Bài giảng Ngữ văn Lớp 11 - Đọc văn: Chiều tối (Mộ - Hồ Chí Minh) - Đặng Thị Mỹ Phượng

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔĐẾN DỰ GIỜ LỚP 11 AGiáo viên: Đặng Thị Mỹ PhượngKiểm tra bài cũ:Câu hỏi: Em h·y ®äc thuéc lßng bµi th¬ Từ ấy của Tố Hữu vµ trình bµy ng¾n gän gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬ ?HỒ CHÍ MINHCHIỀU TỐI(Mộ)NỘI DUNGI/ Tìm hiểu chung 1. Tập thơ “ Nhật ký trong tù” 2. Bài thơ: “Chiều tối”II/ Đọc - hiểu văn bản 1. Bức tranh thiên nhiên 2. Bức tranh cuộc sống 3. Nghệ thuậtIII/ Tổng kếtI. TÌM HIỂU CHUNGI.Tập thơ”Nhật kí trong tùHỒ CHÍ MINHCHIỀU TỐI(Mộ)I.TÌM HIỂU CHUNG Bìa tập thơ Nhật Kí trong tù của một số nhà xuất bản Bót tÝch trang ®Çu vµ trang cuèi tËp “ Ngôc trung nhËt ký” 1 trang trong tập thơ Nhật Kí trong tù của Bác Hồ, bản tiếng Thái, in tại Thái Lan Sơ đồ các nhà lao Bác bị giải qua từ 8/1942 đến 9/1943 tại Quảng Tây-Trung Quốc I. TÌM HIỂU CHUNG1.Tập thơ Nhật kí trong tùHỒ CHÍ MINHCHIỀU TỐI Trình bày hiểu biết của em về tập thơ Nhật ký trong tù?(Mộ) Hoàn cảnh ra đời: Sáng tác trong lúc bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam ở Quảng Tây, Trung Quốc từ tháng 8/1942 đến tháng 9/1943.Thể loại: Nhật ký bằng thơ.Văn tự: Chữ Hán.Số lượng: 134 bài.Nội dung: - Bức chân dung tự họa của HCM- Tố cáo chế độ nhà tù Tưởng Giới Thạch.Nghệ thuật: Kết hợp hài hòa giữa Cổ điển-Hiện đại.1.Tập thơ Nhật kí trong tùI. TÌM HIỂU CHUNG1.Tập thơ Nhật kí trong tùHỒ CHÍ MINHCHIỀU TỐI(Mộ)2. Văn bản Em hãy cho biết hoàn cảnh sáng tác, vị trí của bài thơ? a. Hoàn cảnh sáng tác: b.Thể thơ và bút pháp: - Sáng tác vào cuối mùa thu năm 1942 trên đường bị giải đi từ nhà lao Tĩnh Tây đến nhà lao Thiên Bảo vào buổi chiều tối. - Là bài thơ thứ 31 tập Nhật ký trong tù. - Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt. - Bút pháp: Trữ tình. c. Đọc – Đối chiếu bản dịch thơ và nguyên tác:2. Văn bản倦 鳥 歸 林 尋 宿 樹 孤 雲 慢 慢 度 天 空 山 村 少 女 磨 包 粟 包 粟 磨 完 爐 已 烘 Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ,Cô vân mạn mạn độ thiên không; Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc,Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng.Chim mỏi về rõng tìm chốn ngủ,Chßm m©y tr«i nhẹ giữa tÇng kh«ng;C« em xãm nói xay ng« tối,Xay hết, lß than đ· rực hồng. (Người dịch: Nam Trân)暮MộChiều tối c. Đọc – Đối chiếu bản dịch thơ và nguyên tác: Phiên âm. Dịch thơ.Chiều tối Dịch nghĩaChim mỏi về rõng tìm cây ngủ,Chßm m©y lẻ loi lững lờ trên tÇng kh«ng; Thiếu nữ xãm nói xay ng«,Ngô xay vừa xong, lß than đ· đỏ. (Người dịch: Nam Trân)Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ,Cô vân mạn mạn độ thiên không; Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc,Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng.Chim mỏi về rõng tìm chốn ngủ,Chßm m©y tr«i nhẹ giữa tÇng kh«ng;C« em xãm nói xay ng« tối,Xay hết, lß than đ· rực hồng. (Người dịch: Nam Trân)MộChiều tối c. Đọc – Đối chiếu bản dịch thơ và nguyên tác: Phiên âm. Dịch thơ.Câu 2: - không