Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Đọc văn: Chiều tối (Mộ - Hồ Chí Minh)

CHIÒU TèIHå ChÝ MinhCHIỀU TỐIHỒ CHÍ MINHI. Đọc - Tìm hiểu:1. Xuất xứ:-“Nhật ký trong tù”: Là tập nhật ký bằng thơ đựơc viết trong thời gian Bác bị bắt giam tại nhà giam Tưởng Giới Thạch. Là tập thơ chữ Hán gồm 134 bài - Rút trong tập “Nhật ký trong tù”.NÊU XUẤT XỨ CỦA BÀI THƠ?CHIỀU TỐIHỒ CHÍ MINHI. Đọc - Tìm hiểu:1. Xuất xứ:2. Hoàn cảnh sáng tác:- Sáng tác trên đường chuyển lao từ huyện Tĩnh Tây đến huyện Thiên Bảo qua một vùng sơn cước vào cuối thu năm 1942Bản đồ bị chuyển lao của Bác qua các nhà tù của Tưởng Giới Thạch ở tỉnh Quảng Tây – Trung QuốcEM BIẾT GÌ VỀ HOÀN CẢNH RA ĐỜI CỦA BÀI THƠ?II. Đọc-Hiểu văn bản :1. Đọc-Hiểu khái quát:a. Đọc và giải nghĩa những từ khó-Quyện: mệt mỏi, rã rời.-Cô vân: chòm mây lẻ loi, cô độc.-Mạn mạn: chậm chậm,lững lờ (gợi vẻ uể oải)-Lô dĩ hồng: lò than đỏ hồngCHIỀU TỐIHỒ CHÍ MINHI. Đọc - Tìm hiểu:CHIỀU TỐIHỒ CHÍ MINHII. Đọc-Hiểu văn bản :1. Đọc-Hiểu khái quát:a. Đọc và giải nghĩa những từ khób.So sánh phần phiên âm và dịch thơ: Phiên âm:Quyện điểu quy lâm tầm túc thụCô vân mạn mạn độ thiên khôngSơn thôn thiếu nữ ma bao túc Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng. Dịch thơ:Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủChòm mây trôi nhẹ giữa tầng không Cô em xóm núi xay ngô tốiXay hết lò than đã rực hồngNhận xét: Có những chỗ chưa dịch sát nguyên tác:Câu 2: Cô vân – chòm mây: Bản dịch đã bỏ rơi nghĩa cô lẻ của đám mâyCâu 3:Nguyên tác không dùng từ tối, bản dịch thêm chữ tối làm mất đi cái hay, cái độc đáo của ý thơ.SO SÁNH PHẦN PHIÊN ÂM VỚI BẢN DỊCH THƠ ĐỂ TÌM RA NHỮNG CHỖ CHƯA SÁT VỚI NGUYÊN TÁC?c.Bố cục bài thơ:Hai phần:- Hai câu đầu. - Hai cau cuốiCHIỀU TỐIHỒ CHÍ MINHII, Đọc-Hiểu văn bản :2. Đọc-Hiểu chi tiết:a.Hai câu đầu: Bức tranh thiên nhiên.-Hình ảnh: + một cánh chim + một chòm mây Nét chấm phá bằng những thi liệu quen thuộc=>Tín hiệu cho biết trời đã về chiều+cánh chim đã mỏi+chòm mây cô đơnCái nhìn bằng cảm xúc và tâm trạng Bức tranh thiên nhiên chiều tối đẹp, mênh mông, yên ả và nhuốm đầy tâm trạng.-Nghệ thuật: +Lấy điểm vẽ diện +Tả cảnh ngụ tình Sự nhạy cảm, tinh tế của tác giả : Tình yêu thiên nhiên, cuộc sốngNỗi cô đơn, buồn nhớ của người tù sau một ngày bị giải lao đầy mệt mỏi ở chốn xa quê.Em hãy phân tích bức tranh thiên nhiên và cảm xúc của nhà thơ trong hai câu đầu?CHIỀU TỐIHỒ CHÍ MINHII. Đọc-Hiểu văn bản :2. Đọc-Hiểu chi tiết:b.Hai câu cuối: Bức tranh đời sống“Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng”-Cụm từ: “ma bao túc,bao túc ma...”:Điệp ngữ liên hoàn:diễn tả vòng quay kiên nhẫn của cối xay.Hình ảnh con người xuất hiện trong tư thế làm chủ, hăng say lao động đến quên cả thời gian.-Chữ “hồng”: Kết thúc bất ngờ Nhãn tự của bài thơ Sự vận động của thời gian Làm bừng sáng cả bức tranh chiều tối, xoa dịu nỗi lòng người tù chốn tha hương.CHIỀU TỐIHỒ CHÍ MINHCHIỀU TỐIHỒ CHÍ MINH2. Đọc-Hiểu chi tiết-Nghệ thuật đặc sắc: + Lấy sáng tả tối + Lấy không gian tả thời gian + Lấy cảnh tả tình	 Vẻ đẹp và mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên trong tư thế vận động hướng tới ánh sáng của sự sống và niềm tin bất diệt. Vẻ đẹp tâm hồn người tù, người chiến sĩ: Luôn quan tâm đến cuộc sống của người dân mà quên đi nỗi đau và hoàn cảnh khắc nghiệt của riêng mình. Đó cũng chính là chất thép và tinh thần hiện đại trong thơ Bác.CHIỀU TỐIHỒ CHÍ MINHIII.Tổng kết1.Nội dung: Bài thơ cho thấy tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống và ý chí vượt lên hoàn cảnh khắc nghiệt của nhà thơ chiến sĩ Hồ Chí Minh. 2.Nghệ thuật: Bài thơ tiêu biểu cho phong cách thơ Hồ Chí Minh trong tập “Nhật kí trong tù”: +Đậm chất Đường thi (hình ảnh,ngôn ngữ, nghệ thuật) +Kết hợp nhuần nhuyễn bút pháp cổ điển và hiện đại. +Đậm chất tình và chất thép trong thơ.CHIỀU TỐIHỒ CHÍ MINHIV.Củng cố:Câu 1: “Nhật kí trong tù” là tập thơ:	 a.Viết bằng chữ Hán.	 b.Viết bằng chữ Nôm.	 c.Viết bằng chữ Quốc ngữ.Câu 2: Từ nào sau đây trong bài chưa dịch sát với nguyên tác:	 a.Quyện điểu.	 b.Cô vân.	 c.Quy lâm.	 d.Sơn thôn.