắc, không lối thoát.* Chí Phèo đã thực sự thức tỉnh một cách toàn diện về mặt nhân cách .- Ý nghĩa của hành động giết bá Kiến và tự sát:TRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINH Đột nhiên thị thấy hiện ra một cái lò gạch cũ bỏ không, xa nhà cửa, và vắng người qua lại TRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINHNaêm ThoïBinh ChöùcChí PheøoChí Pheøo con Hieän töôïng Chí Pheøo raát phổ biến coù tính quy luaät Chí Pheøo laø moät hình töôïng ñieån hình cho ngöôøi noâng daân bò löu manh hoùa trong xaõ hoäi cuõ. Giaù trò hieän thöïc cuûa hình töôïng nhaân vaät Chí Pheøo? Hình töôïng nhaân vaät Chí Pheøo:TRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINHIII. CHỦ ĐỀTác phẩm miêu tả nỗi khổ cùng cực của người nông dân bị lưu manh hoá, phản ánh tấm bi kịch tâm hồn đau đớn, dữ dội và khát khao quyền sống, quyền làm người nhưng bị xã hội, cuộc đời cự tuyệt.IV. Tổng kếtNghệ thuậtHãy chỉ ra những nét đặc sắc về nghệ thuật của tác phẩm Chí Phèo. Kết cấu đầu cuối tương ứng.Xây dựng nhân vật điển hình trong hoàn cảnh điển hình.Trần thuật sinh động.Ngôn ngữ nghệ thuật phong phú, mang hơi thở cuộc sống.Bút pháp phân tích tâm lý nhân vật : Hướng vào vùng tâm lý con người nửa tỉnh, nửa mê một cách tinh vi, sắc sảo. NHỮNG ĐẶC SẮC VỀ NỘI DUNG VÀ NGHỆ THUẬTTRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINHNHỮNG ĐẶC SẮC VỀ NỘI DUNG VÀ NGHỆ THUẬT2. Nội dungGiá trị hiện thực- Tác phẩm là bức tranh thu nhỏ về nông thôn Việt Nam trong xã hội cũ, phản ánh chân thực mối quan hệ người bóc lột người không chỉ đẩy người nông dân nghèo lương thiện vào sự bần cùng hoá, lưu manh hoá mà còn đẩy họ vào cái chết. b. Giá trị nhânđạoNhà văn đã kết án sâu sắc cái xã hội tàn bạo đã tàn phá cả thể xác và linh hồn người nông dân lao động,đồng thời ông đã khám phá và khẳng định bản chất lương thiện của họ ngay cả khi họ bị huỷ hoại cả nhân hình lẫn nhân tính=> Đó chính là chiều sâu nhân đạo mới mẻ, sâu sắc trong các tác phẩm của Nam Cao. TRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINHTRƯỜNG THPT THỊ XÃ TRÀ VINH