dịch được từ cô.Câu 3: thừa từ tối.Câu 4: không thấy phép điệp liên hoàn: ma bao túc-bao túc mao hoàn Bản dịch thơ chưa sát nghĩa - chưa dịch đúng từ mạn mạn.Câu 1: dịch đạt. I. TÌM HIỂU CHUNG1.Tập thơ Nhật kí trong tùHỒ CHÍ MINHCHIỀU TỐI(Mộ)2. Văn bảnII. ĐỌC HIỂU1. Bức tranh thiên nhiên1. Bức tranh thiên nhiênChim mỏi về rõng tìm chốn ngủ,Chßm m©y tr«i nhẹ giữa tÇng kh«ng;Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ,Cô vân mạn mạn độ thiên không; II. ĐỌC HIỂUI. TÌM HIỂU CHUNG1.Tập thơ Nhật kí trong tùHỒ CHÍ MINHCHIỀU TỐI(Mộ)2. Văn bảnII. ĐỌC HIỂU1. Bức tranh thiên nhiên1. Bức tranh thiên nhiênHình ảnh: Bức tranh thiên nhiên trong hai câu đầu được miêu tả thông qua hình ảnh nào?- Cánh chim mỏi (Quyện điểu) đang bay về tổ.- Chòm mây cô đơn, lẻ loi (cô vân mạm mạn) trôi lững lờ giữa bầu trời.Hình ảnh ấy gợi không gian, thời gian nào?Không gian: Rừng núi, bầu trời cao rộng. Thời gian: Chiều tối, âm u, hiu quạnh. Ước lệ I. TÌM HIỂU CHUNG1.Tập thơ Nhật kí trong tùHỒ CHÍ MINHCHIỀU TỐI(Mộ)2. Văn bảnII. ĐỌC HIỂU1. Bức tranh thiên nhiên1. Bức tranh thiên nhiênEm có suy nghĩ gì về tâm trạng của Bác qua bức tranh thơ? Mệt mỏi, u buồn, cô đơn , lẻ loi, lang thang trôi dạt chốn quê người.  Niềm ước mơ sum họp.  Phong thái ung dung, tự tại.  Tình yêu thiên nhiên, yêu đời tha thiết. Bút pháp nghệ thuật nào được sử dụng trong hai câu thơ đầu?Tóm lại: Khung cảnh thiên nhiên được phác họa bằng bút pháp tả cảnh ngụ tình: cảnh vật phù hợp với tâm trạng con người Qua bức tranh thiên nhiên em có nhận xét gì về phong thái, tình cảm của Bác ? Đậmchất cổ điển. I. TÌM HIỂU CHUNG1.Tập thơ Nhật kí trong tùHỒ CHÍ MINHCHIỀU TỐI(Mộ)2. Văn bảnII. ĐỌC HIỂU1. Bức tranh thiên nhiên2. Bức tranh cuộc sốngSơn thôn thiếu nữ ma bao túc,Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng.C« em xãm nói xay ng« tối,Xay hết, lß than đ· rực hồng.2. Bức tranh cuộc sốngI. TÌM HIỂU CHUNG1.Tập thơ Nhật kí trong tùHỒ CHÍ MINHCHIỀU TỐI(Mộ)2. Văn bảnII. ĐỌC HIỂU1. Bức tranh thiên nhiên2. Bức tranh cuộc sống2. Bức tranh cuộc sống Hình ảnh nào xuất hiện trong hai câu thơ cuối? Tâm trạng của người tù như thế nào trước hình ảnh ấy?- Hình ảnh tiêu biểu:+ Cô em xay ngô “Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc”  Quên đi cảnh ngộ bản thân,Bác hướng về người lao động, vui với niềm vui của người lao động. Hai câu cuối sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? Ý nghĩa của thủ pháp nghệ thuật đó?+ Phép điệp liên hoàn “ma bao túc-bao túc ma hoàn”  Vòng quay mãi miết của cối xay  Dòng lưu chuyển của thời gian từ chiều đến tối  cuộc sống lao động cần mẫn vất vả.I. TÌM HIỂU CHUNG1.Tập thơ Nhật kí trong tùHỒ CHÍ MINHCHIỀU TỐI(Mộ)2. Văn bảnII. ĐỌC HIỂU1. Bức tranh thiên nhiên2. Bức tranh cuộc sống2. Bức tranh cuộc sống- Hình ảnh tiêu biểu: Sự quan tâm, tình thương của Bác đối với người lao động nghèo.