Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Đọc văn: Chiếu cầu hiền (Ngô Thì Nhậm) - Nguyễn Tiến Dũng

LUYỆN TẬP (Cầu hiền chiếu) Ngô Thì Nhậm Người trình bày: GV: Nguyễn Tiến DũngCompany LogoI. TÌM HIỂU CHUNG 1. Tácgiả:Em hãy nêu vài nét về tác giả ?Chiếu Cầu Hiền Ngô Thì Nhậm Ngô Thì Nhậm (1746-1803) từng làm quan triều Lê, sau theo giúp Tây Sơn, được Nguyễn Huệ tin dùng, giao cho việc soạn thảo “Chiếu cầu hiền”. 2. Hoàn cảnh sáng tác: - 1788, Quang Trung tiến quân ra Bắc, tiêu diệt quân Thanh và bọn tay sai. Nhà Lê sụp đổ. - Bề tôi nhà Lê mang nặng tư tưởng trung quân, phản ứng tiêu cực. - Quang Trung giao cho Ngô Thì Nhậm thay lời mình viết “Chiếu cầu hiền” – kêu gọi những người tài đức ra giúp dân, giúp nước.Em hãy cho biết hoàn cảnh sáng tác? Chiếu Cầu Hiền3. Thể loại: Chiếu	- Loại văn nghị luận.	- Vua dùng để ban bố mệnh lệnh hoặc chỉ thị.	 - Văn phong trang trọng, lời lẽ rõ ràng, tao nhã.4. Nhan đề : Cầu hiền	 Cách nói khiêm tốn, thể hiện tình cảm thiết tha thái độ chân thành cầu hiền đãi sĩ ,một lòng vì dân vì nước của vua Quang Trung. 5. BỐ CỤC Chia làm 3 đoạn : Phần 1: Quy luật xử thế của người hiền. Phần 2: Cách ứng xử của bậc hiền tài Bắc Hà và nhu cầu của đất nước: - Đoạn 2a: Cách ứng xử của bậc hiền tài Bắc Hà khi Quang Trung ra Bắc - Đoạn 2b: Tính chất của thời đại và nhu cầu của đất nước. Phần 3: Đường lối cầu hiền của vua Quang Trung.II. Đọc hiểu văn bản ; - Mượn lời Khổng Tử: + Sao sáng chầu về ngôi Bắc Thần. + Người hiền ắt làm sứ giả cho thiên tử.  Chân lí đã được thừa nhận.	- Cách diễn đạt giàu hình ảnh, mạch lạc, chặt chẽ.	 Cách nêu vấn đề cô đọng của tác giả, gây ấn tượng, tác động tốt đối với người nghe. 1. Nêu quy luật xử thế của người hiền. 2. Thực trạng của kẻ sĩ Bắc Hà và tấm lòng cầu hiền của vua Quang Trung.a) Cách ứng xử của các nho sĩ Bắc Hà :khi Quang Trung ra Bắc. www.themegallery.comCompany LogoCHIẾU CẦU HIỀN(Tiết 2)(Cầu hiền chiếu) Ngơ Thì Nhậmwww.themegallery.comCompany LogoCâu hỏi trắc nghiệm	Câu 1: Dòng nào sau đây nói chính xác nhất về Chiếu cầu hiền? A. Chiếu cầu hiền do vua Quang Trung viết. B. Chiếu cầu hiền do Ngô Thì Nhậm viết. C. Chiếu cầu hiền của vua Quang Trung do Ngô Thì Nhậm viết thay. D. Chiếu cầu hiền do vua Quang Trung đọc cho Ngô Thì Nhậm viết.	Câu 2: Chiếu cầu hiền được viết theo thể văn gì? A. Văn xuôi tự sự. B. Văn nghị luận. C. Văn xuôi trữ tình. D. Tuỳ bút.Câu 3: “Người hiền” trong Chiếu cầu hiền được hiểu như thế nào? A. Người hiền lành. B. Người có tài C. Người có đức. D. Người có tài, có đức.Câu 4 : Trong thực tế lúc đó, có một số sĩ phu Bắc Hà đã từng chống lại triều đại Tâây Sơn, nhưng trong bài Chiếu không thấy nhắc đến sự việc này ? Theo anh (chị), vì lí do gì? A. Vì vua Quang cho đó là chuyện nhỏ, không đáng để tâm. B. Vì vua Quang Trung chủ trương hoà giải, khoan dung để chiêu hiền đãi sĩ. C. Vì số người chống đối vua không nhiêù. D. Vì vua ngại nhắc đến điều đó.BCDBwww.themegallery.comCompany Logo 2. Thái độ của nho sĩ Bắc Hà và tấm lòng cầu hiền của vua Quang Trung.a) Cách ứng xử của nho sĩ Bắc Hà khi Quang Trung ra Bắc.- Trước đây 	 Thời thế 	 suy vi... 	 nhiều 	 	 biến cố	Cách nói Kinh điểnnho giaHình ảnhẩn dụtượng trưng-> Kiến thứcuyên bác của tác giảỞ ẩn trong ngịi khe	Trốn tránh việc đời	Kiêng dè khơng lên tiếngGõ mõ canh cửa 	Ra biển vào sơngChết đuối trên cạnLối nĩigián tiếpThực trạng của nho sĩ Bắc Hà trước cảnh thời thế được Ngô Thì Nhậm nói tới như thế nào?www.themegallery.comCompany Logo 2. Thái độ của nho sĩ Bắc Hà và tấm lòng cầu hiền của vua Quang Trung. a) Cách ứng xử của nho sĩ Bắc Hà khi Quang Trung ra Bắc.