+ Lò than “rực hồng” (lô dĩ hồng): Câu thơ cuối cùng còn có hình ảnh gì đáng chú ý? Ý nghĩa của hình ảnh đó?. Từ “hồng” (nhãn tự) Niềm lạc quan yêu đời, yêu người của Bác. . Tương phản với màn đêm gợi sự ấm áp.  xua tan bóng đêm lạnh lẽo, đem lại hơi ấm, ánh sáng cho toàn bài.I. TÌM HIỂU CHUNG1.Tập thơ Nhật kí trong tùHỒ CHÍ MINHCHIỀU TỐI(Mộ)2. Văn bảnII. ĐỌC HIỂU1. Bức tranh thiên nhiên2. Bức tranh cuộc sống2. Bức tranh cuộc sống+ Tóm lại: Tả cảnh sinh hoạt, thể hiện tình cảm yêu thương người lao động, tinh thần lạc quan và ý chí kiên cường của người chiến sĩ cách mạngQua bức tranh vẽ cảnh đầu đêm bên xóm núi, em nhận xét gì về Bác?  đậm chất hiện đại.Nhận xét bút pháp nghệ thuật sử dụng trong bài thơ?3. Nghệ thuật3. Nghệ thuậtI. TÌM HIỂU CHUNG1.Tập thơ Nhật kí trong tùHỒ CHÍ MINHCHIỀU TỐI(Mộ)2. Văn bảnII. ĐỌC HIỂU1. Bức tranh thiên nhiên2. Bức tranh cuộc sống- Tả cảnh ngụ tình (cổ điển).- Ngôn ngữ cô đọng, hàm súc.- Phép điệp liên hoàn.- Lấy ánh sáng tả bóng tối (hiện đại). Sự vận động của cảnh:3. Nghệ thuật3. Nghệ thuật chiềutối; Tâm trạng: tốisáng; cô đơn buồnvui; ấm áp tình người.I. TÌM HIỂU CHUNG1.Tập thơ Nhật kí trong tùHỒ CHÍ MINHCHIỀU TỐI(Mộ)2. Văn bảnII. ĐỌC HIỂU1. Bức tranh thiên nhiên2. Bức tranh cuộc sống1. Nghệ thuật3. Nghệ thuậtIII. TỔNG KẾTIII. TỔNG KẾT- Bài thơ là sự kết hợp hài hòa giữa vẻ đẹp cổ điển và tinh thần hiện đại.- Hồn thơ bay bổng dạt dào cảm xúc.2. Nội dung1. Nghệ thuật2. Nội dung Tình yêu thiên nhiên, yêu con người, yêu cuộc sống, ý chí kiên cường vượt lên hoàn cảnh khắc nghiệt, luôn ung dung và lạc quan trong mọi cảnh ngộ của nhà thơ chiến sĩ Hồ Chí Minh. Bút pháp nghệ thuật nổi bật của bài thơ? Trong hoàn cảnh bị lao tù, vẻ đẹp tâm hồn Hồ Chí Minh đã thể hiện như thế nào? Nội dung bao trùm lên bài thơ chiều tối là:A. Bức tranh thiên nhiên buồn, tĩnh lặng, thanh bình.B. Bức tranh cuộc sống ấm áp, tươi vui,tràn đầy ánh sáng.C. Vẻ đẹp của tâm hồn Hồ Chí Minh:Yêu thiên nhiên,yêu con người,yêu cuộc sống; kiên cường vượt lên hoàn cảnh, luôn ung dung và lạc quan trong mọi cảnh ngộ.D. A và BHỒ CHÍ MINHCHIỀU TỐI(Mộ)Giá trị nghệ thuật đặc sắc của bài thơ chiều tối:A. Sự kết hợp hài hòa giữa cổ điển và hiện đạiC. Sự kêt hợp nhuần nhuyễn giữa chính trị và trữ tìnhB. Nghệ thuật thơ đậm đà tính dân tộcD. Sự kêt hợp nhuần nhuyễn giữa trữ tình và chính luậnHỒ CHÍ MINHCHIỀU TỐI(Mộ)I. TÌM HIỂU CHUNG1.Tập thơ Nhật kí trong tùHỒ CHÍ MINHCHIỀU TỐI(Mộ)2. Văn bảnII. ĐỌC HIỂU1 Bức tranh thiên nhiên2. Bức tranh cuộc sống3. Nghệ thuậtIII. TỔNG KẾT1. Nghệ thuật2. Nội dungChúng ta học tập được được điều về tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh qua bài thơ Chiều tối?I. TÌM HIỂU CHUNG1.Tập thơ Nhật kí trong tùHỒ CHÍ MINHCHIỀU TỐI(Mộ)2. Văn bảnII. ĐỌC HIỂU1. Bức tranh thiên nhiên2. Bức tranh cuộc sống3. Nghệ thuậtIII. TỔNG KẾT1. Nghệ thuật2. Nội dungHƯỚNG DẪN VỀ NHÀ - Học thuộc lòng phần phiên âm và bản dịch thơ.Phân tích vẻ đẹp của tâm hồn Hồ Chí Minh qua bài thơ chiều tối. - Soạn bài Tôi yêu em – Pu-skin Cám ơn quý thầy cô và các em đã chú ý theo dõi.Chúc quý thầy cô và các em sức khỏe