- Cách ứng xử của các nho sĩ Bắc Hà + Bỏ đi ở ẩn. + Giữ mình, im lặng + Làm cầm chừng  Cách nói gần gũi, thân tình, tế nhị -> người viết có kiến thức sâu rộng, có tài năng văn chương.	}Thái độ bấthợptác}UổngphítàinăngCách ứng xử của các nho sĩ Bắc Hà khi Quang Trung ra Bắc được thể hiện như thế nào?Em có nhận xét gì về cách nói của tác giả www.themegallery.comCompany Logo  b) Tấm lòng cầu hiền của vua Quang Trung:	- Nay TrÉm:+ Ghé chiếu lắng nghe + Ngày đêm mong mỏi -> Cách viết tế nhị,khiêm tốn, giàu sức thuyết phục}Tha thiếttrông chờ Tấm lòng cầu hiền của vua Quang Trung được thể hiện như thế nào?www.themegallery.comCompany Logo 	Câu hỏi thảo luậnCâu hỏi:“Hay trẫm ít đức không đáng để phò tá chăng? Hay đang thời đổ nát chưa thể ra phụng sự?”- Tác giả đã sử dụng thủ pháp nghệ thuật gì khi đặt ra câu hỏi đối với các nho sĩ Bắc Hà?ø Cách hỏi đó đã tạo nên tình huống ứng xử đối với các nho sĩ Bắc Hà như thế nào?- Theo em, cách diễn đạt đó thể hiện trí tuệ của người cầu hiền ra sao?www.themegallery.comCompany Logo	 Câu hỏi tu từ Cách viết tế nhị, khiêm tốn, tình lí rõ ràng, giàu sức thuyết phục. Cách lập luận chặt chẽ, lí lẽ thuyết phục -> tấm lòng của vua Quang Trung.Mang tính lựa chọn, khiến người nghe không thể không thay đổi cách ứng xử.www.themegallery.comCompany Logo c) Niềm mong mỏi của nhà vua trước hoàn cảnh và yêu cầu của đất nước. * Hoàn cảnh và yêu cầu của đất nước: - Buổi đầu dựng nghiệp còn khó khăn. - Kỉ cương triều đình “còn nhiều khiếm khuyết” - Biên ải chưa yên “đương phải lo toan”. - Nhân dân chưa hồi sức sau chiến tranh. - Đức hóa “chưa nhuần thấm khắp nơi”.  Cái nhìn toàn diện, sâu sắc: Hoàn cảnh đất nước khó khăn, cần có hiền tài.	Hoàn cảnh của đất nước khivua Quang trung lên ngôi như thế nào?* Tầm nhìn và tấm lòng của nhà vua: - Hình ảnh :“Một cái cột không thể đỡ nỗi một căn nhà lớn, mưu lược một người không thể dựng nghiệp trị bình”.	 Cách nói so sánh, ẩn dụ giàu hình ảnh -> Tầm nhìn sâu rộng !- Câu hỏi tu từ: “ nơm nớp lo lắng . . . Nghĩ cho kĩ thì thấy . . . Suy đi tính lại. . . Huống nay trên dải đất văn hiến . . . há . . . lại không . . . hay sao?” Lời lẽ thấu tình đạt lí, câu hỏi xoáy vào lòng người -> tha thiết mong mỏi, khiêm nhường nhưng rất kiên quyết.Tác giả sử dụng cách nói như thế nào để thể hiện tầm nhìn và tấm lòng của vua Quang Trung?3. Đường lối cầu hiền của vua Quang Trung.	- Ai cũng có quyền tham gia.	- Cách tiến cử đa dạng: + Được dâng sớ tâu bày. 	+ Do các quan tiến cử. 	+ Dâng sớ tự tiến cử.  Đường lối đúng đắn, rộng mở, tiến bộ,dân chủ; biện pháp cụ thể, dễ thực hiện, có sức thuyết phục cao!Đường lối cầu hiền của vua Quang Trung được thể hiện như thế nào?Em có nhận xét gì về đường lối cầu hiền của vua Quang Trung?	 Bằng cách lập luận ngắn gọn, chặt chẽ, - cho rằng: Thời thế đã đến “ Trời trong sáng, đất thanh bình..” hãy đem tài đức ra để giúp dân, giúp nước. Câu hỏi thảo luận: Em hãy cho biết vua Quang Trung và Ngô Thì Nhậm đã đứng trên lập trường tư tưởng nào khi viết bài chiếu này ? Người ban chiếu - người viết chiếuLập trường tư tưởng của dân tộcLập trường tư tưởng của nhân dânBài chiếu tâm huyết*Bµi chiÕu: lêi kªu gäi ng­êi tµi ra giĩp ®êi vµ giĩp cho nh÷ng nho sÜ ch­a hiĨu thêi cuéc, cßn Èn dËt, l¸nh ®êi hiĨu th¸i ®é träng ng­êi tµi cđa vua Quang Trung - mét vÞ minh qu©n.*Ng« Th× NhËm (t«i hiỊn) tµi v¨n, kh¶ n¨ng lËp luËn * Quang Trung (vua s¸ng) TÇm T­ t­ëng cao cđa vua gi¸ trÞ cđa t¸c phÈm.+=III. Tổng kết: - Nghệ thuật: Cách diễn đạt tinh tế, lời lẽ đầy tâm huyết, lập luận chặt chẽ, giàu sức thuyết phục. -Nội dung: Bài văn cho thấy chủ trương cầu hiền đúng đắn, tầm chiến lược sâu rộng, tấm lòng vì dân, vì nước của vua Quang Trung. Lễ hội Quang TrungLễ hội Quang TrungLễ hội Quang Trung